Onderzoekers UAntwerpen boeken doorbraak in strijd tegen pancreas- en dikkedarmkanker

Tumoren in de pancreas of de dikke darm worden vaak afgeschermd door een schild van bindweefselcellen. Hierdoor geraken medicijnen en bestraling moeilijk tot bij de kankercellen. Onderzoekers van UAntwerpen hebben een nieuwe immuunceltherapie ontwikkeld die zowel deze bindweefselcellen als de kankercellen kan vernietigen voor een beter behandelingsresultaat.

Er is een grote behoefte aan het verbeteren van de behandelingsresultaten van pancreaskanker – of alvleesklierkanker – en vergevorderde dikkedarmkanker. Deze kankers reageren meestal onvoldoende op een behandeling, omdat de kankercellen afgeschermd worden door bindweefselcellen, de zogeheten kankergeassocieerde fibroblasten. Een subgroep van deze bindweefselcellen draagt bij aan de agressiviteit van deze kankers. Dat maakt van deze kankers vaak echte killers. Onderzoekers van het team van professor Evelien Smits aan de UAntwerpen ontdekten dat zowel kankercellen als deze bindweefselcellen aan de buitenkant de molecule ‘CD70’ dragen. Daarom ontwikkelden ze met steun van Kom op tegen Kanker een nieuwe immuunceltherapie die zich richt tegen deze molecule.

Celtherapie met Natuurlijke Killercellen

Deze nieuwe celtherapie bestaat uit ‘Natuurlijke Killercellen’.  “Natuurlijke Killercellen zijn de special forces van ons afweersysteem, die kankercellen kunnen herkennen en vernietigen,” zegt doctoraatsstudente Astrid Van den Eynde die het onderzoek uitvoerde. ”Hierdoor zijn het dé immuuncellen bij uitstek om kanker te bestrijden.”

Evelien Smits, Astrid Van den Eynde en Jonas Van Audenaerde (van linksaf) ontwikkelden een nieuwe immuuntherapie.

De onderzoekers hebben de Natuurlijke Killercellen in het laboratorium aangepast om ze extra goed naar de kanker te richten. “We hebben de Natuurlijke Killercellen uitgerust met een zogenoemde ‘chimere antigeenreceptor’” afgekort CAR. Deze CAR is een extra grijparm, die specifiek de CD70-molecule herkent op de kankercellen en bindweefselcellen”, zegt Van den Eynde. ”Wij hebben in het laboratorium aangetoond dat de door ons gemaakte Natuurlijke Killercellen de juiste cellen in de tumor herkennen en vernietigen.”

De resultaten van het onderzoek zijn recent verschenen in het prestigieuze tijdschrift Journal of Hematology & Oncology.

Mogelijk veiliger en goedkoper alternatief voor CAR-T-cellen

De nieuwe celtherapie past in de groep van immuuntherapieën waar heel veel hoop op gevestigd is. Het toevoegen van een CAR-molecule als grijparm aan immuuncellen werd namelijk al eerder toegepast, maar dan bij T-cellen. T-cellen zijn immuuncellen die eveneens kankercellen kunnen vernietigen. Deze CAR-T-celtherapie behaalde reeds zeer mooie resultaten in patiënten met bepaalde types bloedkanker. Onderzoekers werken aan een verdere verbetering van deze therapie, omdat er zich ernstige complicaties kunnen voordoen en het momenteel onvoldoende werkt bij vaste tumoren. “Natuurlijke killercellen zijn potentieel veiliger dan CAR-T-cellen”, zegt Dr. Jonas Van Audenaerde, celtherapiespecialist in het team van professor Evelien Smits. “De eerste klinische studies met deze cellen toonden immers amper neveneffecten voor de patiënt. Bovendien kunnen we deze cellen op grote schaal produceren uit het bloed van gezonde donoren, dit in tegenstelling tot CAR-T-cellen die patiënt per patiënt van het bloed van de patiënt zelf worden gemaakt.”

“Dit maakt dat we een grote hoeveelheid CAR-Natuurlijke Killercellen tegelijk kunnen produceren, die steeds direct beschikbaar zijn voor de patiënten wanneer ze die nodig hebben”, zegt Van Audenaerde. “Hierdoor wordt ook de kost per behandeling gedrukt.” Als volgende stap zijn de onderzoekers met steun van Kom op tegen Kanker hun nieuwe immuunceltherapie aan het klaarmaken om deze te kunnen testen in klinische studies en onderzoeken ze in het laboratorium of ook andere kankertypes hiermee behandeld zouden kunnen worden.

David Vansteenbrugge, algemeen directeur Kom op tegen Kanker: “De Natuurlijke Killercellen die het team van professor Smits ontwikkelde, klinken erg veelbelovend. We zijn blij dat we dit onderzoek financieel konden ondersteunen. Met onze projectfinanciering willen we ervoor zorgen dat de nieuwe behandeling ook effectief tot bij de patiënt geraakt. Het vervolgonderzoek richt zich alvast op de voorbereiding om deze therapie via klinische studies toe te dienen bij patiënten. Erg belangrijk, want elke patiënt verdient de best mogelijke behandeling.”