Einstein Telescoop komt reuzenstap dichterbij
Europa wil prestigieus project prioritair realiseren (en drielandenpunt is kandidaat-gastregio)
De realisatie van de Einstein Telescoop, een prestigieus project om ons universum nog beter te doorgronden, is een serieuze stap dichterbij gekomen. Europa zette het project immers op een shortlist met prioritair uit te voeren projecten. Het drielandenpunt Euregio Maas-Rijn is een van de twee mogelijke locaties voor de telescoop.
Een eeuw geleden lanceerde Einstein zijn theorie over de zwaartekrachtgolven. Die golven zijn de sleutel tot het ontsluieren van heel wat geheimen over ons heelal. Om ze in optimale omstandigheden te detecteren, willen wetenschappers de Einstein Telescoop (ET) bouwen.
“Met die grootschalige internationale onderzoeksinfrastructuur willen we gedurende een halve eeuw het universum bestuderen aan de hand van zwaartekrachtgolven”, vertelt prof. Nick Van Remortel van het Departement Fysica op UAntwerpen. “Het laboratorium zal grotendeels ondergronds gelegen zijn, en omvat een complex van 30 km tunnels in de vorm van een gelijkzijdige driehoek. De gebruikte technologie is grensverleggend en transdisciplinair.”
Universiteiten werken samen
Dit hoogtechnologisch instrument zal een driver worden voor technologie en industriële ontwikkeling in vele cruciale domeinen zoals nieuwe materialen, cryogene temperaturen, vacuümtechnologie, optica en fotonica, kwantumtechnologie, computertechnologie en artificiële intelligentie. Het project zal het mogelijk maken om een nieuwe generatie wetenschappers en ingenieurs op te leiden op het gebied van de zwaartekrachtgolven, en breder op alle gerelateerde gebieden.
De belangstelling voor het project is enorm. De vijf Vlaamse universiteiten zetten er samen hun schouders onder, maar ook tientallen academische instellingen en onderzoekslaboratoria uit meer dan tien Europese landen willen het project wetenschappelijk, politiek en financieel ondersteunen. Vlaanderen speelt, samen met Wallonië, Nederland en Duitsland, een voortrekkersrol in het ET-project.
Op shortlist
“Een sterk engagement van de Vlaamse overheid zal de kansen vergroten dat het ET-project in de regio van het drielandenpunt België-Nederland-Duitsland wordt gerealiseerd”, aldus Van Remortel. “Momenteel zijn er immers twee locaties in de running: onze Euregio Maas-Rijn en het Italiaanse eiland Sardinië.” De gouverneur van Limburg richt alvast een taskforce op om de telescoop naar het drielandenpunt te halen.
Europa is alvast overtuigd van het belang van het project: op 30 juni maakte het European Strategy Forum on Research Infrastructures bekend dat de Einstein Telescoop een plek krijgt op een kort lijstje van prioritair te realiseren projecten binnen Europa.
Grote economische return
Van Remortel: “Dit is een belangrijke mijlpaal voor het project. We zijn in Vlaanderen en bij uitbreiding in België al meer dan vier jaar bezig om dit project academisch, technologisch en politiek op de kaart te zetten. De realisatie van de telescoop zou, naast het enorme internationale prestige, ook een grote boost kunnen geven aan het fundamentele fysicaonderzoek in Vlaanderen. En er is natuurlijk het economische aspect: ET zou voor 1500 nieuwe jobs zorgen en elke geïnvesteerde euro zou 3,6 euro return voor de lokale economie opleveren.”
De initiatiefnemers zullen nu een ‘bid book’ opstellen, met daarin de voornaamste kostenposten van het project. De totale constructiekost wordt geraamd op 1,7 miljard euro. Tegelijkertijd zullen ook de geofysische karakteristieken van de twee kandidaat-gastregio’s onder de loep genomen worden. In 2024 volgt dan de definitieve beslissing over de inplanting van de Einstein Telescoop.