Iedereen heeft al wel eens een situatie meegemaakt waarin men geconfronteerd wordt met de beperkingen van ons geheugen. Na het lezen van een aantal pagina’s blijkt het dat we eigenlijk niet meer precies weten wat we gelezen hebben, het opstellen van een verslag van een vergadering loopt moeizaam omdat ons geheugen ons in de steek laat,… .
Dergelijke voorbeelden en nieuwe inzichten in de werking van onze hersenen zorgden ervoor dat Tony Buzan, een Engels psycholoog en pedagoog, een techniek ontwikkelde om efficiënter met ons geheugen om te gaan. Hij doopte deze techniek de Mind Map.
De Mind Map is letterlijk een kaart (Map) van gedachten (Mind). Het bestaat uit een ruimtelijk netwerk van sleutelwoorden, beelden en symbolen die opgebouwd zijn rond 1 centraal thema (bekijk de concrete voorbeelden van Mindmaps, pdf-441Kb). De techniek is verrassend eenvoudig. U start met in het midden van een leeg blad papier het onderwerp te schrijven. Dit is het onderwerp waarover u een netwerk gaat uitbouwen. Rond het onderwerp worden vervolgens een aantal centrale thema’s opgesteld (hoofdtakken). Als u, bijvoorbeeld, een Mindmap over het ondewerp Mindmap wil opstellen, kan u als eerste centrale thema “omschrijving” opstellen en als tweede “toepassingsmogelijkheden”. Vervolgens werkt u de centrale thema’s verder uit. Bij hoofdtak “omschrijving” zou dit, bijvoorbeeld, een definitie kunnen zijn en daarnaast een uitleg over het uitzicht van een Mindmap. Deze procedure herhaalt zich totdat u alles wat u weet over het onderwerp opgesteld hebt. Er bestaat echter geen vast stramien.
De volgende tips kunnen u wel helpen bij het optimaliseren van de techniek:
- Gebruik sleutelwoorden, beelden, symbolen. Deze dienen om de achterliggende informatie uit uw geheugen op te halen. Besteed voldoende tijd aan het verzinnen van goede sleutelwoorden
- Werk steeds vanuit het midden van het blad papier (onderwerp) naar buiten toe (uitstralend). Leg uw blad papier ook horizontaal. Zo behoudt u gemakkelijker het visuele overzicht.
- Werk met kleuren. Probeer elk centrale thema een andere kleur te geven. Zo worden de hoofdtakken duidelijker van elkaar onderscheiden.
- Maak gebruik van verschillende lettertypes, bijvoorbeeld hoofdletter voor hoofdtakken en kleine letters voor de uitwerkingen hiervan.
- Duid verbanden tussen kernwoorden aan door middel van pijlen. Zo maak je een associatief netwerk.
Binnen een onderwijssetting kunnen Mindmaps op verschillende manieren gebruikt worden. Zo kan een Mindmap als lesvoorbereiding gebruikt worden, dienst doen als samenvatting van uw les, kan een Mindmap op uw slides de structuur van uw les weergeven,… . Daarnaast kan u uw studenten de opdracht geven een Mindmap te maken van een aantal artikels (in plaats van een samenvatting), kan u studenten een Mindmap geven ter discussie, om eventuele voorkennis te activeren of om relaties tussen bepaalde concepten duidelijk te maken,… .
Meer weten?
Lernout, B. & Provost, I. (2003). Leuker leren: een nieuw praktijkboek voor breinvriendelijke studie. Uitgeverij De Boeck: Antwerpen
Buzan, T. (2004). Mind Maps at work: how to be the best at your job and still have time to play. Bath Press: UK.
Buzan, T. (1995). Gebruik je geheugen. Academic Service, Schoonhoven.
(Onderwijstip juni 2010)