Dinsdag 25 februari 2025 om 20.00 uur
Geert Sels - De Standaard
Lezing in het Nederlands.
Lezing in lokaal R.013, Rodestraat 14, 2000 Antwerpen.
Deelname is gratis. Aanmelden via
e-mail: ijs@uantwerpen.be.
Terwijl de Tweede Wereldoorlog dood en vernieling bracht, vond er onder de radar een gigantische kunstdrainage plaats. Vanuit de bezette gebieden versleepten de nazi’s kunst naar Duitsland om ambitieuze collecties op te zetten. Ook uit België.
De Standaard-journalist Geert Sels zocht gedurende acht jaar langs welke trafieken belangrijke schilderijen van Memling, Van der Weyden, Jordaens en Cranach ons land verlieten. Hij legt de puzzelstukken bij mekaar die hij aantrof in de archieven van Parijs, Den Haag, Koblenz en Brussel. Aan de hand van beeldmateriaal en archiefdocumenten leert u hoe privéverzamelaars, kunsthandelaars en grote veilinghuizen meegingen in het nazi-programma.
Na de oorlog keerden sommige schilderijen terug naar ons land. De meeste vooraanstaande Belgische musea hebben kunstwerken die ooit in nazi-Duitsland waren. Tal van belangrijke schilderijen waar we bewonderend naar kijken, hebben een donkere historiek, en zaten in de collecties van Hitler en Göring. Hun herkomst is onopgehelderd. De publicatie van Kunst voor das Reich leidde tot parlementaire vragen. Naar aanleiding daarvan kondigde de Vlaamse minister van Cultuur aan dat hij geld zou vrijmaken om de herkomst van deze werken uit te klaren. Na het boek kregen enkele Belgische musea een claim om schilderijen terug te vragen. Over welke schilderijen gaat het? En waarom worden ze teruggevraagd?
Dé ontdekking van Kunst voor das Reich is dat België tijdens de oorlog een unieke positie bekleedde. Veel kunst werd via een omweg langs Nederland of Frankrijk naar nazi-Duitsland vervoerd. Daardoor zijn er nog steeds schilderijen met een Belgische herkomst in onze buurlanden. Waar hangen de Colijn de Coter en de Frans Francken die Hermann Göring in Hotel Métropole in Brussel kocht? Andere werken vonden hun weg naar grote Amerikaanse musea en zelfs naar Jekaterinenburg in Rusland. En de Belgische Memling die Göring bij zich had toen de Amerikanen hem arresteerden, waar zou die naartoe zijn?
Een greep uit de pers
‘Grensverleggend onderzoek met duidelijke aanbevelingen’ (Faro, december 2022)
‘L’enquête de Geert Sels débouche sur la parution d’une véritable somme’ (Le Monde, 27/3/2023)
‘Het beste onderzoeksjournalistiek boek van Vlaanderen’ (Doorbraak, 15/4/2023)
‘Zijn doortastendheid leverde een standaardwerk op over de praktijken van nazi-Duitsland’ (OKV)
‘One man’s bid to trace art gems seized from Jewish owners (The Guardian, 21/5/2023)
‘Sels heeft een veelzijdig en gedetailleerd pionierswerk afgeleverd en legt een stevig fundament voor verder onderzoek’ (De Lage Landen, mei 2023)
Geert Sels (1965) is germanist en theaterwetenschapper (KU Leuven). Hij werkte als journalist voor VRT en De Morgen, en is sinds 1996 cultuurredacteur bij De Standaard. Hij schreef daar lang over theater – in 2005 verscheen van hem het boek Accidenten van een zaalwachter, een monografie over theaterregisseur Luk Perceval. Nu schrijft hij over architectuur, cultuurbeleid, kunstvervalsing en roofkunst.
Voor een reeks artikels over roofkunst kreeg hij in 2014 De Loep voor onderzoeksjournalistiek. Nadien bleef hij met zekere regelmaat over het onderwerp schrijven, met meermaals parlementaire vragen tot gevolg. In 2017 schreef hij het themanummer ‘Kunst voor Das Reich’ voor het magazine Openbaar Kunstbezit Vlaanderen, waarin hij de oorlogskunst in de Belgische musea kritisch tegen het licht hield. Eind 2022 verscheen het boek Kunst voor das Reich, het resultaat van acht jaar onderzoek. Het werd vertaald als Le trésor de guerre des nazis. (foto © Alexander Meeus)