Deze tip is mede gebaseerd op het Onderwijs- en Examenreglement UAntwerpen 2021-2022. Mogelijk wijken bepaalde elementen in de tip dus af van de geldende regelgeving in andere hoger onderwijsinstellingen. Ook worden er vrijwel elk academiejaar wijzigingen aangebracht in het Onderwijs- en Examenreglement. Het is dus aan te raden om steeds het lokale en actuele onderwijs-en examenreglement te raadplegen.
i.s.m. Prof. Winnok De Vos (UAntwerpen, Diergeneeskundige Wetenschappen), het Departement Onderwijs en de Juridische Dienst van UAntwerpen
Sinds de oprichting van de Raad voor Betwistingen inzake Studievoortgangsbeslissingen in 2005 zijn intussen al meer dan 6000 beroepen van studenten behandeld. Enkel in 2020 werden er 892 arresten gewezen, het hoogste cijfer tot dusver. Steeds vaker gebeurt het dat gebrekkige communicatie of een ECTS-fiche met onvolledige/onjuiste informatie succesvol ingezet wordt als juridisch bewijsmateriaal. In 2020 werd 15% van de 184 dossiers omtrent studievoortgangsbeslissingen gegrond verklaard.
Het is dus essentieel dat u als docent zo helder mogelijk communiceert over uw verwachtingen en toetsvormen. Duidelijke en volledige informatie helpt studenten immers de organisatie, leerdoelen en evaluatie van de cursus beter in te schatten. Het daardoor gevormde draagvlak kan de indruk van onrechtvaardige behandeling en de toevlucht naar juridische middelen helpen temperen.
Hieronder gaan we in op een aantal belangrijke en noodzakelijke elementen die u kunnen helpen bij het verschaffen van voldoende en duidelijke informatie aan de studenten.
- ECTS-fiche
ECTS is een afkorting voor European Credit Transfer and Accumulation System. De ECTS-fiche bevat alle essentiële informatie voor een opleidingsonderdeel en drukt de eraan verbonden studiepunten (credits) uit op een internationale schaal.
De informatie in de ECTS-fiche is bindend voor zowel docent als student. Het is een soort van contract. De ECTS-fiche van een opleidingsonderdeel dient uiterlijk bij de start van het academiejaar beschikbaar te zijn en permanent beschikbaar te blijven.
- Transparantie vooraf
Het moet duidelijk zijn wat een student moet kennen en kunnen op het moment van toetsing. Vermeld dit niet enkel in de ECTS-fiche, maar benoem het ook uitdrukkelijk bij aanvang en/of afronding van je lessenreeks.
Geef ook informatie over aspecten zoals: het relatieve gewicht van verschillende toetsvormen (bijvoorbeeld opdrachten doorheen het jaar, schriftelijk eindexamen, mondelinge presentatie), de voorwaarden tot behoud van deelresultaten, de eventuele wijzigingen in toetsvorm(en) in tweede zittijd ten opzichte van eerste zittijd, de cesuur bij een meerkeuze-examen, het type vragen dat gesteld zal worden, de evaluatiecriteria.
- Afstemming eindcompetenties - toetsing
Zorg ervoor dat de eindcompetenties van je opleidingsonderdeel duidelijk en meetbaar zijn. Gebruik dus actieve werkwoorden (zoals benoemen, illustreren, beoordelen, analyseren, oplossen) en wees specifiek. Zorg ervoor dat je alle eindcompetenties van je opleidingsonderdeel bevraagt en dit ongeacht de toetsvorm(en) die je vooropstelt. Je maakt daartoe best gebruik van een toetsmatrijs.
- Feedback achteraf
Studenten hebben recht op inzage van hun examen en op een bespreking ervan. Voorzie daarom een collectief feedbackmoment of een moment van mogelijkheid tot individuele bespreking. Studenten hebben recht op een kopij van hun examen tenzij u intellectueel eigendomsrecht op de vragen kan claimen zoals bij meerkeuzevragen of zelf uitgewerkte toepassingsgerichte vragen.
Het transparant kunnen motiveren van de toegekende score is essentieel. Zorg steeds voor een verbetersleutel en/of beoordelingscriteria. Aan de hand hiervan kan u toelichten wat er goed en minder goed/verkeerd was in een antwoord of uitwerking. Bij mondelinge examens is het aangewezen om als docent notities te nemen over het verloop van het examen opdat reconstructie mogelijk is bij betwisting.
- Stages, masterproeven en projecten
Ook, en misschien zelfs nog meer, in het geval van een stage, masterproef of project is een transparante communicatie en een expliciete afstemming van de evaluatie op de vooropgestelde eindcompetenties essentieel.
Voorzie voldoende tussentijdse feedbackmomenten. Geef gerichte, kwalitatieve feedback in lijn met de verwachte eindcompetenties en documenteer met concrete voorbeelden. Verzamel materiaal ter motivatie van de toegekende score. Als een stage, masterproef of project beoordeeld wordt door meerdere personen, is het zinvol om via overleg te komen tot een consensus over het uiteindelijke finale punt eerder dan gewoonweg te werken met een gemiddelde van de gegeven scores.
- Groepswerk
Groepswerk kan tot spanningen leiden wanneer één of enkele groepsleden zich weinig/minder actief opstellen, maar evenzeer wanneer een enkeling al het werk naar zich toetrekt en weinig reële inbreng laat aan anderen. De beoordeling van het groepswerk is in dergelijke situaties niet eenvoudig.
Als je eenieders individuele inbreng in rekening wil brengen kan je deze zo goed mogelijk proberen te meten via een individuele presentatie en/of via peer-assessment. Check de betrouwbaarheid en validiteit van peer-assessment, zeker als deze mee bepalend kan zijn voor al dan niet slagen.
Op zoek naar meer praktische tips en inspirerende voorbeelden? Lees dan de volledige onderwijstip!