Stamcellen, de nieuwe helden van de fertiliteit!

5 december - 14.15 uur

Een belangrijke trigger voor mijn onderzoek is het trieste ‘neushoorn-verhaal’. Na de dood van Sudan, de laatste mannelijke noordelijke witte neushoorn in 2018, ontdekte ik als onderzoeker, toen aan de University of Oxford, dat het gebrek aan eicellen een cruciale bottleneck vormde voor het behoud van deze iconische diersoort. Naast de problematiek van massale uitsterving van dieren, is op heel wat plaatsen in de wereld ook de humane infertiliteit een enorm probleem met zware gevolgen voor mentale en fysieke gezondheid. Een derde mondiaal knelpunt is de problematiek van onvruchtbaarheid bij dieren wat ook een rol speelt bij bevolkingsgroepen die geconfronteerd worden met voedseltekorten. Het raakvlak tussen bedreigde diersoorten, menselijke infertiliteit en voedseltekorten door ontoereikende productie van vee vormt de rode draad van mijn onderzoek.

Kunstmatige voortplantingstechnologieën spelen een steeds bredere rol bij het behouden van genetische diversiteit bij bedreigde diersoorten, het vervullen van kinderwensen en het kweken van superieure voedselrassen. De meest veelbelovende aanpak om eicellen te verkrijgen zonder de noodzaak aan eigen eicellen, is ‘in vitro gametogenese’ of de productie van zogenaamde ‘kunstmatige’ of ‘in het labo gecreëerde’ eicellen uit stamcellen. Deze stamcellen bieden een baanbrekende oplossing in de wereld van fertiliteit.

Hoewel deze uitdagende technieken tot hiertoe enkel in de muis succesvol gerealiseerd zijn, zal mijn onderzoek op grotere diermodellen zoals het varken een cruciale schakel vormen tussen laboratoriumsuccessen en toepassingen bij bedreigde diersoorten, de mens en vee. Het bijzondere aan deze stamceltechnieken is dat deze aanpak in feite voor alle organismen in nood een oplossing kan bieden.

Wat tien jaar geleden futuristisch leek, is nu een veelbelovend onderzoeksthema. Het produceren van eicellen uit andere lichaamscellen biedt hoop, motivatie en energie om de biodiversiteit te vrijwaren en de levenskwaliteit van de mens te verbeteren.

​​Ruth Appeltant

UAntwerpen | diergeneeskunde | fysiologie en biochemie

Na het voltooien van haar Master in de diergeneeskunde aan de Universiteit van Gent (België), begon ze aan een doctoraat in de reproductieve biologie over de in vitro embryoproductie bij het varken. Tijdens een postdoctoraal fellowship bij de National Agriculture and Food Research Organization in Japan verbeterde ze de werkzaamheid van de in vitro embryoproductie uit ingevroren onrijpe eicellen en droeg ze bij aan de ontwikkeling van een vriesprotocol dat het behoud van vrouwelijk kiemplasma mogelijk maakt, zelfs onder boerderij- of veldomstandigheden. Aan de Universiteit van Luik (België) voerde ze onderzoek naar embryonale dodelijke mutaties, ATAC-seq en GWAS-analyses. Als onderdeel van het Rhino Fertility Project aan de Universiteit van Oxford (Verenigd Koninkrijk) werkte ze rond het behoud van bedreigde diersoorten door middel van kunstmatige voortplantingstechnieken. Sinds oktober 2022 is ze verbonden aan de Universiteit Antwerpen (België) als onderzoeksprofessor. Ze zet een nieuwe onderzoekslijn op rond in vitro gametogenese, waarbij ze eicellen zal produceren uit stamcellen. Het varken zal worden gebruikt als een groot diermodel om onvruchtbaarheid bij mensen en bedreigde diersoorten te bestrijden.

​Campus Groenenborger - lokaal T.105

Auditorium T.105 ligt in gebouw T, het hoofdgebouw van de campus. Het lokaal is bereikbaar via trappen. Is dat een probleem? Laat het ons weten via spectrum@uantwerpen.be en we zoeken een oplossing.

Op de campus zijn er parkeerplaatsen voor studenten en bezoekers, maar houd er rekening mee dat de meeste op donderdagnamiddag bezet zijn. Probeer op een andere manier dan met de auto te komen. Als je toch met de auto komt, kan je de parking bereiken via een weggetje op het rond punt op de Groenenborgerlaan (wegwijzer). Opgelet: je kruist een fietspad.