Zwangerschap, geboorte en moederschap over disciplines heen

Het doel van het congres “Zwangerschap, geboorte en moederschap over disciplines heen” is tweeledig. 

Enerzijds beogen we een beter en breder begrip van het overkoepelend thema tot stand te brengen door dit thema zowel rechtsvergelijkend als interdisciplinair te benaderen. Zwangerschap, geboorte en moederschap komen geregeld aan bod in het politiek, parlementair en maatschappelijk debat in Nederland en België (bv. in het kader van prenatale jeugdhulp, zwangerschap-voor-een-ander (draagmoederschap), discreet bevallen, obstetrisch geweld, abortuswetgeving, normatief moederschap en ‘moederen’, het belang van de eerste 1000 dagen, de kinderopvangcrisis…). Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit thema de laatste jaren onderwerp is van boeiend onderzoek, o.m. in het personen- en familierecht. Aangezien deze thema’s leiden tot complexe vraagstukken die niet enkel kunnen worden opgelost vanuit de rechtswetenschap, vormen inzichten uit andere disciplines een grote meerwaarde. Tijdens dit congres zal dit thema dan ook mede benaderd worden vanuit sociaal-wetenschappelijk onderzoek, met bijzondere aandacht voor feministische filosofie, kritische moederschapsstudies en intersectionaliteit. Daarnaast is wetgeving rond en juridisch onderzoek naar zwangerschap, geboorte en moederschap ook nauw verweven met medische inzichten, bijvoorbeeld vanuit de verloskunde en gynaecologie, neonatologie en (kinder)psychiatrie. Omgekeerd kunnen inzichten uit juridisch onderzoek ook een grote meerwaarde vormen voor onderzoek binnen andere disciplines. Kennis van het juridisch kader is in veel gevallen immers onontbeerlijk voor een goed begrip van het thema.  

Anderzijds beogen we met dit congres (jonge) onderzoekers aan te zetten tot onderzoekssamenwerking over disciplines en de Belgisch-Nederlandse grens heen. Samenwerking tussen onderzoekers maakt onderzoek mogelijk in de diepte en in de breedte. Elke onderzoeker is expert in het eigen onderzoeksgebied en kan het probleem binnen de eigen discipline en jurisdictie in de diepte uitwerken. Door horizontale samenwerking tussen de onderzoekers van verschillende disciplines en jurisdicties kan een probleem ook in de breedte worden uitgewerkt en kunnen verschillende onderzoeksmethoden naast elkaar worden gebruikt. Dergelijke samenwerking kan leiden tot innovatieve resultaten in de rechtswetenschap en in andere disciplines.  

Deel 1: Capita selecta 

Op het congres worden presentaties gehouden door onderzoekers uit verschillende disciplines. Hierbij werden een aantal capita selecta geselecteerd rond zwangerschap, geboorte en moederschap. Onder andere de thema's concordante zorg, medicalisering van zwangerschap en geboorte, afstamming en technologie, reproductieve autonomie en zwangerschapsverlies komen aan bod. Per onderwerp komen zowel de juridische aspecten als inzichten uit andere disciplines aan bod (bv. uit (familie)sociologie, wijsbegeerte, (kunst)geschiedenis, geneeskunde en gezondheidswetenschappen).

Deel 2: Panelgesprek

Op vrijdag 28 februari vindt een panelgesprek plaats over zwangerschap, geboorte en moederschap in het licht van de verkiezingen in België en Nederland. Zowel België als Nederland kenden in 2024 nationale verkiezingen die uitdraaiden op een groei van rechts-radicale partijen. Deze politieke verschuiving, die ook elders in Europa zichtbaar is, roept vragen op over de eventuele impact op de thema’s zwangerschap, geboorte en moederschap. Het doel van het panelgesprek is om na te gaan op welke manier deze onderwerpen aan bod zijn gekomen in het politiek debat naar aanleiding van de verkiezingen en wat we kunnen verwachten naar de toekomst toe. Aan dit panelgesprek nemen zowel juristen als experts uit andere disciplines deel. Zij zullen elk vanuit hun expertise het thema kort benaderen, waarna er interactie met het publiek volgt. ​