De onvoltooide globalisering

De materiële welvaart is voor de meesten onder ons fantastisch toegenomen. En toch. We zijn niet echt gelukkiger geworden ten gevolge van de toegenomen rijkdom. De toename van de materiële welvaart is slechts mogelijk na afbraak van 'het oude'. Afbraak van vertrouwde activiteiten en van bestaande jobs; afbraak van sociale relaties, van ideeën en geloofsovertuigingen. Die afbraak is nodig om 'het nieuwe' op te bouwen: nieuwe activiteiten en nieuwe jobs; nieuwe relaties en nieuwe ideeën. Deze creatieve destructie vormt de basis van de materiële vooruitgang. Ze ligt meteen ook aan de basis van onze angsten, onze verwarring en onze onzekerheid. Nogal wat mensen voelen zich ongelukkig met deze ontwikkeling.

Globalisering wordt dikwijls als een pletwals voorgesteld die ons veroordeelt tot een afbouw van ons sociaal zekerheidsstelsel. Wat overblijft zal dan een minimaal stelsel zijn waar de Amerikanen zo fier over zijn. Niets is minder waar. Er is plaats voor verschillende sociale modellen. Ook voor een sociaal model dat de mensen die de negatieve kant van globalisering ondervinden een menswaardig bestaan garandeert. De reden waarom dit mogelijk is ligt in het feit dat globalisering de materiële welvaart doet stijgen zodat er meer middelen vrijkomen voor sociale zekerheid. Maar om dit mogelijk te maken zullen we ons sociaal zekerheidsstelsel “intelligenter” moeten maken. We zullen het bestaande stelsel moeten ontdoen van de vele financiële prikkels om niet te werken en om zich vervroegd uit de arbeidsmarkt terug te trekken.

Is globalisering de pletwals van het milieu? Het antwoord is genuanceerd. We observeren dat de vervuiling die niet of weinig grensoverschrijdend is, in belangrijke mate is teruggedrongen in de rijke landen. Dit fenomeen heeft zich (nog) niet voorgedaan in de arme landen. Deze landen hebben de middelen niet om dit te doen. Een belangrijk deel van de milieuproblemen in de wereld is dus het gevolg van armoede. Globalisering helpt in het uitschakelen van de armoede en draagt op die manier bij tot het oplossen van de milieuproblematiek. Daarmee is echter de kous niet af. Globalisering draagt ook bij tot grensoverschrijdende milieuvervuiling. Om die vervuiling aan te pakken moeten nationale regeringen gezamenlijk optreden en hun gedrag coördineren. Dit gebeurt nauwelijks. Iedereen is bekommerd om wat zich binnen de grenzen afspeelt, maar heeft nauwelijks oog voor de milieuschade die de eigen binnenlandse bedrijven in andere landen veroorzaken. Het kernprobleem is hier dus dat terwijl het bedrijfsleven zich resoluut heeft geïnternationaliseerd, de politiek dit niet of onvoldoende heeft gedaan. Globalisering is dus onvoltooid.

Prof. dr.  Paul De Grauwe (°1946) is hoogleraar internationale economie aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij geniet grote bekendheid door zijn heldere visie op actuele economische thema’s. Hij was gasthoogleraar aan diverse buitenlandse universiteiten, zetelde een tijdlang in de Kamer en Senaat en is doctor honoris causa aan verscheidene buitenlandse universiteiten.  Naast vele artikels publiceerde hij een aantal veelgelezen boeken. Hij heeft een column in de Financial Times.

Link naar zijn homepage.