​Zoöloog Herwig Leirs (UAntwerpen) over de overdracht van ziektes van dieren op mensen. (In: MO)​

Steeds vaker springen ziektes over van dieren op mensen en dat is een rechtstreeks gevolg van de manier waarop wij ingrijpen in de natuur. ‘We dringen tot diep binnen in tropische bossen waar we vroeger niet kwamen’, vertelt zoöloog Herwig Leirs (UAntwerpen). ‘Tot nu ongekende besmettingen krijgen meer kans zich te verspreiden.’

Evolutionary Ecology Group (EVECO)

​Het onderzoeksplatform CAPTURE krijgt 430 000 euro steun om het hergebruik van CO2, plastics en water vooruit te stuwen.

​Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits kent 430.000 euro steun toe aan CAPTURE, het onderzoeksplatform van de UGent, VITO, UAntwerpen en VIB. CAPTURE focust op onderzoek rond circulaire gebruik van CO2, plastic en water.

De beschikbaarheid van kwalitatief water garanderen, gebruikte plastics als grondstof beschouwen, CO2 omzetten in nuttige producten. Dit zijn drie uitdagingen die CAPTURE wil aanpakken door met sterke kennisinstellingen en industriële spelers in Vlaanderen samen doorbraakonderzoek mogelijk te maken. De grote stap vooruit kan gezet worden door al deze beschikbare expertise met elkaar te verbinden, zodat een consortium ontstaat dat samen volop inzet op het hergebruik van water, CO2 en plastics. Het onderzoekplatform CAPTURE vervult hierin een cruciale rol. Door de samenwerking tussen onderzoekers, bedrijven, overheden en andere actoren te stimuleren, groeit het platform uit tot een krachtige samenwerking die een circulaire economie helpt installeren. CAPTURE ondersteunt projecten door stakeholders samen te brengen en zo de doorstroom van onderzoek naar innovatie en implementatie te versnellen.

Meer dan 300 onderzoekers werken samen

CAPTURE, dat in 2015 werd opgericht door jonge en ambitieuze professoren, kende het laatste jaar een sterke groeisprint. De Universiteit Gent werd eind 2019 vervoegd door de kernpartners VITO en de Universiteit Antwerpen, de Vrije Universiteit Brussel volgde een jaar later. De vier instellingen zijn gelijkwaardige partners binnen het initiatief. Als gevolg telt het onderzoekplatform, dat samenwerking tussen uitstekende onderzoekers met bedrijven en overheden als kernwaarde heeft, ondertussen meer dan 50 onderzoeksleiders die verantwoordelijk zijn voor 40 onderzoeksgroepen en meer dan 300 onderzoekers. Dit laat toe om samen met meer dan 100 bedrijven en lokale, regionale en gewestelijke overheden volop de kaart van de circulaire economie te trekken. Voor wie interesse heeft in het platform: CAPTURE is gestoeld op een open samenwerkingsmodel, iedereen die met een open blik samen aan de slag wil gaan, is welkom.

Vertrekkend vanuit excellent onderzoek zetten al deze actoren samen in op het ontwikkelen en opschalen van technologie, het zo snel mogelijk valoriseren en het voorzien van breed toegankelijke training. De intense samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen is daarbij cruciaal, niet alleen zorgt het voor een snellere doorvertaling van onderzoek in industriële applicaties, ook helpt het om onderzoek te aligneren met bedrijfsnoden.Kennis is de kracht van deze samenwerking die het CAPTURE platform vooruit stuwt, kennisverspreiding en -demonstratie zijn een multiplicator. Of het nu in de vorm van training of pilootopstellingen of demo’s is, het doel moet zijn dat kennis zo snel mogelijk richting belanghebbenden doorstroomt.CAPTURE moet een radar zijn voor bedrijven om te weten welke technologische mogelijkheden bestaan (of dat zullen doen) om water, CO2 en plastic zo efficiënt en optimaal mogelijk te hergebruiken. Enkele toonaangevende programma’s gaan bijvoorbeeld over het voorzien van circulaire watertoevoer voor industrie, de productie van methanol uit CO2  en het chemisch en mechanisch recyclen van plastics.

Het stimuleren van deze open samenwerking tussen verschillende actoren is een financieel uitdagend vraagstuk. De ondersteuning van minister Crevits voor 430 000 euro helpt niet alleen om de bestaanszekerheid van CAPTURE te garanderen, ook worden de middelen ingezet om nog meer actoren te bereiken die de krachten willen bundelen om aan de circulaire economie van morgen te werken. De financiering zal onder andere gebruikt worden om opschalingsprojecten beter te omkaderen en een brede strekking aan bedrijven (van spin-off tot multinationals) te koppelen met onderzoekers om de maatschappelijke transitie naar een circulaire economie te bewerkstelligen. Dit alles in samenwerking met bestaande initiatieven.. Het doel is duidelijk: met vereende krachten ervoor zorgen dat circulaire modellen zo snel mogelijk de norm worden. Deze ambitie past uitstekend bij één van de kernpunten uit het beleidsplan dat het ministerie voor de periode 2019-2024 uitwerkte, namelijk: het duurzaam groeien dankzij een kennisgedreven circulaire economie. Alle bouwblokken zijn aanwezig, we moeten er enkel nog samen een stevig bouwwerk van maken. Met gebundelde krachten zetten we alleszins al bijzonder veel stappen in de goede richting.

Meer dan ooit van toepassing: #TogetherWeBecomeCircular

Quote Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits: “CAPTURE belichaamt onze ambities en prioriteiten voor meer duurzame innovatie en een circulaire economie. De onderzoekers leggen heel terecht de focus op het circulaire gebruik van CO2, plastic en water. Net dat zijn de drie belangrijkste zaken waar we met Vlaanderen op inzetten om met innovatie echt een circulaire economie te creëren. Doordat CAPTURE rechtstreeks samenwerkt met de industrie en bedrijven, stroomt de kennis ook heel snel door naar de bedrijfsvloer en concrete toepassingen. Om dit platform een duw in de rug te geven en nog meer samenwerking, circulariteit en innovatie te stimuleren, kennen we 430.000 euro steun toe.”

​Vondst Jonas Bekaert is doorbraak richting superzuinige elektronica​

Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en het Britse National Graphene Institute hebben voor een nieuwe doorbraak in de ontwikkeling van superzuinige elektronica gezorgd. Ze ontdekten een ultradunne supergeleider die nog beter presteert met het ouder worden, net als een goed gerijpte wijn.

Supergeleiders zijn perfecte geleiders die hun elektrische weerstand volledig verliezen bij lagere temperaturen. Vaak betekent dit extreem lage temperaturen, net boven het absolute nulpunt van -273 graden Celsius. Omdat zo ver afkoelen niet praktisch is, gaan wetenschappers wereldwijd de uitdaging aan om supergeleiding bij hogere temperaturen mogelijk te maken. Het materiaal tantalumdisulfide behoort tot een nieuwe generatie supergeleiders: het functioneert ook wanneer het slechts drie atoomlaagjes dik is én er is nu dus een eenvoudige manier ontdekt om het bij hogere temperaturen te doen supergeleiden.

De onderzoekers stelden vast dat oudere stalen van tantalumdisulfide bij hogere temperaturen nog supergeleidend bleven, terwijl jonge stalen hun supergeleiding op lagere temperatuur al verloren. Door simulaties op basis van de kwantumfysica ontdekten ze dat deze verbetering te danken is aan de geleidelijke opname van zuurstof. “De opname van zuurstof of oxidatie wordt normaal gezien te allen prijze vermeden omdat het de eigenschappen van het materiaal vaak aantast”, zegt Jonas Bekaert (fysica, UAntwerpen). “Denk bijvoorbeeld aan het roesten van ijzer. Het tegendeel blijkt nu waar voor deze supergeleider.”

Onzuiver is niet slecht

De verbetering van de supergeleidende eigenschappen kan je vergelijken met een goede wijn waarvan de smaak verbetert door rijping. Bekaert: “Net zoals niet iedere wijn beter wordt doorheen de jaren, zal verouderen ook niet voor iedere supergeleider automatisch positief werken. Veel hangt af van de atoomsoorten die in het materiaal aanwezig zijn en van de atoomsoorten waaraan het materiaal blootgesteld wordt tijdens het verouderingsproces. Maar alleszins is door deze studie het vooroordeel dat oxidatie en andere onzuiverheden per definitie nefast zijn voor de werking van elektronische toestellen voorgoed weerlegd.”

Op basis van deze ontdekking kan men nu dus chemische onzuiverheden gebruiken voor de ontwikkeling van superzuinige én duurzame elektronica, die in de toekomst toegepast kunnen worden in krachtige supercomputers en nieuwe sensoren. Het onderzoek verschijnt in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nano Letters.

https://doi.org/10.1021/acs.nanolett.0c00871