Ons onderwijs staat voor tal van uitdagingen: een tekort aan leerkrachten, de leerlingendiversiteit en de nood om er gepast op in te spelen, een nood aan professionalisering om de benodigde competenties (samen) te ontwikkelen, enz. Teamteaching, een aanpak waarbij twee of meerdere leerkrachten samen voor de klas staan, kan voor deze uitdagingen mee een verschil maken.

Onderzoek heeft aangetoond dat teamteaching positieve effecten kan hebben op leerlingen. Zij ervaren dat de lessen rijker en gevarieerder zijn (o.a. Gardiner, 2010), dat er beter ingespeeld wordt op hun onderwijsbehoeften (o.a. Birrell & Bullough, 2005; De Vroey, 2012), dat zij beter ondersteund worden (o.a. Strogilos & Avramidis, 2016) en dat ze meer leerwinst boeken (o.a. Simons et al., 2020).

Teamteaching heeft ook een effect op het functioneren van leerkrachten. Dankzij teamteaching voelen leerkrachten zich zowel professioneel als emotioneel meer ondersteund (o.a. Goodnough et al., 2009; Chanmugan & Gerlach, 2013), wordt hun professionele groei gestimuleerd (o.a. Bashan & Holsblat, 2012, Smith et al., 2020), en ook aan hun persoonlijke groei (Walsh, 2022).

Onderzoeksgroep Didactica zet actief in op onderzoek naar teamteaching én de ontwikkeling van praktijkgericht ondersteunend materiaal. Hierbij wordt gefocust op verschillende onderwijsniveaus, van het basisonderwijs, over het secundair onderwijs, tot de lerarenopleiding waarin student-leerkrachten de nodige competenties ontwikkelen om later zelf teamteaching toe te passen.

Hieronder een kort overzicht van de onderzoeken die worden uitgevoerd, de betrokken onderzoekers en de gerealiseerde output.

Het onderzoek naar teamteaching in het basis- en secundair onderwijs wordt uitgevoerd in het kader van het groot, overkoepelend FWO-SBO onderzoek ESTAFETT (www.teamteaching-estafett.be). Hiervoor werkt een team van onderzoekers en valorisatoren samen en worden krachten gebundeld door medewerkers van de Universiteit Antwerpen (Didactica), Universiteit Gent, Arteveldehogeschool en AP Hogeschool. Het onderzoek in de lerarenopleiding gebeurt in het kader van een BOF Docpro onderzoek van de Universiteit Antwerpen. De dataverzameling gebeurde in samenwerking met Karel De Grote Hogeschool en AP Hogeschool.

I. Teamteaching in het basis- en secundair onderwijs

Vier deelonderzoeken focussen op teamteaching in het kleuter-, lager en secundair onderwijs: een vragenlijstonderzoek, een experimentele studie, een interventiestudie en een observatiestudie. In het vragenlijstonderzoek wordt in kaart gebracht op welke manier leerkrachten uit de drie onderwijsniveaus teamteaching inzetten en welke effecten zij ervaren. Er wordt daarbij ook nagegaan welke verschillen er zijn tussen de onderwijsniveaus. De experimentele studie gaat na of teamteaching effectiever is dan individueel lesgeven (met één leerkracht in de klas). In sterk gecontroleerde omstandigheden wordt in kaart gebracht welke effecten teamteaching heeft op cognitieve en non-cognitieve uitkomsten voor leerlingen, maar ook op het lesgeefgedrag van de leerkracht. Deze studie wordt uitgevoerd in de derde graad van het lager onderwijs. De interventiestudie focust op beginnende teamteachers en beoogt de ontwikkeling van een professionaliseringstraject over teamteaching en onderzoekt er tegelijkertijd de impact van. De video-observatiestudie brengt in kaart hoe teamteaching effectief vorm krijgt in de praktijk en hoe het samenhangt met effectief lesgeefgedrag. Er bestaat immers een veronderstelling dat leerkrachten (gemakkelijker) tot effectiever lessen komen tijdens teamteaching dan wanneer zij alleen voor de klas staan.

Uitvoering

Het onderzoek in het basis- en secundair onderwijs wordt uitgevoerd door een team van onderzoekers en valorisatoren in het kader van het FWO SBO onderzoek ESTAFETT (www.teamteaching-estafett.be). Het vragenlijstonderzoek wordt met het hele team gerealiseerd. De drie andere deelstudies vormen het onderwerp van doctoraatstrajecten:

• Experimenteel onderzoek: Dries De Weerdt en promotoren Mathea Simons en Elke Struyf (allen UAntwerpen, Didactica);
• Interventiestudie: Dries Mariën (UAntwerpen, Didactica) en promotoren Elke Struyf (UAntwerpen, Didactica) en Ruben Vanderlinde (UGent);
• Observatiestudie: Aron Decruyper (UGent) en promotoren Ruben Vanderlinde (UGent) en Mathea Simons (UAntwerpen, Didactica)

Wetenschappelijk coördinator van het project is Bénédicte Vanblaere; Valorisatiecoördinator is Mieke Meirsschaut (beiden Arteveldehogeschool).

Wetenschappelijke output

Decuyper, A., Tack, H., Vanblaere, B., Simons, M., & Vanderlinde, R. (2023). Collaboration and shared responsibility in team teaching : a large-scale survey study. Education Sciences, 13(9). https://doi.org/10.3390/educsci13090896

Decuyper, A., Tack, H., Vanblaere, B., Simons, M., & Vanderlinde, R. (2023). Samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid als twee belangrijke dimensies van teamteaching: Een instrument om mee aan de slag te gaan. OnderWijsTijd, 3(3), 14-20.

Mariën, D., Vanderlinde, R., & Struyf, E. (2023). Teaching in a Shared Classroom: Unveiling the Effective Teaching Behavior of Beginning Team Teaching Teams Using a Qualitative Approach. Education Sciences 13, 1075. https://doi.org/10.3390/educsci13111075

Simons, M., & De Weerdt, D. (2022). How do learners perceive team teaching? Development and validation of the Learners' Team Teaching Perceptions Questionnaire (LTTPQ). In ICERI2022: Proceedings of the 15th annual International Conference of Education, Research and Innovation (pp. 843-851). ISBN 978-84-09-45476-1. https://doi.org/10.21125/ICERI.2022.0254

Praktijkgerichte output

Decuyper, A., Tack, H., Meirsschaut, M., Simons, M., & Vanderlinde, R. (2023). Geef je effectiever les met teamteaching? Het perspectief van Vlaamse leerkrachten lager onderwijs. School- en klaspraktijk, 63(3).

Meirsschaut, M., D'Haeyer, J., De Witte, H., Vanblaere, B., & Willems, I. (2023). Door de bomen het bos blijven zien: Een beslisboom om teamteaching doelbewust in te zetten. Tijdschrift voor Leerkrachtenopleiders.

II. Teamteaching in de Lerarenopleiding

Het onderzoek naar teamteaching binnen de lerarenopleiding omvat verschillende focusgebieden. In een initiële fase lag de nadruk op het onderzoeken van de percepties van student-leerkrachten met betrekking tot teamteaching, met als doel de lerarenopleiding beter in staat te stellen hierop in te spelen en de bijbehorende uitdagingen te identificeren. Hiertoe werd een instrument ontwikkeld en gevalideerd, bekend als de STTPQ – student teachers’ team teaching perceptions questionnaire. In een vervolgfase werd onderzocht op welke wijze de lerarenopleiding teamteaching aan haar studenten kan aanbieden en wat de impact van coaching is in dit proces. Hierbij werd ook de samenwerking met de mentor meegenomen.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Loan De Backer, onder begeleiding van promotoren Wouter Schelfhout, Mathea Simons en Ellen Vandervieren, in het kader van een BOF Docpro onderzoek aan de Universiteit Antwerpen.

Wetenschappelijk output

De Backer, L., Schelfhout, W., Simons, M., Vandervieren, E. & Rivera Espejo, J.M. (2023). Impact of team teaching on student teachers' professional identity : a Bayesian approach. Education Sciences 13(11). 1-34.

De Backer, L., Schelfhout, W., Simons, M. & Vandervieren, E. (2023). Student teachers' peer team teaching experiences from a quantitative perspective : perceptions, profiles and transition probabilities. Teaching and teacher education 135. 104361.

De Backer, L., Schelfhout, W., Simons, M. &Vandervieren, E. (2021). Let's team up! Measuring student teachers' perceptions of team teaching experiences. In Kayapinar, Ulas (Ed.), Teacher education: new perspectives (pp. 1-22). IntechOpen.

Professionalisering

CNO-traject: Start met teamteaching: samen werken aan goed onderwijs voor elke leerling

Het traject “Start met teamteaching” bestaat uit een basismodule en een verdiepingsmodule (optioneel): in de basismodule van 3 groepssessies voor teamteachers ligt de nadruk op inspireren vanuit onderzoek en praktijk en het uitwisselen van ervaringen. Je schrijft in als teamteachingsteam dat samen voor een groep leerlingen staat (per duo, trio of kwartet van teamteachers) zodat je de inzichten onmiddellijk kan toepassen in de eigen teamteachpraktijk. Je haalt het meeste uit het traject als je minstens 4 uur per week samen kan teamteachen en als er overlegtijd (minstens één uur per week) mogelijk is. Meer informatie via https://cno.uantwerpen.be/nl/opleiding/start-met-teamteaching-samen-werken-aan-goed-onderwijs-voor-elke-leerling-79904

Teamteaching op jouw school? Gratis webinar voor schoolleiders en -begeleiders (ESTAFETT)

Hoe krijgt teamteaching vorm in Vlaamse scholen? Waarom zijn beweegredenen voor teamteaching zo belangrijk? Welke randvoorwaarden tot succesvol teamteaching heb je vanuit schoolbeleid in de hand? Wat weten we al over gepercipieerde effecten van teamteaching voor leerkrachten en leerlingen en hoe breng je dat in kaart?

Op dinsdag 20 februari 2024 (13.30 u. tot 15.30 u.) biedt ESTAFETT tijdens een gratis webinar een antwoord op deze vragen op basis van een grootschalig vragenlijstonderzoek en interventieonderzoek. We focussen op teamteaching vanuit het perspectief van schoolleiding en –begeleiding. Na een plenaire toelichting is er keuze uit verschillende verdiepingssessies rond de centrale thema’s van deze webinar, met ruime uitwisselingskansen tussen deelnemers.

Voor meer info, klik hier (https://www.teamteaching-estafett.be/events-lerend-netwerk/webinar-schoolleiding) of rechtstreeks inschrijven via https://cno.uantwerpen.be/nl/opleiding/start-met-teamteaching-samen-werken-aan-goed-onderwijs-voor-elke-leerling-gratis-webinar-79902

Meer weten over Teamteaching? Abonneer je op de ESTAFETT-nieuwsbrief TeamTeachTalk via de ESTAFETT-website: https://www.teamteaching-estafett.be/nieuws/teamteachtalk-1