“The first fundamental principle of effective classroom feedback is that feedback should be more work for the recipient than the donor.” (Dylan Wiliam)
Laat dat nu vaak een moeilijke opdracht zijn, studenten actief betrekken in het feedbackproces. In een vorige ECHO-onderwijstip (2022) gingen we reeds dieper in op de voorwaarden van effectieve feedback. In deze tip kijken we verder en focussen we op hoe jij je onderwijs zo kan ontwerpen dat studenten aangezet worden om hun leren te verbeteren aan de hand van feedback. Met andere woorden, hoe kan jij ervoor zorgen dat studenten ‘iets’ doen met ontvangen feedback en eruit leren (zie ook deze ECHO-onderwijstip uit 2013)?
Als we het hebben over studenten actief betrekken in het feedbackproces hebben we het ook wel eens over de feedbackgeletterdheid van studenten. Dat zijn de vaardigheden die studenten kunnen inzetten om, op basis van ontvangen feedback, actie te ondernemen en hun leerproces bij te sturen. Denk hierbij, bijvoorbeeld, aan het begrijpen van criteria en deze kunnen gebruiken om een goede opdracht te maken, of aan zichzelf kunnen evalueren op basis van criteria. Daarnaast gaat het bij feedbackgeletterdheid ook om begrip van wat feedback is en hoe deze effectief te gebruiken (Carless & Boud, 2018; Carless & Winstone, 2020). In wat volgt geven we de belangrijkste praktische handvatten mee hoe jij aan de feedbackgeletterdheid van jouw studenten kan werken.
Creëer bewustzijn rond het feedbackproces
- Zorg ervoor dat studenten inzien dat feedback waardevol kan zijn. Hiervoor kan je open communiceren over waarom bepaalde feedbackactiviteiten worden ingepland, hoe ze zullen werken en wat de voordelen ervan zijn. Geef jouw verwachting mee dat studenten hierbij een (pro)actieve rol zullen moeten opnemen en hoe dat concreet in zijn werk zal gaan.
- Maak studenten ervan bewust dat feedback meer is dan jouw opmerkingen op een ingeleverde opdracht. Studenten krijgen immers op verschillende manieren en op verschillende momenten input om hun leerproces bij te sturen. Enkele voorbeelden: (1) je verduidelijkt hoe studenten vooropgestelde criteria kunnen gebruiken om een opdracht goed uit te voeren (zie deze ECHO-onderwijstip, 2021); (2) je checkt het begrip van je studenten aan de hand van een one minute paper (zie deze ECHO-onderwijstip, 2015), een poll (zie deze ECHO-onderwijstip, 2014) of door hen examenvragen van voorgaande academiejaren te laten oplossen en vervolgens de antwoorden te bespreken; (3) aan het einde van een les geef je als samenvatting mee wat de belangrijkste punten zijn om te onthouden. Dit zijn allemaal vormen van feedback (of feed up, zie deze ECHO-onderwijstip, 2022), vaak zonder dat studenten dit goed beseffen.
Zorg dat studenten een actieve rol in het feedbackproces opnemen
- Laat studenten reflecteren op hun leerproces voordat ze feedback ontvangen en later ook op de ontvangen feedback. Het eerste kan je bereiken door bij je studenten bv. na het afwerken van een opdracht af te toetsen welke vragen er nog heersen en op welke onderdelen van hun opdracht ze zeker gerichte feedback willen ontvangen. Deze denkoefening kan een laagdrempelige opstap vormen tot zelfevaluatie. Bovendien kan jij je feedback gerichter geven en de tijd die je spendeert aan feedback geven mogelijks inkorten. Het tweede, reflecteren op ontvangen feedback, kan je bereiken door studenten bv. te vragen in hoeverre ze akkoord gaan met de feedback en hoe ze de feedback gaan gebruiken om in de toekomst nog betere opdrachten in te leveren.
- “It’s very difficult to be excellent if you don’t know what excellent looks like” (Wiliam & Christodoulou, 2017). Aan de hand van uitgewerkte voorbeelden, ook wel exemplars genoemd, kan je studenten informeren over hoe een goede uitvoering van een opdracht eruit kan zien (Carless & Boud, 2018). Je kan bv. via het online leerplatform een voortreffelijk essay, een prima presentatie of een eersteklas oplossing van een wiskundig probleem delen en vervolgens bespreken tijdens je les. Studenten kunnen aan de hand van het voorbeeld nagaan hoe criteria correct toegepast moeten worden en daarna zelf evalueren in welke mate hun eigen uitwerking hieraan voldoet.
- Laat studenten ook elkaar feedback geven (zie ook deze ECHO-onderwijstip, 2022). Studenten vinden feedback van peers vaak toegankelijker en beter begrijpbaar dan docentenfeedback. Daarnaast leidt het (moeten) geven van peerfeedback meestal ook tot een verbetering van de eigen uitwerking (Huisman et al., 2019).
Vermijd negatieve reacties of emoties
- Maak duidelijk dat studenten fouten mogen maken. Creëer een leerklimaat (zie deze ECHO-onderwijstip, 2020) waarin gemaakte fouten leerkansen zijn. Studenten zullen zo de meerwaarde van feedback leren inzien. Een positief leerklimaat zorgt er ook voor dat studenten minder snel defensief reageren op feedback (Carless & Boud, 2018).
- Ga ook in op sterke punten van het ingeleverde werk. Zo ben je meer constructief in je feedback als docent. Ook de toon van je opmerkingen kan een onbedoeld algemeen negatief beeld geven.
Bouw feedbackgeletterdheid in in het curriculum
- Bouw bewustzijn rond het feedbackproces (cf. supra) zo vroeg mogelijk in het curriculum in. Start snel met verschillende vormen van feedback (bv. peerfeedback, zelfevaluatie op basis van criteria), zodat studenten er ervaring in kunnen opbouwen en kunnen groeien in het ontvangen van en reageren op feedback (Malecka, Boud & Carless, 2020).
- Ontwerp het curriculum zo dat feedback op opdrachten meegenomen kan/moet worden naar andere (gelijksoortige) opdrachten. Dit vereist uiteraard duidelijke afspraken en een goede afstemming tussen de betrokken lesgevers. Het opnemen van eerder ontvangen feedback kan eventueel als een noodzakelijke voorwaarde worden gesteld om latere opdrachten tot een goed einde te kunnen brengen.
Meer weten?
ECHO-themapagina Feedback
Carless, D., & Boud, D. (2018). The development of student feedback literacy: enabling uptake of feedback. Assessment & Evaluation in Higher Education, 43(8), 1315-1325.
Carless, D., & Winstone, N. (2020). Teacher feedback literacy and its interplay with student feedback literacy. Teaching in Higher Education, DOI: k literacy, Teaching in Higher Education, DOI: 10.1080/13562517.2020.1782372
Huisman, B., Saab, N., van den Broek, P., & van Driel, J. (2019). The impact of formative peer feedback on higher education students’ academic writing: a Meta-Analysis. Assessment & Evaluation in Higher Education, 44(6), 863-880.
Malecka, B., Boud, D & Carless, D. (2020). Eliciting, processing and enacting feedback: mechanisms for embedding student feedback literacy within the curriculum. Teaching in Higher education, 27(7), 908-922.
Wiliam, D., & Christodoulou, D. (2017). Assessment, marking & feedback. In Hendrick, C., & Macpherson, R. (2017). What does it look like in the classroom? Bridging the gap between research and practice. John Catt Educational Ltd.