Op woensdag 7 september verdedigde Yannic Van Gils met vrucht haar proefschrift getiteld: “Identifying and clarifying alcohol use patterns in community-dwelling older adults”.
Het doel van haar onderzoek was tweeledig: Eerst werd gekeken naar de prevalentie van de verschillende patronen van alcoholgebruik bij thuiswonende 65 plussers. Ten tweede werd er nagegaan welke factoren en eigenschappen er gelinkt kunnen worden aan de verschillende patronen van alcoholgebruik.
Hiervoor hebben we 1.971 65 plusser bevraagd met een batterij aan gevalideerde vragenlijsten omtrent hun alcoholgebruik, alcohol gerelateerde problemen, drinkmotieven, weerbaarheid en de eventuele aanwezigheid van symptomen van psychopathologie. Uit onze resultaten blijkt dat 80.2% van de respondenten alcohol gedronken hebben in de afgelopen 12 maanden. Daarnaast blijkt dat 26.6% geclassificeerd kunnen worden als ‘at-risk’ drinkers (drinken >3 eenheden/dag of >7 eenheden/week) en 15.8% als binge drinkers (drinken >4 bij vrouwen en >5 bij mannen gedurende één gelegenheid). Onze prevalentie cijfers liggen hoger in vergelijking met voorgaande literatuur, wat maakt dat het een thema is waar clinici alert voor moeten zijn.
Er zijn verschillende factoren die in verband gebracht kunnen worden met deze verschillende patronen van alcoholgebruik. De redenen waarom iemand drinkt, de drink motieven, spelen een belangrijke rol in het alcoholgebruik bij ouderen. Drinken om positieve emoties op te krikken (vooral bij mannen) en drinken om negatieve emoties te temperen (vooral bij vrouwen) worden in verband gebracht met overmatig alcoholgebruik. Negatieve emoties gaan dit verband nog versterken. Uit onze resultaten blijkt dat het vooral depressieve gevoelens in verband gebracht kunnen worden met overmatig alcoholgebruik. Angstgevoelens hebben een complexere relatie met overmatig alcoholgebruik. Een derde factor dat in verband gebracht kan worden is weerbaarheid. Uit onze factoranalyse blijken er drie componenten te zijn die onder het concept weerbaarheid vallen: eigen effectiviteit, aanpassingsvermogen en spiritualiteit. Uit onze resultaten blijkt dat deze componenten de relatie tussen negatieve emoties en overmatig alcoholgebruik gaan beïnvloeden. Bij ouderen met een hogere mate aan weerbaarheid zal de relatie tussen negatieve emoties en overmatig alcoholgebruik wegvallen.
Al deze factoren zijn belangrijk wanneer we ouderen willen begrijpen en ondersteunen in het verminderen van hun alcoholgebruik. Vooraleer we kunnen ondersteunen en begeleiden, dienen we als hulpverleners te screenen. Uit ons onderzoek blijkt dat de screenen van alcoholgebruik bij ouderen het beste gebeurt aan de hand van de drie eerste vragen van de AUDIT (de AUDIT-C). Deze vragen peilen naar hoeveel er gedronken wordt, hoe vaak er gedronken wordt en hoeveel er aan binge drinking gedaan wordt. We adviseren om een cut-off score van 4 te gebruiken bij vrouwen en van 5 bij mannen.