Vaccinatiestrategieën negeren patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen, ondanks hoger risico
België scoort slecht in Europees vergelijkend onderzoek
Slechts vier van twintig onderzochte Europese landen erkennen ernstige psychiatrische aandoeningen als medische risicogroep die in aanmerking komt voor vroegere vaccinatie tegen COVID-19. “Nochtans lopen zij twee keer zoveel kans om in het ziekenhuis opgenomen te worden en te overlijden”, zegt dr. Livia De Picker (Universitair Psychiatrisch Centrum Campus Duffel en UAntwerpen).
In alle Europese landen heeft de vaccinatiecampagne zich op gang getrokken. De vijf belangrijkste Europese organisaties voor psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg namen die strategie onder de loep in twintig landen. Zij komen tot de ontnuchterende vaststelling dat alleen Nederland, Duitsland, Denemarken en het VK prioriteit geven aan personen met ernstige psychiatrische ziekten, zoals psychose en ernstige stemmingsproblemen, die een verhoogd medisch risico lopen bij COVID-19. Een artikel over hun onderzoek wordt gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Lancet Psychiatry.
Hoofdauteur van het artikel is psychiater dr. Livia De Picker, verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Centrum Campus Duffel en de Universiteit Antwerpen. “Ongeveer één Europeaan op twintig krijgt ooit te maken met een ernstige psychiatrische aandoening. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze patiënten ruim twee keer zoveel kans hebben om te overlijden. Wij vinden het dan ook verontrustend dat de grote meerderheid van de onderzochte landen in hun vaccinatiestrategie geen enkele melding maakt van psychiatrie of psychische stoornissen.”
Niet alleen in instellingen
De Picker en haar Europese collega’s zijn van mening dat mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen op dezelfde manier behandeld moeten worden als risicopatiënten met fysieke aandoeningen.
“In ons land gaf de Hoge Gezondheidsraad wel degelijk aandacht aan mensen met een ernstige psychiatrische aandoening in haar advies over de medische prioriteitengroepen. Helaas vertrok dit advies vanuit verkeerde en zelfs ronduit stigmatiserende ideeën over deze groep patiënten en werden tegelijk de harde wetenschappelijke feiten genegeerd. De raad ging er ook van uit dat deze mensen al bereikt zouden worden via de prioritaire vaccinatie voor personen die in een instelling verblijven, wat niet klopt. Tegenwoordig leven de meeste mensen met ernstige psychische stoornissen in de gemeenschap. België moet het voorbeeld van Nederland, Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk volgen en mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen expliciet op de medische prioriteitenlijst plaatsen. Ook Frankrijk heeft trouwens, in reactie op ons werk, aangekondigd dat te zullen gaan doen. Het zou echt beschamend zijn als ons land hierin achterblijft.”
Nood aan gecoördineerde actie
“Er moet absoluut meer aandacht en prioriteit gegeven worden aan geestelijke gezondheid”, zegt Inge Vervotte, voorzitter dagelijks bestuur van vzw Emmaüs, een groot zorgnetwerk. “Iedereen maakt zich zorgen over de toename van psychische problemen die zal volgen op de COVID-epidemie. Maar veel personen die al ernstige psychische problemen hebben, zullen deze problemen eerder en waarschijnlijk ernstiger doormaken. Er is substantieel bewijs van de schade die patiënten in de geestelijke gezondheidszorg lijden als gevolg van de pandemie. Wij vragen gepaste acties voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. ”
Het European College of Neuropsychopharmacology (ECNP), de European Psychiatric Association (EPA), de Europese Federatie van verenigingen van gezinnen van mensen met een psychische aandoening (EUFAMI), de Global Alliance of Mental Illness Advocacy Networks-Europe (GAMIAN-Europe) en de Europese Unie van Medisch Specialisten Sectie Psychiatrie (UEMS-Psychiatrie) onderschreven samen een oproep aan de Europese Unie en de nationale gezondheidsautoriteiten. Zij vragen om gecoördineerde actie te ondernemen om deze kwetsbare patiënten te beschermen.
Wat de patiënten zelf over de kwestie denken? Sprekend in naam van de Europese gemeenschap van patiënten met geestelijke gezondheidsproblemen, merkte GAMIAN-Europe voorzitter Hilkka Kärkkäinen op: “De samenleving moet prioriteit geven aan risicogroepen, maar het is ontmoedigend om te zien dat zelfs tijdens de pandemie geestelijke gezondheid voor veel landen een bijzaak is. Het wetenschappelijke bewijs is duidelijk dat COVID en de daaruit voortvloeiende lockdown aanzienlijke schade toebrengen aan mensen met ernstige psychische problemen, maar zeer weinig landen pakken dit aan. Dit moet veranderen;”