Voor veel universiteiten is internationalisering veeleer de norm dan de uitzondering geworden en daarnaast nemen academische instellingen tevens een belangrijk sociale rol op. Inherent aan deze sociale rol is het respect voor de mensenrechten. Het mensenrechtenbeleid van de Universiteit Antwerpen focust op de positieve impact die de universiteit kan hebben op haar partners, partnerlanden en de maatschappij.
Onderzoekers en werknemers dienen bij het aangaan van een partnerschap in het kader van een educatieve, onderzoeks- of dienstverlenende samenwerking zorgvuldig te reflecteren over volgende twee vragen:
- Wie zijn de partners in deze samenwerking? Stel vast of deze partners al dan niet betrokken zijn/waren bij ernstige en/of systematische of aanhoudende mensenrechtenschendingen
- Welke activiteiten zullen uitgeoefend worden in het kader van de samenwerking? Kunnen de beoogde activiteiten bijdragen aan mensenrechtenschendingen?
De mensenrechtentoets
De mensenrechtentoets zoals opgesteld door de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) in 2019 bestaat uit drie fasen: een screening, een scoping en een opvolging. De eerste stap in het proces, de screening, kan worden uitgevoerd door onderzoekers en medewerkers van de universiteit zelf. Indien nodig kan contact worden opgenomen met het meldpunt mensenrechten van het Departement Onderzoek, Innovatie & Valorisatie Antwerpen (RIVA) voor meer informatie.
Als eerste stap dienen alle onderzoekers en medewerkers bewust en kritisch na te denken bij het opzetten van een project, een onderzoek of een collaboratie met één of meerdere partners van binnen of buiten de academische wereld waarvan men een vermoeden heeft dat ze betrokken is/zijn bij mensenrechtenschendingen.
Maak hierbij gebruik van het knipperlichtendiagram in de mensenrechtentoets dat speciaal voor deze screening naar mogelijke overtredingen van de mensenrechten in samenwerkingen werd opgesteld.
Als aan de hand van deze screening en het knipperlichtdiagram een mogelijk probleem wordt vastgesteld of als er twijfel blijft na het uitvoering van een online zoekactie, contacteer dan het Meldpunt Mensenrechten van het Departement Onderzoek, Innovatie & Valorisatie Antwerpen (RIVA) voor het uitvoeren van een grondigere en diepgaandere scoping van de partner of de activiteit. Zo kan worden vastgesteld welke concrete risico’s er zich (kunnen) voordoen en kan de verdere procedure worden uitgetekend om deze problemen het hoofd te bieden.