“Wetenschappers zijn niet neutraal”
Herman Van Goethem (UAntwerpen) richt blik op universiteit van morgen tijdens academische opening
De kop is er af, het academiejaar 2021-22 is nu ook officieel op gang getrapt. De Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen begon eraan met een zitting in de Stadsschouwburg, waar rector Herman Van Goethem het onder meer had over de rol van wetenschappers: “Ze moeten niet alleen informeren, ze mogen ook bepleiten en waarschuwen.”
De Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen opende het academiejaar op donderdag 30 september met een plechtige zitting in de Stadsschouwburg. Meer dan duizend studenten, docenten en personeelsleden van AP Hogeschool, Karel de Grote-Hogeschool, de Hogere Zeevaartschool en de Universiteit Antwerpen zorgden voor een goedgevulde zaal. Voor Robert Voorhamme was het de laatste academische opening als associatievoorzitter. Op 1 oktober nam Jan Van den Nieuwenhuijzen, voormalig topman van SD Worx, de fakkel over.
De grote verbinding
Voorafgaand aan de receptie op het Theaterplein stonden er eerst enkele toespraken op de agenda. Burgemeester Bart De Wever zorgde voor de verwelkoming. Hij bedankte iedereen die een bijdrage leverde en levert in de strijd tegen het coronavirus, en hoopt dat de studenten en bij uitbreiding het hele onderwijsveld een nieuwe start kunnen nemen. De Wever riep de studenten ook op om harmonieus samen te leven met de andere Antwerpenaars.
Pascale De Groote, algemeen directeur van AP Hogeschool, had het in haar woordje over verbinding. “Verbinding tussen studenten onderling, met de hogescholen en de universiteit, met de stad, met de hele wereld. Iedereen moet het eigen departement, de eigen faculteit, het eigen vakgebied overstijgen, met de nadruk op kruisbestuiving en interdisciplinariteit. Zo creëren we samen een echte, grote verbinding.”Yune Paepe, ondervoorzitter van de Studentenraad van AP Hogeschool, sneed het thema diversiteit aan. Marloes Tholhuijsen, voorzitter van de Studentenraad van de Universiteit Antwerpen, verwacht van de hogeronderwijsinstellingen dat ze in gesprek gaan met de studenten, want alleen zo zullen de toekomstige generaties de ongekende uitdagingen, bijvoorbeeld op het vlak van klimaat, kunnen aangaan.
Neutrale wetenschappers?
Herman Van Goethem, rector van UAntwerpen, focuste in zijn academische openingsrede op ‘de universiteit van morgen: over wetenschap en politiek’. Refererend aan de coronacrisis had hij het onder meer over de rol van wetenschappers. “Zijn wetenschappers neutraal? Brengen ze alleen maar informatie over? Nee, ze mogen een zaak ook bepleiten en vanuit hun overtuiging waarschuwen. Wetenschappers formuleren standpunten en opinies in eigen naam, de wetenschap is niet waardenvrij en dat geldt ook voor de universiteit waar zij werken.”
Vervolgens maakte de rector de brug naar de politiek en naar de globale besluitvorming. “Die besluitvorming is in volle evolutie. Steeds meer actoren vanuit diverse groepen nemen hun verantwoordelijkheid op. Dat heet multi-level governance. Als het er om gaat antwoorden te formuleren op problemen zoals de biodiversiteit, de CO2-uitstoot, pandemieën of migratiestromen, dan kunnen oplossingen enkel worden aangereikt vanuit internationale samenwerking. Dan kijken we uiteraard naar politieke actoren zoals Europa, de G7 en de Verenigde Naties, maar evenzeer naar wetenschappers, de bedrijven en andere krachtige (inter)nationale netwerken met topexpertise.”
Zonnebloempin
In zijn eerste woordje als voorzitter van de Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen formuleerde Jan Van den Nieuwenhuijzen drie grote uitdagingen voor zijn associatie. “Met nieuwe en flexibelere onderwijsvormen moeten we alle jonge mensen met hun talenten uit onze regio echt aan bod laten komen, en hen kritisch laten nadenken en hen leren luisteren. Met onze associatie moeten we ook voortdurend bijdragen aan een duurzame samenleving. En, ten derde, moeten we interdisciplinair op zoek gaan naar nieuwe creatieve oplossingen voor de maatschappij van morgen.”
Bij het verlaten van de Stadsschouwburg kregen alle aanwezigen een zonnebloempin. Met dat symbolische speldje wil de Universiteit Antwerpen het nieuwe academiejaar inzetten met een krachtig signaal van verbinding. Van Goethem: “De zonnebloem staat symbool voor al het goeds dat we tijdens de pandemie beleefd hebben: de drive, de samenhorigheid, het teamwork en ons aanpassingsvermogen. Het zijn zaken die we willen meenemen in de toekomst, waarin we volop – en veilig – kunnen genieten van de herwonnen vrijheden, in de wetenschap dat we samen tot grootse dingen in staat zijn.”