Tijdens een practicum krijgen de studenten de kans om individueel of in kleine groepen, in een gecontroleerde omgeving en onder begeleiding, welbepaalde technieken, vaardigheden of procedures in te oefenen. Dit gebeurt meestal in laboratoria of in specifiek uitgeruste lokalen. In wat volgt worden een aantal tips gegeven voor een kwaliteitsvolle inrichting van practica:
Voorzie in een degelijke voorbereiding van het practicum
- Zorg voor een goede afstemming tussen de practica en de hoorcolleges. Hierbij komen de theoretische principes aan bod die de studenten dienen te beheersen om het practicum succesvol te kunnen beëindigen.
- Tracht ervoor te zorgen dat de studenten de leerinhouden doornemen ter voorbereiding van het practicum. Dit kunt u doen door de studenten een voorbereidende opdracht te geven, gekoppeld aan het practicum. Bewaak hierbij wel het nut van de voorbereidende opdracht door deze bijvoorbeeld te integreren in het practicum.
- Zorg voor een aangepaste moeilijkheidsgraad van de practicumopdracht. De moeilijkheidsgraad van een opdracht hangt mede af van de moeilijkheid van de probleemstelling in de opdracht, en van de mate waarin studenten al dan niet informatie of gegevens aangereikt wordt. Soms wordt de methode die de studenten dienen te volgen om de opdracht tot een goed einde te brengen, vooraf meegedeeld. In andere opdrachten echter dienen de studenten zelf de juiste methode of strategie te kiezen om de probleemstelling op te lossen. Dit verhoogt de moeilijkheidsgraad van de opdracht. Zorg dus voor een aangepaste moeilijkheidsgraad van de opdracht en bouw de moeilijkheidsgraad doorheen de practica op.
- Test als begeleider de practicumoefeningen op voorhand uit in functie van de werkbaarheid en haalbaarheid binnen de voorziene tijdspanne. Een globale tijdsplanning van het practicum opstellen, kan nuttig zijn.
Maak afspraken bij aanvang van het practicum
- Situeer bij aanvang het practicum binnen het grotere geheel van het opleidingsonderdeel. Maak de relevantie van het practicum duidelijk in functie van de al geziene theoretische principes, het latere beroepsveld en de ruimere opleiding.
- Maak bij aanvang van het practicum duidelijke afspraken over de ‘spelregels’ die er zullen heersen. Deze kunnen betrekking hebben op de wijze waarop de studenten zich moeten gedragen, wat voor activiteiten van de studenten verwacht worden tijdens het practicum, wat voor type verslag de studenten dienen in te leveren en de criteria waaraan dit verslag dient te voldoen. Verder kunnen mogelijke veiligheidsregels aangegeven worden, hoe studenten feedback gaan krijgen en hoe de beoordeling zal verlopen. Deze spelregels kunt u ook in de cursusinformatie opnemen die u aan de studenten kunt bezorgen en samen met hen kunt doornemen aan het begin van het eerste practicum.
Voorzie begeleiding tijdens het practicum
- Geef de studenten een duidelijke, bij voorkeur schriftelijke, opdrachtinstructie samen met een handleiding over het gebruik van welbepaald materiaal en/of een protocol dat de studenten dienen te volgen tijdens het practicum.
- Voorzie in voldoende begeleiding tijdens het practicum, afgestemd op de mate van zelfstandigheid die u van de studenten verwacht. Probeer op voorhand te bepalen in welke aspecten u de studenten wilt begeleiden tijdens het practicum en welke aspecten de studenten reeds zelf, zonder begeleiding moeten oplossen. Probeer alle studenten hiernaast dezelfde mate van begeleiding te geven. Dit kunt u onder meer doen door voldoende rond te lopen in het practicumlokaal waardoor alle studenten de kans hebben u aan te spreken en door de begeleidingstijd per groep of per student af te bakenen. Bespreek ook frequent terugkerende of essentiële vragen voor de gehele groep en niet individueel per student of per studentengroepje.
Geef feedback op het einde van het practicum of kort erna
Geef de studenten zo snel mogelijk feedback over de (tussentijdse) resultaten. Deze feedback kan schriftelijk gebeuren, op een verslag dat de studenten dienen in te leveren aan het einde van een practicum. Deze feedback kan ook mondeling gegeven worden aan het einde van de practicumsessie of practicumoefening waarbij de oefening collectief besproken worden. De feedback kan vervolgens door de studenten gebruikt worden bij het uitvoeren van volgende practica.
Meer weten?
Bijvoorbeeld-databank. Steekkaart practicum
Clement, M., & Laga, E. (2005). Steekkaart Practicum. In M., Clement & E., Laga (Red.), Steekkaarten doceerpraktijk (p. 185). Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
(Onderwijstip december 2012)