UAntwerpen zet algemene samenwerkingsakkoorden met Israël on hold
28 mei 2024
In een tussenvonnis deed het Internationaal Gerechtshof recent opnieuw een bindende uitspraak in het conflict tussen Israël en Hamas. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen besloten een moratorium in te voeren op samenwerkingen met Israëlische partners.
“Israëlische partnerinstellingen hebben vaak institutionele samenwerkingen met de militaire overheden”, legt rector Herman Van Goethem uit. “Daarom worden de algemene samenwerkingsakkoorden on hold gezet. Lopende onderzoeksprojecten worden afgewerkt, maar kunnen worden onderworpen aan een bijkomende toets door de bevoegde Ethische Commissie. Deelname aan nieuwe projecten is slechts mogelijk na een evaluatie door die commissie.”
De Universiteit Antwerpen roept haar academische collega’s in Israël en Gaza ertoe op, bij hun overheden aan te dringen op het respecteren van de uitspraken van het Internationaal Gerechtshof over het conflict in Gaza. Ze drukt tevens de hoop uit dat alle partijen zich zouden houden aan het internationale recht en dat zo spoedig mogelijk een periode van verzoening en vrede aanbreekt waarbij Gaza vrij en democratisch zal kunnen worden bestuurd.
De Universiteit Antwerpen is open en transparant, en communiceert helder over haar activiteiten. Rector Herman Van Goethem legt uit dat de universiteit daarom ook de lijst van samenwerkingen met Israëlische universiteiten en organisaties deelt.
15 mei 2024
De bloedige terreuractie van Hamas op 7 oktober vorig jaar en het Israëlische antwoord daarop met grootschalige vernielingen en massaal veel burgerslachtoffers in Gaza, laten niemand onberoerd.
Meer dan ooit moeten we nadenken over de vraag hoe oorlogen en conflicten te beëindigen, niet enkel in het Nabije Oosten maar ook in Europa, in Afrika en elders. Zoals ik recent ook stelde: “Soms leidt extreme polarisering ertoe dat niet enkel soldaten maar ook onschuldige mannen, vrouwen en kinderen massaal omkomen. Dan is een moment aangebroken om stil te staan, om een stap achteruit te zetten, en om niet alleen daders te straffen, maar ook om te zoeken naar verzoening en vrede.”
Ook bij studenten en medewerkers van de Universiteit Antwerpen roept de confrontatie met het onnoemelijke leed en de schendingen van mensenrechten intense emoties op. Niemand kan daarbij neutraal blijven. En wie een positie inneemt, stelt vol onbegrip vast dat anderen er een compleet tegengestelde mening op na houden.
Welke houding moet een universiteit in zulke context aannemen? Kan ze daarin neutraal zijn ? In onze Raad van Bestuur van 14 mei werd terecht opgemerkt dat dit niet de juiste vraag is. Wij zijn niet kleurloos, grijs of neutraal. Het is echter niet de rol van een universiteit om een stelling in te nemen over concrete conflicten die onze democratische samenleving zeer verdelen, wel om een agora te zijn waar meningen kunnen gonzen, weerklinken en botsen zodat ieder de eigen houding kan bepalen.
Als universiteit nemen we geen standpunt in, maar als leden van de universiteit zijn we niet neutraal, en de universiteit verwacht dat ook niet, integendeel. Docenten kunnen in colleges en debatten eigen standpunten verkondigen en verdedigen, steeds binnen academische standaarden. Studenten en medewerkers mogen hun verontwaardiging uiten, zoals nu het geval is aan universiteiten overal in de wereld, steeds op vreedzame wijze.
Onze universiteit is uiteraard ook gegrondvest op mensenrechten en democratie, op vrijheid en respect, op het streven naar sociale rechtvaardigheid. De universiteit moet dit waar maken, niet door symbolische uitspraken die de polarisatie aanwakkeren, maar door er voor te zorgen dat we dit realiseren in onze werking. Dat betekent ook dat we ons bezinnen over onze acties, zo ook over ons onderzoek en onze samenwerkingen met partners.
Als transparante en open universiteit wil UAntwerpen helder communiceren over haar activiteiten. Op vraag van medewerkers en studenten, ook van de media en vredesorganisaties, hebben we de lijst opgesteld van alle lopende samenwerkingen met universiteiten en andere organisaties in Israël. We hebben een Ethische Commissie Misuse, Human Rights & Security die nagaat wat het risico is dat onze projecten bijdragen aan schendingen van mensenrechten en democratie. We doen dat aan de hand van een binnen de VLIR afgesproken mensenrechtentoets en net als de andere Vlaamse universiteiten, doen we dat in beginsel niet op het niveau van een land of een instelling, maar op het niveau van de individuele projecten. Vanzelfsprekend kijken we met extra zorg naar samenwerkingen in conflictgebieden waar de kans op misbruik groter is, maar tegelijkertijd willen we ook de lijnen open houden naar lokale onderzoekers die vaak juist de interne spreekbuizen zijn om democratie en mensenrechten te verdedigen binnen hun instelling en hun land.
Herman Van Goethem
Rector UAntwerpen