De Universiteitsbibliotheek van UAntwerpen beschikt over een collectie van ongeveer 1350 prenten in verschillende technieken, hoofdzakelijk over Antwerpen tussen de 15de en de 21ste eeuw. Een groot ontsluitings- en digitaliseringsproject werd tot een goed einde gebracht, waardoor alle waardevolle prenten nu door iedereen online geraadpleegd kunnen worden.
Geschiedenis
Aan het einde van de jaren 1920 verzamelde pater Ferdinand Peeters, lid van de Antwerpse jezuïetencommuniteit, een rijke collectie prenten in verband met zijn stad. Oorspronkelijk waren ze bedoeld als opsmuk voor de gangen van de toenmalige Handelshogeschool, aanvankelijk in de Korte Nieuwstraat en vanaf 1932 in het gerestaureerde Hof van Liere in de Prinsstraat. Ook nu nog worden daar een tachtigtal prenten permanent tentoongesteld. Het gros van de verzameling wordt vandaag echter bewaard en beheerd door de Bijzondere Collecties, een afdeling van de Universiteitsbibliotheek die zich bekommert om haar kostbare en kwetsbare materialen.
Ontsluiting
Om deze unieke collectie beter naar waarde te kunnen schatten en ten dienste van onderzoekers te stellen, startte de bibliotheek in 2012 een project voor de beschrijving en ontsluiting van dit materiaal. De dienst voor bibliotheekautomatisering (Anet) ontwikkelde in samenwerking met projectmedewerker dr. Karen Bowen een softwaremodule waarmee zij de basisgegevens van de prenten kon registreren en bijkomende informatie over vervaardiger, datering, enz. aan de beschrijvingen kon toevoegen. Tegelijk legde de afdeling Bijzondere Collecties de meeste prenten ook onder de scanner om aan de beschrijvingen hoogwaardige afbeeldingen te kunnen koppelen. Aan het einde van dit proces kregen alle prenten ook een uniek nummer en een definitieve plaats in het magazijn, waar ze geconserveerd worden in op maat gemaakte zuurvrije mappen.
In januari 2015 werd het project afgerond en kon ook de publieksversie van de prentmodule vrij toegankelijk gemaakt worden. Gebruikers kunnen zo beschikken over de volledige catalogus van het prentenkabinet van de UAntwerpen, die bestaat uit ongeveer 1350 objecten van een 700-tal kunstenaars, uitgevers en drukkers. Het gaat daarbij vooral om gravures, houtsneden, etsen en litho’s, maar er zijn ook tekeningen, schilderijen en foto’s te vinden. Van de volledige collectie is ongeveer 85% gedigitaliseerd – te fragiele stukken of dubbele items werden bijvoorbeeld ongemoeid gelaten. Het oudste object is een houtsnede uit 1493, het jongste een vlakdruk van Luc Tuymans uit 2010.
Antwerpen in beeld
De bewaarde prenten, prentreeksen en boekillustraties brengen vooral de geschiedenis van Antwerpen in beeld. Wie ‘Antwerpen’ in de zoekomgeving intikt, krijgt zo niet minder dan 1000 hits, die vervolgens op verschillende criteria kunnen verfijnd worden. Naast kaarten en allerhande plannen gaat het hier vooral om afbeeldingen van plaatsen en gebouwen, zoals de Sint-Carolus Borromeuskerk en de Sint-Jacobskerk, de Grote Markt en het stadhuis, en uiteraard ook de haven en de kathedraal. Vooral beelden uit de tweede helft van de zestiende eeuw en de Napoleontische periode zijn goed vertegenwoordigd.
De gedetailleerde ontsluiting van het Prentenkabinet en nagenoeg volledige digitalisering kadert in de academische opdracht én de ruimere erfgoedwerking van de Universiteits-bibliotheek. Ze wil dan ook niet alleen historici en andere onderzoekers bedienen, maar ook het brede publiek toegang geven tot dit bijzondere bronnenmateriaal. Ben jij benieuwd hoe de Meir eruit zag bij het begin van de achttiende eeuw, of de Beurs voor de brand van 1858? Wil je weten wat het Prentenkabinet vertelt over de Duitse zeppelins van 1914 of over wereldtentoonstelling van 1930? Neem dan zeker een kijkje op in onze prentencatalogus.