Op 16 december 2019 verdedigde Vera Saldien haar doctoraat over hersenaneurysma's. Dat deed ze na een onderzoek van acht jaar dat ze combineerde met haar loopbaan als anesthesist in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Wij spraken met haar over het hoe en wat van hersenaneurysma’s en de resultaten van haar onderzoek.

Aneurysma’s uitgelegd

Vera Saldien: “Hersenaneurysma’s zijn plaatselijke uitstulpingen van de hersenslagader. Die kunnen ontstaan ten gevolge van chronische inflammatie op bepaalde plaatsen in de hersencirculatie. Het aneurysma wordt maar met een flinterdun vliesje afgesloten, waardoor het risico ontstaat dat het scheurt. Dat kan spontaan gebeuren, maar ook tijdens de behandeling van dit aneurysma tijdens een hersenoperatie. De gevolgen van zo’n scheurtje zijn ernstig: ze gaan van een herseninfarct met lange revalidatie tot een plots overlijden.”

180 slagen per minuut

In haar doctoraat focuste Vera Saldien zich op het vermijden van zo’n scheuren tijdens een hersenoperatie.

Ze gebruikte daarvoor de rapid pacing-methode. Die bestond al in de cardiologie, maar werd nog niet in de neurochirurgie toegepast. Saldien: "We brengen een pacingelektrode in via een van de halsvaten in het hart. Op die manier kunnen we het aantal slagen per minuut opdrijven tot meer dan 180. Ter vergelijking: normaal slaat een hart 60 tot 100 keer per minuut. Die snelheid is zo hoog dat het hart niet meer kan volgen, en gaat trillen in plaats van pompen. Het gevolg: de bloeddruk daalt drastisch. In de slagaderbevloeiing van het brein is het gemakkelijker maar vooral ook veiliger werken, en zo is de kans dat aneurysma’s scheuren kleiner.”

Drie onderzoeksvragen

Daarmee had Saldien haar eerste onderzoeksvraag beantwoord: de rapid pacing-techniek zorgt ervoor dat de bloeddruk gedurende 10 à 60 seconden zeer sterk wordt verlaagd – een verlaging in de bloeddruk die te vergelijken is met een aan/uitmodus van een lichtschakelaar. Daardoor is het veiliger werken en wordt het risico op scheuren in de aneurysma’s tijdens een operatie verkleind.

Daarmee is het verhaal natuurlijk niet verteld – de rapid pacing-techniek mag geen extra schade aanrichten. Daarom stelde Vera Saldien nog twee extra onderzoeksvragen: worden er ongunstige effecten vastgesteld op het hart (2) en op de hersenen (3)?

Effect op hart en hersenen

Het effect van rapid pacing op de hersenen mat Saldien door de zuurstofwaarden en MRI-scans van de hersenen voor, tijdens en na de pacing te meten en te vergelijken. Er was geen daling van de hersensaturatie als je voor en na bekeek, maar tijdens het pacen daalden de zuurstofwaarden wel kortstondig. Saldien kwam tot de conclusie dat die daling niet schadelijk was, zolang er onder de 40 seconden gepacet werd.

Ook voor het hart vergeleek ze de toestand voor en na het pacen. Daarbij vergeleek ze  de ECG’s en troponinewaarden. Die laatsten stegen minimaal na de operatie, maar waren na 24 uur al genormaliseerd.

Conclusie: de rapid pacing-techniek is niet enkel nuttig voor de cardiologie, maar kan ook toegepast worden tijdens het clippen van een hersenaneurysma. Deze techniek zorgt ervoor dat hersenoperaties veiliger verlopen, waardoor de kans op scheuren van een hersenaneurysma verkleint.