Stilstaan is bewegen: Herstel van de staande balanscontrole bij mensen na een CVA
Een herseninfarct of –bloeding, ook wel gekend als een cerebrovasculair accident (CVA), is een veel voorkomende aandoening die aanleiding geeft tot een eenzijdige verlamming, of hemiparese. Bovendien zullen veel patiënten langdurig afhankelijk worden in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten zoals het stappen met een intensieve zorgbehoefte als gevolg. Om terug zelfstandig te kunnen stappen, is een verbeterde staande balanscontrole de belangrijkste determinant gebleken1. Dit maakt dat herstel van de balanscontrole tijdens zitten, staan en stappen een belangrijk behandeldoel is binnen de neurorevalidatie van patiënten met een CVA.
Staan is een schijnbaar moeiteloze taak. Echter zijn talrijke systemen betrokken om ons lichaamszwaartepunt voortdurend binnen het steunvlak te houden. ‘Stilstaan’ bestaat dus niet, maar is in feite een continue vorm van beweging waarbij gerichte activiteit van romp- en beenspieren de spontane schommelingen van ons lichaam, of lichaamszwaai, reguleert. Bij mensen na een CVA zijn deze reacties niet alleen vertraagd2 en ongecoördineerd3 aan de paretische zijde, maar is bovendien de regulatie van de balans verschoven naar de niet-paretische zijde. Dit gaat samen met een toename in lichaamszwaai met een verhoogde kans op vallen.
(Probeer het zelf eens: Sta als een flamingo door op een been te staan en de ogen te sluiten. Ervaar zelf hoe je nooit helemaal stil staat en hoe intensief jouw steunbeen beweegt, vooral rond het enkelgewricht, om het evenwicht te behouden. Dit is balanscontrole in actie!)
Afhankelijk van de terugkeer van verschillende neurologische functies, neemt gedurende de eerste maanden na het CVA de mate van het lichaamszwaai geleidelijk af4, 5. Desondanks blijkt dat de regulerende activiteit van het niet-paretische been bij veel patiënten een veel grotere bijdrage tot de balanscontrole behoudt6. Dit doet geloven dat een verbeterde stabalans samengaat met het compensatoir leren bewegen waarbij patiënten steeds beter leren omgaan met een blijvend functieverlies, al is dit nog nauwelijks systematisch onderzocht door middel van herhaalde metingen in de eerste weken na het CVA. Immers mag gedurende deze subacute fase een verbeterde bewegingssturing van het paretische been verwacht worden7, 8. Dat maakt dat het tot dusver nog onbekend is hoe deze verbeteringen samenhangen met het herwinnen van de balanscontrole.
Recent hebben we het protocol van een lopend onderzoek gepubliceerd dat hierop tracht in te gaan. Deze herstel-studie is bijzonder omdat studiedeelnemers reeds vroeg na het CVA instromen en herhaaldelijk gemeten worden d.m.v. geïnstrumenteerde metingen. Zo zien we welke veranderingen gepaard gaan met het balansherstel, en welke rol het paretische been en compensatoir bewegingsgedrag van het niet-paretische been hierin spelen. Deze kennis kan bijdragen tot het ontwikkelen van behandelrichtlijnen over hoe de stabalans zou moeten worden getraind. Vervolgens kunnen patiënten adequaat en zo snel mogelijk voorbereid worden op het hervatten van hun leven na het ziekenhuisontslag.
Dit onderzoek vormt deel van mijn doctoraatsstudies en ik kijk er alvast naar uit om binnenkort de eerste resultaten te delen. Je kan alvast de protocolpublicatie hier gratis raadplegen.
Veel leesplezier,
Referenties
1. Kollen B, van de Port I, Lindeman E, Twisk J, Kwakkel G. Predicting improvement in gait after stroke: a longitudinal prospective study. Stroke 2005;36:2676-2680.
2. Garland SJ, Willems DA, Ivanova TD, Miller KJ. Recovery of standing balance and functional mobility after stroke. Arch Phys Med Rehabil 2003;84:1753-1759.
3. Marigold DS, Eng JJ. Altered timing of postural reflexes contributes to falling in persons with chronic stroke. Exp Brain Res 2006;171:459-468.
4. de Haart M, Geurts AC, Huidekoper SC, Fasotti L, van Limbeek J. Recovery of standing balance in postacute stroke patients: a rehabilitation cohort study. Arch Phys Med Rehabil 2004;85:886-895.
5. Roerdink M, Geurts AC, de Haart M, Beek PJ. On the relative contribution of the paretic leg to the control of posture after stroke. Neurorehabil Neural Repair 2009;23:267-274.
6. Roelofs JMB, van Heugten K, de Kam D, Weerdesteyn V, Geurts ACH. Relationships Between Affected-Leg Motor Impairment, Postural Asymmetry, and Impaired Body Sway Control After Unilateral Supratentorial Stroke. Neurorehabil Neural Repair 2018;32:953-960.
7. Kwakkel G, Kollen B, Twisk J. Impact of time on improvement of outcome after stroke. Stroke 2006;37:2348-2353.
8. Duncan PW, Goldstein LB, Horner RD, Landsman PB, Samsa GP, Matchar DB. Similar motor recovery of upper and lower extremities after stroke. Stroke 1994;25:1181-1188.