"Eerste uur dat een jongere met alcoholintoxicatie ontwaakt, is het meest cruciale"

Professor Guido Van Hal | Foto: Wouter Van Vooren, De Morgen | www.woutervanvooren.com 

Het Reinier De Graaf ziekenhuis in Delft richtte recent een leerstoel in met het thema 'Jongeren en Alcohol'. Professor Guido Van Hal, die les geeft over dit thema aan de Universiteit Antwerpen, werd mee promotor. Vanaf januari 2021 gaat deze leerstoel van start. Wat houdt dat praktisch in, zo’n leerstoel? En waarom is het zo belangrijk dat er meer onderzoek gedaan wordt naar jongeren en alcohol? Professor Guido Van Hal legt het uit.

Professor Van Hal, hoe bent u als Belgische prof precies betrokken geraakt bij een Nederlands project?

“In het Reinier De Graaf ziekenhuis wordt er om de paar jaar een penning uitgereikt aan een van de verdienstelijke medewerkers. Daarmee kan hij of zij ook een leerstoel opstarten. Hierdoor kan een som van minstens 70.000 euro per jaar drie jaar lang worden besteed aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening. Dit jaar werd de penning uitgereikt aan kinderarts Prof. Nico Van der Lelij, al tien jaar een collega van mij. Ik ben met hem in contact gekomen door prof. José Ramet, het toenmalige diensthoofd pediatrie van het UZA. Professor Nico van der Lelij heeft in Nederland een baanbrekend programma uitgewerkt voor jongeren die met alcoholintoxicatie op spoed belanden. Dat programma gaat ervan uit dat het eerste uur dat de jongeren terug ontwaken (‘het gouden uur’), het meest cruciale is. Ga je pas later met deze jongeren aan de slag, dan is de kans groot dat het slechte gevoel dat zij aan die intoxicatie overhouden, vervaagt. In dat eerste uur zijn jongeren nog ontvankelijker en moeten zij een programma doorlopen op de computer. Verder in het programma, is er contact met een kinderpsycholoog en worden de ouders er intensief bij betrokken. Dat programma is intussen al in verschillende ziekenhuizen in Nederland uitgerold en blijkt te werken: waar je vroeger vaak dezelfde jongeren dronken op spoed zag binnenkomen, is het herval nu gereduceerd tot zo goed als nul. Waar Nederland ook een voortrekker in is, is de perfecte registratie. Men weet nu precies hoeveel jongeren worden opgenomen met alcoholintoxicatie, de leeftijd, het geslacht, het opleidingsniveau van de ouders,… waardoor men de evolutie kan opvolgen en zeer gericht aan preventie kan doen."

“In België is er zowel op het vlak van registratie als op het terugdringen van het herval nog veel werk te doen. En daarom besloot prof. Van der Lelij, die hier op de universiteit trouwens ook gastdocent is, dat hij de leerstoel in Antwerpen wilde inrichten. Ik ben heel blij dat er hierdoor middelen zijn om in ons land overmatig alcoholgebruik bij jongeren terug te dringen, want in het verleden probeerde ik al financiering vast te krijgen via onder andere Rode Neuzen maar telkens tevergeefs. Tot nu dus!”

Wie werkt er allemaal mee aan de leerstoel?

“Ikzelf voer al sinds lang onderzoek naar het onderwerp Jongeren en Alcohol, en werd een van de promotoren van de leerstoel. Naast mij werden ook professor De Dooy, die kinderintensivist is, en professor Stijn Verhulst, het diensthoofd pediatrie aan het UZA, promotor. Omdat het ook belangrijk is om het psychologisch luik te onderzoeken, hebben we ook prof. Inge Glazemakers van UAntwerpen erbij betrokken. Ten slotte werkt ook Michiel Callens van het Intermutualistisch Agentschap (IMA) mee aan het project."

Wat willen jullie bereiken met de leerstoel?

“Het is ons doel om alcoholmisbruik bij jongeren in Vlaanderen beter in kaart te brengen en op termijn een kinderalcoholpoli op te richten in het UZA. We kunnen met ons budget een doctoraatsstudent aanwerven, iemand die arts is en met jongeren werkt.”

“Mede door de inzet van de doctoraatsstudent, zullen we een pilootproject rond de kinderalcoholpoli op gang trekken. In de kinderalcoholpoli zullen minderjarigen die met alcoholintoxicatie worden binnengebracht op de spoed, een specifiek programma volgen, naar het voorbeeld van wat in Nederland gebeurt."

"Verder zal die doctoraatsstudent zich onder meer focussen op het registratiesysteem voor jongeren die met alcoholintoxicatie opgenomen worden: hoe zetten we dat op en hoe evalueren we het? Hij of zij zal ook nagaan wat de mogelijkheden zijn naar preventie toe."

"En ten derde willen we dit budget inzetten om aan bewustmaking te doen. Niet alleen naar jongeren, maar ook naar hun ouders en het beleid toe. In Nederland zien we bijvoorbeeld dat de minimumleeftijd om alcohol te drinken naar 18 jaar is opgeschroefd, en men heeft gezien dat dat effect heeft gehad. Dat is voor ons ook in België een aandachtspunt. We zijn niet naïef - door de invoering van een minimumleeftijd gaat alcoholgebruik niet opeens stoppen onder de achttien. Maar wat we wel zien, is dat hierdoor ouders veel beter een gesprek kunnen aangaan met hun kinderen, want ze hebben de wet aan hun kant. Dat geeft een belangrijk signaal.”

U geeft les aan de studenten geneeskunde. Welke tips rond alcoholgebruik heeft u voor hen?

“Elke vier jaar doe ik in samenwerking met de Vereniging voor Alcohol en andere Drugs (VAD) onderzoek naar middelengebruik bij studenten, niet alleen op UAntwerpen maar ook bij alle andere Vlaamse universiteiten en hogescholen. Daaruit blijkt dat maar liefst de helft van de studenten risicogedrag rond alcohol vertoont. Ook al zijn deze studenten al iets ouder dan de doelgroep die ik onderzoek, toch zijn ook zij nog een belangrijke groep."

"Aan hen kan ik de volgende tips geven: overdrijf niet, wissel een alcoholische drank af met een niet-alcoholische drank en durf ook nee te zeggen als je iets krijgt aangeboden."

"Ik heb mij ook ontzettend onpopulair gemaakt bij studenten omdat ik tegen gratis vaten ben en acties waarbij je maar 1 euro voor een glas alcohol betaalt. Daarmee trek je studenten aan die een groter risico hebben om in de problemen te komen. En ten slotte: zorg goed voor elkaar, als je ziet dat één van je vrienden te veel heeft gedronken.”