Kandidaat-poliovaccins zijn veilig en efficiënt
The Lancet bericht over unieke poliostudio van Universiteit Antwerpen
Polio moet de wereld uit en daarvoor is een nieuw vaccin nodig. UAntwerpen testte in 2017 twee kandidaat-vaccins in het containerdorp Poliopolis. De resultaten zijn veelbelovend: de twee vaccins kunnen als veilig en immunogeen worden beschouwd. Dat bericht het medische toptijdschrift The Lancet.
De definitieve uitroeiing van polio komt dichterbij, maar in landen als Afghanistan, Pakistan en Nigeria komt de ziekte nog voor. In 2018 werden er 33 gevallen gerapporteerd. “Het huidige drinkbare vaccin heeft polio in de meeste landen een halt kunnen toeroepen,” zegt prof. Pierre Van Damme van het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties (UAntwerpen). “Maar in uitzonderlijke gevallen kan dit vaccin een vorm van de ziekte veroorzaken. Om de laatste stap naar een poliovrije wereld te zetten en het doel van het Global Polio Eradication Initiative (GPEI) te realiseren, is er dus een nieuw vaccin nodig.”
Een conglomeraat van onderzoekers ontwikkelde twee nieuwe kandidaat-vaccins. Vooraleer die op het terrein kunnen ingezet worden, moeten ze uitgebreid getest worden. In 2017 voerde het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties een unieke studie uit met de twee vaccins. Twee groepen van vijftien vrijwilligers leefden 28 dagen lang in volstrekte quarantaine in het containerdorp Poliopolis op de Universiteit Antwerpen. De studie werd gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation.
Zonder nevenwerkingen
De studie verliep vlot. De analyse van de onderzoeksresultaten maakt nu ook duidelijk dat de twee geteste kandidaat-vaccins veilig en immunogeen zijn. Dat blijkt uit een paper die gepubliceerd werd in het vaktijdschrift The Lancet.
“Beide vaccins werden goed verdragen zonder noemenswaardige nevenwerkingen. Ze zorgen alle twee voor een prima immuunantwoord, met vorming van de nodige neutraliserende antistoffen, en seroprotectie na de vaccinatie”, legt Van Damme uit. “Het vaccinvirus was bij respectievelijk 15/15 (100%) en 13/15 (86,7%) deelnemers detecteerbaar in de stoelgang van de vrijwilligers. Terugkeer naar neurovirulentie was laag voor de vaccinvirussen geïsoleerd uit de stoelgang van de vrijwilligers. Sequentiëring van het vaccinvirus uitgescheiden in de stoelgang toonde geen verlies van attenuatie bij beide kandidaat-vaccins.”
Wereldgezondheidsorganisatie
De resultaten van de eerste onderzoeksfase zijn dus veelbelovend. Ondertussen lopen reeds twee opvolgstudies naar de kandidaat-vaccins. Het CEV test ze samen met collega’s van de UGent bij 232 gezonde volwassenen tussen 18 en 50 jaar. Van Damme: “En in Panama worden dit jaar jonge kinderen en zuigelingen gevaccineerd, zodat men tegen eind 2019 gegevens heeft in de verschillende leeftijdsgroepen met deze kandidaat-vaccins.”
“Dankzij een bijzondere samenwerking over de continenten heen, tussen wetenschappers, vaccinproducenten en andere stakeholders, komt de realisatie van een nieuw oraal poliovaccin – het eerste nieuwe vaccin in meer dan zestig jaar – nu snel dichterbij”, reageert Dr. Ananda S. Bandyopadhyay, Senior Program Officer bij de Gates Foundation. Uiteindelijk zal het aan de Wereldgezondheidsorganisatie zijn om te beslissen hoe en wanneer deze vaccins worden ingezet.
Een nieuwe studie naar het poliovaccin - 2018
Universiteit Antwerpen zette een volgende stap in het onderzoek naar een poliovaccin.
Twee kandidaatvaccins werden opnieuw getest bij vrijwilligers, maar die mensen hoefden deze keer niet in quarantaine te gaan.
België en Nederland hebben in het verleden een verschillend poliovaccinatiebeleid gekend, wat voor deze wetenschappelijke studie een meerwaarde betekent. Volwassen Belgen en Nederlanders zullen een verschillende darmafweer vertonen ten opzichte van de twee nieuwe drinkbare vaccins, wat het onderzoek bijzonder zinvol en uniek maakt. We zoeken Nederlanders die in België wonen, omdat we rekening moeten houden met een lagere basisvaccinatiegraad in bepaalde delen van Nederland.”
De Universiteit Antwerpen werkt voor deze studie samen met de Universiteit Gent (CEVAC).
In de twee vaccinatiecentra namen telkens 166 mensen deel. Het ging om 100 volwassenen die vroeger de drinkbare poliobasisvaccinatie kregen en om 66 mensen die vroeger de inspuitbare poliobasisvaccinatie kregen. Deze vaccinatiestudie werd goedgekeurd door het Ethisch Comité van de universiteiten van Antwerpen en Gent.
Vrijwilligers testen nieuw vaccin in Poliopolis - 2017
In een containerdorp op het parkeerterrein van het UZA namen in 2017 twee groepen van vijftien vrijwilligers deel aan een unieke studie, uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen.
De onderzoeksgroep VAXINFECTIO testte er twee nieuwe kandidaat-poliovaccins.
Nog nooit raakten er zo weinig kinderen verlamd door polio dan in 2016. Het virus komt nu alleen nog voor in sommige regio’s in Pakistan, Afghanistan en Nigeria. De definitieve uitroeiing van de ziekte komt dus dichterbij, maar er moeten nog enkele stappen gezet worden om de ziekte helemaal klein te krijgen en om de wereld vervolgens poliovrij te houden.
Een belangrijke fase richting uitroeiing liep in 2017 in Antwerpen. 'Een consortium van onderzoekers heeft nieuwe kandidaat-vaccins in de pijplijn zitten', zegt prof. Pierre Van Damme van het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties (UAntwerpen). 'Het huidige vaccin heeft polio in vele landen een halt kunnen toeroepen, maar leidt in uitzonderlijke gevallen tot de ziekte zelf. De kandidaat-vaccins, waarvan verwacht wordt dat ze geen zware bijwerkingen hebben, worden nu getest in Antwerpen.'
In quarantaine
De studie was een bijzondere klus: twee groepen van vijftien vrijwilligers brachten maximaal 28 dagen in quarantaine door om de nieuwe orale vaccins uit te testen. Met dat doel voor ogen bouwde UAntwerpen een ‘containerdorp’, bestaande uit 66 units, op het parkeerterrein van het UZA.
De deelnemers waren allemaal Nederlanders, want zij kregen in hun kindertijd het geïnactiveerde vaccin via een injectie. Belgen zijn natuurlijk ook ingeënt tegen polio, maar de huidige 18+-ers kregen als kind het actieve, orale vaccin, waardoor zij niet kunnen deelnemen aan deze vaccinstudies.
'De vrijwilligers lopen geen risico, want ze zijn immuun voor de ziekte', legde Van Damme uit. 'Maar de Wereldgezondheidsorganisatie wil absoluut vermijden dat het vaccin, bijvoorbeeld via de stoelgang, in het milieu terecht komt. Daarom moeten de vrijwilligers de hele tijd in Poliopolis, zoals we het dorp zijn gaan noemen, verblijven.'
Geschiedenis schrijven
De studie werd gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation. 'Hier in Antwerpen schrijven jullie een stukje geschiedenis', zei Ananda Bandyopadhyay van de stichting. 'Deze kandidaat-vaccins zijn veelbelovend. We hopen dat er binnen enkele jaren een nieuw vaccin op de markt zal komen. Ik ben onder de indruk van de containerunits. De schaal van deze studie, de professionele aanpak van UAntwerpen, het oog voor detail bij de inrichting: dit is een uniek project.'
