“Corona zorgde voor meer gelijkheid in de keuken”
Onderzoekers Universiteit Antwerpen namen kookgewoontes tijdens de pandemie onder de loep
Voor velen voelde de coronacrisis aan als stilstaan of – erger zelfs – achteruitgaan. Behalve in de keuken dan. Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen ontdekten dat zowel de keukenkluns als de keukenprins zich tijdens de pandemie meer thuis voelde achter het fornuis. Al ging het er daarom nog niet gezonder aan toe.
De coronacrisis plaatste ons bestaan even onder een stolp. We gingen anders leven, en – zo blijkt uit onderzoek van UAntwerpen – ook anders koken. Hoe het virus ons kookgedrag beïnvloedde tijdens de eerste maanden van de pandemie, konden de onderzoekers bepalen aan de hand van de CoronaCookingSurvey: een online ênquete afgenomen in 38 landen met de steun van Flanders FOOD, het innovatieplatform voor de Vlaamse agrovoedingsindustrie, en FWO. Deelnemers werden gevraagd naar de invloed van de lockdown op hun eetgewoontes: gaande van hun winkellijstjes tot de stemming in de keuken.
Kookkapitaal
Aan de hand van gegevens van 19 378 thuiskoks brachten de wetenschappers het zogenoemde kookkapitaal van de deelnemers in kaart. “De term komt uit de sociologie”, legt doctoraatsstudente Isabelle Cuykx (UAntwerpen) uit. “Een samenleving wordt onderverdeeld in verschillende klassen of groepen die hetzelfde ‘kapitaal’ delen. Dat kan dan gaan over geld en andere middelen, maar ook over je netwerk (sociaal kapitaal) of je culturele kennis die je meegekregen hebt vanuit je omgeving (cultureel kapitaal). Dat kapitaal – of het gebrek eraan – kan je een voorsprong of achterstand geven tegenover anderen.”
Ook in de keuken is dat niet anders. “Kookkapitaal gaat over diezelfde aspecten: je kookattitudes, -vaardigheden, -gedrag en toegang tot de juiste omstandigheden om te koken. Sta je zelfverzekerd achter het fornuis? Of heb je geen vertrouwen in je kookvaardigheden? Maak je graag tijd om te koken of heb je er de middelen niet voor? Ook daarin zijn er verschillen tussen mensen te zien.”
Aan de hand van een statistische clusteranalyse konden de wetenschappers de deelnemers indelen in drie grote groepen op basis van hun kookkapitaal: de microgolfkok, de alledaagse kok en de hobbychef. Cuykx: “Voor ons onderzoek waren we vooral benieuwd naar de manier waarop deze groepen omgingen met recepten en wat ze net aten. Voor de hobbychef is het bijvoorbeeld belangrijker dan voor de andere twee groepen dat eten lekker, gezond, duurzaam en origineel is. De microgolf- en alledaagse koks hechten dan weer meer belang aan hoe snel en eenvoudig een maaltijd bereid moet kunnen worden.”
COVID-19: de grote gelijkmaker in de keuken?
Gooide het virus vooral voor de microgolfkoks – qua kookkapitaal de laagsten in rang – roet in het eten? Cuykx: “Het omgekeerde is waar. Alle groepen gingen er op vlak van kookkapitaal op vooruit. De drie types chefs gingen meer aan de slag met verse ingrediënten, en voelden zich in het algemeen positiever in de keuken. Ook de negatieve factoren, zoals tijdtekort, namen voor iedereen af.”
Goed nieuws dus, maar dan toch vooral de microgolfkoks. “Hun groeicurve was opmerkelijk steiler dan die van de anderen. Die inhaalbeweging zorgde ervoor dat de kloof tussen de drie minder groot werd. In zekere zin leidde het virus dus tot een minder ongelijk speelveld in de keuken.”
Meer snacks, minder fruit
Zijn we met z’n allen ook gezonder gaan eten? “Dat dan weer niet”, vertelt Cuykx. “Ondanks dat hobbychefs en de alledaagse koks voor de pandemie het gezondst leken te eten, rapporteerden ze tijdens COVID-19 dat ze minder fruit en groenten aten en meer in de koekenkast zaten. Opmerkelijk was dat die negatieve trend zich het sterkst voordeed bij de hobbychefs, net de groep die in de keuken het sterkst in zijn schoenen staat.”
De ene chef is de andere dus niet. Daarom is ook de communicatie rond kookgewoontes een kwestie van maatwerk. Cuykx: “Wie zich richt tot de microgolfkoks, legt in een recept best de nadruk op hoe gemakkelijk en snel een gerecht is om te bereiden. Om die groep te bereiken, zet je best in op digitale kanalen, zoals receptenwebsites of sociale media. Hobbychefs verwachten daarentegen eerder een recept waar smaak, gezondheid, duurzaamheid en innovatie belangrijk zijn. Het is ook deze groep die tijdens een gezondheidscrisis een duwtje in de rug kan gebruiken om hun gezonde eetgewoontes aan te houden.”