Sinds de eeuwwissel is er een exponentiële stijging van het (al dan niet betalend) online aanbod voor onderwijs. Een bijzondere plaats wordt hierbij ingenomen door MOOC’s (Massive Open Online Courses). Deze cursussen worden via verschillende online platformen aangeboden en maken het mogelijk dat een quasi oneindig aantal personen tegelijk aan een cursus kan deelnemen. De inhoud van een MOOC-cursus kan variëren van een weblecture (het aanbieden van leerinhouden via video- en tekstmateriaal, bijvoorbeeld in deze MOOC Middelnederlands) tot volledig ontwikkelde leeromgevingen met integratie van online oefeningen, al dan niet ondersteund door peerfeedback van andere deelnemers. In dit YouTube-filmpje worden de mogelijkheden van een MOOC visueel toegelicht. Maar wat zijn de voor- en nadelen van het inzetten van MOOC’s in je eigen lessen?
Voordelen en beperkingen van MOOC’s voor lesgevers
MOOC’s bieden lesgevers de mogelijkheid om de leeromgeving die zij ontwikkelen voor hun studenten uit te breiden. Zo kunnen zij niet alleen studenten bereiken die zich ingeschreven hebben voor hun opleidingsonderdeel, maar ook potentiële (nieuwe) studenten waar ook ter wereld. MOOC’s bieden met andere woorden de mogelijkheid om het eigen opleidingsonderdeel, de opleiding of de instelling in de kijker te zetten.
Naast de mogelijkheid om de MOOC aan te bieden via de ICT-faciliteiten van de eigen onderwijsinstelling, kunnen lesgevers ook gebruik maken van een MOOC-platform waarop zij hun cursus ter beschikking stellen. Enkele voorbeelden van dergelijke platforms:
- edX.: een MOOC-platform opgezet door de universiteiten Harvard en MIT met een erg breed aanbod;
- Coursera: een bedrijf dat een MOOC-platform aanbiedt in samenwerking met universiteiten uit verschillende landen en een bijzonder grote variatie aan cursussen aanbiedt:
- Udacity en datacamp: 2 platformen die zich specifiek richten op MOOC’s in verband met programmeren en statistiek
- Kadenze: deze provider richt zich hoofdzakelijk op kunst, muziek en meer “creatieve” technologie
Uiteraard heeft een lesgever tijd nodig om zulk een MOOC te ontwikkelen. Ook technische ondersteuning kan nodig zijn om de leerinhouden om te zetten naar een visueel aantrekkelijk medium. De voorwaarden om een cursus online te mogen zetten, verschillen sterk tussen de verschillende platformen.
Daarnaast kunnen lesgevers bestaande MOOC’s die reeds beschikbaar zijn in het eigen vakgebied aanwenden in de eigen lessen, bijvoorbeeld als aanvulling bij de syllabus. Op verschillende MOOC-platformen kan gezocht worden naar MOOC’s in specifieke disciplines en daarnaast richten sommige aanbieders zich specifiek op een bepaald vakgebied. Uiteraard stelt zich hierbij wel steeds de vraag hoe de MOOC ingepast zal worden binnen het eigen opleidingsonderdeel (deze vraag komt in ECHO-tip 2019: Een krachtige leeromgeving creëren met MOOCs aan bod).
Tot slot kan het betrekken van MOOC’s in de eigen lessen ook deel uitmaken van een ruimere doelstelling waarin lesgevers aan studenten aanleren om een kritische houding aan te nemen t.a.v. de veelheid van (soms onbetrouwbare) informatie die in het eigen vakgebied beschikbaar is op het wereldwijde web.
Voordelen en beperkingen van MOOC’s voor gebruikers/ studenten
De gebruikers van MOOC’s zijn niet noodzakelijk studenten die ingeschreven zijn in een school voor (hoger) onderwijs. Iedere persoon met een internetverbinding heeft toegang tot MOOC’s en kan zo een eigen leeromgeving creëren. Een gebruiker kan doelbewust op zoek gaan naar MOOC’s ontwikkeld door een universiteit. In het geval er een directe link is met de naam (en dus reputatie) van een universiteit is de inhoud van de MOOC veel kwalitatiever dan bij ander online videomateriaal dat gratis en in groten getale beschikbaar is op bijvoorbeeld Youtube.
Net als bij andere vormen van online of blended learning, bieden MOOC’s de gebruikers een grote mate van vrijheid, vermits ze zelf volledig kunnen bepalen op welk ogenblik ze hiermee aan de slag willen gaan. Tevens bieden ze studenten een erg laagdrempelige manier om zelf op zoek te gaan naar meer uitdieping of verbreding.
Hoewel de meeste grote platformen een deel van hun MOOC’s gratis aanbieden, zijn de activerende elementen (zoals deelname aan taken, ontvangen en geven van peerfeedback) meestal enkel beschikbaar voor betalende deelnemers. De specifieke voorwaarden rond het gebruik en de toegang tot de cursussen, verschillen van platform tot platform.
Een andere beperking van MOOC’s is dat het voor gebruikers niet mogelijk is om feedback van de lesgevers zelf te krijgen, gezien het grote aantal deelnemers.
Daarnaast heeft de vrijheid waarvan voorheen sprake was ook een keerzijde. Het vereist van gebruikers immers een duidelijke zelfdiscipline om een cursus volledig te doorlopen zonder enige mate van externe regulering. Uit onderzoek blijkt dat minder dan 5% van de deelnemers een cursus ook effectief voltooit (Reich & Ruipérez-Valiente, 2019).
Deze beperkingen zijn aanwijzingen dat de rol van het regulier hoger onderwijs zeker niet uitgespeeld is in tijden van MOOC’s. Voor studenten ingeschreven aan een instelling in het hoger onderwijs kunnen MOOC’s een aanvulling of ondersteuning zijn bij de aangeboden lessen. In de opleidingsinstelling kunnen opgedane inzichten uit MOOC’s verdiept, becommentarieerd, enz. worden. Daarnaast zijn lessen waarin studenten feedback krijgen op hun kennis, vaardigheden en inzichten een aanvulling of meerwaarde bij de MOOC-inhouden. Zoals uit onderwijskundig onderzoek geweten is, is feedback een van de krachtigste motoren tot leren.
Meer weten?
MOOC Middelnederlands. Deze MOOC werd ontwikkeld in samenwerking met docenten van de UAntwerpen ter gelegenheid van het emeritaat van Frank Willaert.
https://www.reviews.com/mooc-platforms/ (Overzicht van de verschillende grote MOOC-aanbieders en een vergelijking van de kenmerken hiervan).
https://openlearning.mit.edu/beyond-campus/mitx-edx-moocs
Hattie, J., & Clarke, S. (2018). Visible learning: feedback. New York: Routledge.
Koutropoulos, A. (2013). MOOCs in higher education: options, affordances, pitfalls. Part 1 & Part 2. Retrieved from https://learningsolutionsmag.com.
Pickard, L. (2018/09/18). MOOCs may still be reshaping higher education, just not in the way that was initially predicted. Retrieved from www.classcentral.com.
Reich, J. and Ruipérez-Valiente, J. A. (2019). The MOOC Pivot. Science363(6423), pages 130-131.
Zhussupbekov, A. (2016). MOOCs and their implications for traditional higher education institutions. Retrieved from the Nazarbajev University website.
(Onderwijstip september 2019)