Zelfstudie
Zelfstandig naamwoord; de (v)
Het leren, studeren zonder leermeester
(Van Dale Online)
Als u bovenstaande omschrijving leest, kan het lijken alsof wij als lesgevers overbodig zijn bij zelfstudiepakketten. Uiteraard is het niet zo eenvoudig. De lesgeverrol verandert maar blijft belangrijk. Immers, de begeleiding die u normaal gezien geeft in contactonderwijs, zal nu in het zelfstudiepakket ingebouwd moeten zijn. Onderstaande tip behandelt drie belangrijke onderdelen van een zelfstudiepakket: de leerinhoud, de opdrachten en de feedback.
De leerinhoud: adopt, adapt or start from scratch
Vooraleer u van start gaat, is de het nuttig om bij het bepalen van de leerinhoud na te gaan of u:
- gaat werken met reeds bestaande handboeken en/of weblectures of een reader met artikels gaat samenstellen (adopt).
- reeds bestaande leerinhoud gaat aanpassen aan een eigen invalshoek of voorkeur (adapt). Dit kan zowel met eigen materiaal of met materiaal van andere auteurs. Het idee is dat u extra ondersteuning en informatie biedt. Zo kunt u, bijvoorbeeld, in een inleiding van een reader duidelijk maken vanuit welk perspectief de verschillende artikels gelezen moeten worden.
- de leerinhoud zelf gaat uitschrijven (start from scratch).
Daarnaast is de vorm waarin de leerinhoud gebracht ook een aandachtspunt. Technologische vernieuwingen maken het mogelijk om bij zelfstudiepakketten niet enkel te werken in de uitgeschreven vorm, maar ook met videomateriaal (of een combinatie).
De opdrachten
Opdrachten zijn een belangrijk onderdeel van zelfstudiepakketten. Ze zorgen voor de actieve verwerking van de leerinhoud. Daarnaast kunt u, door het geven van bepaalde opdrachten, ervoor zorgen dat studenten de leerinhoud op het juiste niveau verwerken. Verschillende soorten opdrachten zorgen immers voor verschillende verwerkingsniveaus. Zo zal een opdracht waarbij de correcte definitie aangeduid moet worden in een meerkeuzevraag, een andere verwerking van de leerinhoud vergen dan een casus waarin de student gevraagd wordt een probleem op te lossen.
De feedback
Het geven van feedback op de opdrachten bepaalt in grote mate het leereffect dat aan deze opdrachten verbonden is. In zelfstudiepakketten kan op verschillende manieren feedback gegeven worden:
- structured feedback: De feedback bestaat uit een antwoordmodel of een vast antwoord. Dit soort feedback wordt gegeven bij vragen en opdrachten waar maar een antwoord of oplossing mogelijk is.
- human feedback: In tegenstelling tot de structured feedback is er wel sprake van de ‘live’ inbreng van de docent. Het gaat hier om feedback op open vragen of opdrachten. Er zijn verschillende oplossingen of antwoorden mogelijk.
Meer weten?
Brandt, W., & Van Petegem, P. (2004). Een draaiboek voor de ontwikkeling van open-leermateriaal. Leuven: Acco.
Donche, V., & Van Petegem, P. (2002). Begeleiden naar leerzelfstandigheid. Reflecties over retoriek en praktijk van open leerpakketten. Leuven: Acco.
Race, P. (1997). The open learning handbook. Promoting quality in designing and delivering flexible learning. London: Kogan Page.
(Onderwijstip juni 2015)