Hans Keune (UAntwerpen) schreef mee aan nieuw rapport over biodiversiteit en gezondheidszorg

Natuur op voorschrift, investeringen in groene infrastructuur, minder vleesconsumptie en een klimaatneutrale gezondheidszorg: het zijn maar enkele van de aanbevelingen die internationale wetenschappers in een nieuw rapport doen. “De toekomst van onze volksgezondheid is afhankelijk van de veerkracht van onze ecosystemen," zegt prof. Hans Keune (UAntwerpen).

In Windhoek (Namibië) verzamelden de voorbije week vertegenwoordigers van bijna 150 landen op de elfde plenaire sessie van het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES). Waar de IPCC-conferenties zich buigen over het klimaat en de klimaatverandering, focust IPBES op het behoud van de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten op aarde.

Het platform publiceerde op het einde van de bijeenkomst in Namibië een lijvig rapport met aanbevelingen. Voor de allereerste keer werd er ook naar biodiversiteit gekeken vanuit het gezondheidsperspectief. “Het One Health-principe staat daarbij centraal”, vertelt Hans Keune, professor aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van UAntwerpen en coauteur van het IPBES-rapport. “Dat principe erkent dat de gezondheid van mensen, dieren en ecosystemen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en pleit voor een geïntegreerde aanpak.”

Van reactief naar proactief

"De toekomst van de volksgezondheid is afhankelijk van de veerkracht van onze ecosystemen," zegt Keune. “Het rapport roept op tot een integrale aanpak die verder gaat dan symptoombestrijding en gericht is op preventie, duurzaamheid en samenwerking tussen gemeenschappen, wetenschap en beleidsmakers. Er is nood aan een paradigmaverschuiving: van een reactief gezondheidsbeleid naar een preventieve aanpak die biodiversiteit centraal stelt. We moeten niet alleen ziekten bestrijden, maar ook de basis van onze gezondheid beschermen: onze ecosystemen."

Artsen zouden vaker activiteiten in de natuur moeten voorschrijven om fysieke en mentale gezondheid te bevorderen.

Keune en zijn collega’s doen een hele reeks aanbevelingen. Daarmee hopen ze beleidsmakers wereldwijd aan te zetten tot onmiddellijke actie. Sommige adviezen zijn eenvoudig toepasbaar. Zo is er het concept ‘natuur op voorschrift’, waarbij artsen activiteiten in de natuur voorschrijven om fysieke en mentale gezondheid te bevorderen. Ook het verminderen van de overconsumptie van rood en bewerkt vlees is relatief makkelijk haalbaar: het komt niet alleen de menselijke gezondheid ten goede, maar draagt ook bij aan duurzame voedselsystemen.

Fundamentele shift

Andere adviezen vergen meer ingrijpende beleidsmaatregelen. Keune: “Zo moeten steden investeren in groene infrastructuur zoals parken en natuurgebieden, die niet alleen de biodiversiteit verhogen, maar ook bijdragen aan een betere luchtkwaliteit, koeling bij hittestress en mentale gezondheid.”

Op langere termijn pleiten de wetenschappers voor een klimaatneutrale en duurzame gezondheidszorg. Dit betekent het verminderen van CO₂-uitstoot in zorgsectoren, duurzaam inkopen en meer focus op preventie en gemeenschapszorg. Het rapport benadrukt ook het belang van interculturele gezondheidszorg, waarbij traditionele kennis van inheemse gemeenschappen wordt geïntegreerd met moderne medische praktijken.

“Een duurzaam gezondheidszorgsysteem is niet alleen beter voor de planeet, maar ook voor de mensheid,” zegt Keune. “Wat we nodig hebben, is een fundamentele shift in ons denken over gezondheid. Het gaat niet alleen om het voorkomen van ziekten, maar om het bouwen aan een wereld waarin mens, dier en natuur samen kunnen floreren. Het IPBES-rapport geeft ons de tools om die ambitie waar te maken.”