Onderzoek Anna Jankowska

Abstract

Achtergrond: Toegankelijkheid wordt meestal gezien als een manier om steden toegankelijker te maken voor mensen met mobiliteitsbeperkingen. Maar toegankelijkheid omvat ook toegang tot cultuur en informatie. Openbare instellingen communiceren via verschillende kanalen met hun inwoners en bezoekers. Maar hoe zit het met mensen die geen toegang hebben tot deze informatie, zoals mensen met zintuiglijke beperkingen of, zoals gebruikelijk in de EU, mensen met een andere taalachtergrond? Een manier om universele toegang tot audiovisuele producten te bieden is het gebruik van automatische ondertiteling, een AI-gebaseerde technologie die automatisch ondertitels genereert voor vooraf opgenomen en live audiovisuele producten. Doel: Ik zal ingaan op de rol van automatische ondertiteling in het verbeteren van de toegankelijkheid van communicatie in openbare instellingen en de potentiële impact ervan op het welzijn en de burgerbetrokkenheid van burgers. Urgentie: Vooruitgang op het gebied van kunstmatige intelligentie heeft de kwaliteit van live automatische ondertiteling drastisch verbeterd, maar we weten niet wat de impact van deze technologie is op de gebruikers in verschillende communicatieve situaties, omdat er geen ontvangststudies over dit onderwerp zijn. Aanpak: Dit is een empirische en interdisciplinaire studie waarin etnografische en experimentele benaderingen worden gecombineerd. Met behulp van zowel kwalitatieve als kwantitatieve instrumenten voor gegevensverzameling is dit de eerste studie waarin de interactie tussen live automatische ondertiteling en de eindgebruikers wordt onderzocht. Innovatie en impact: 1) Onderzoek naar een nieuw, nog niet geclaimd onderzoeksgebied; 2) Interdisciplinaire toepassing; 3) Bepalen van de impact van technologie op de ontvangst van mediatoegankelijkheid; 4) Resultaten zullen het leven van verschillende belanghebbenden direct verbeteren; 5) Resultaten zullen direct toepasbaar zijn in de beroepspraktijk, waardoor de kenniseconomie wordt bevorderd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Ooit met je ogen dicht naar een film geluisterd? Miljoenen blinde mensen hebben deze ervaring dagelijks door gebruik te maken van audiodescriptie (AD). AD maakt media toegankelijk voor een niet-ziend publiek, door visuele beelden te vertalen naar een auditieve ervaring. Ondanks de enorme toename van audiobeschreven inhoud blijft de fundamentele vraag: wat definieert expertise en kwaliteit in AD? Inzicht hierin ontbreekt momenteel, hoewel onderzoek naar AD in de afgelopen 20 jaar binnen de Vertaalwetenschap tot bloei is gekomen. Ook wat er precies tijdens het AD-proces gebeurt, is onbekend. Dit project beoogt AD-expertise en AD-kwaliteit te conceptualiseren middels mixed-methodsonderzoek. Op kwalitatief gebied onderzoeken we percepties van expertise en kwaliteit bij ziende en niet-ziende audiodescriptieprofessionals via DELPHI-enquêtes en focusgroepen. Door mensen met een visuele beperking erbij te betrekken, omarmt het project een participatieve aanpak om de kloof tussen makerss en gebruiker binnen mediatoegankelijkheid te overbruggen. De perspectieven van gehandicapte gebruikers worden nog te vaak genegeerd door de industrie en beleidsmakers. Op kwantitatief vlak voor het AD-procesonderzoek de experimentele benadering van de Cognitieve Vertaalwetenschap gebruikt. Om te onderzoeken of specifiek gedrag correleert met expertise en kwaliteit, zullen we de activiteiten van 12 audiobeschrijvers volgen met keylogging, eye-tracking en scherm- en stemopnames.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Dalli Harun

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Audiodescriptie (AD) is een toegankelijkheidsdienst voor mensen met een visuele beperking. In films vormt AD een bijkomend geluidsspoor, waarin de visuele informatie wordt beschreven die nodig is om de film te begrijpen. In AD worden beelden naar woorden vertaald (d.w.z, intersemiotische vertaling). Er zijn twee workflows om een AD-script te produceren: (1) schrijven – de relevante visuele elementen worden gekozen en omgezet in tekst die precies past tussen de dialogen en belangrijke elementen van de soundtrack; (2) vertaling van bestaande AD-scripts (bijv. Engels>Nederlands). Deze workflows bestaan in de praktijk, maar zijn nog nooit onderzocht. Dit project heeft drie doelen: (1) de cognitieve processen van AD-schrijven en -vertalen in kaart brengen; (2) intersemiotische vertaling als proces conceptualiseren; (3) de reactiviteit van hardopdenkprotocollen op AD-processen testen. Er worden vier experimenten uitgevoerd, twee voor AD-schrijven en twee voor AD-vertalen. Daarbij worden de werkprocessen van de deelnemers geregistreerd via toetsregistratie, scherm-, audio-, en gezichtsopnames, en post-hocinterviews. Ze denken tijdens de helft van de taken hardop na. Dit project is noodzakelijk om een te eenzijdig productgericht onderzoek naar audiovisuele vertaling en mediatoegankelijkheid te vermijden. Het project stelt fundamentele vragen die productonderzoek niet kan beantwoorden en vult bestaande methodologieën in AD-onderzoek aan.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Reviers Nina
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Wong Steven

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De voorbije decennia is toegankelijkheid zich steeds duidelijker gaan manifesteren als een cruciale drijfveer die een breed spectrum van menselijke activiteiten heeft veranderd, gaande van innovatieve praktijken via sociaal discours tot regelgevende kaders. Deze transformatie heeft er ook voor gezorgd dat toegankelijkheid naar de voorgrond is getreden in verschillende onderzoeksdomeinen, wat heeft geresulteerd in diverse nieuwe methodologieën en conceptuele kaders die de fundamenten van deze disciplines radicaal hebben veranderd. Deze ontwikkelingen hebben zich verenigd in wat Greco (2018 en 2022) Toegankelijkheidsstudies noemt - een interdisciplinair onderzoeksgebied dat zich focust op toegankelijkheidsprocessen en -fenomenen. Ondanks deze veelbelovende groei blijft het domein van Toegankelijkheidsstudies gefragmenteerd, waarbij toegankelijkheid vaak op ongelijksoortige wijze wordt gedefinieerd en behandeld binnen verschillende academische en professionele gebieden, waaronder Vertaalwetenschap, Architectuur, Disability studies, Ontwerpwetenschappen, Informatietechnologie, Recht, Filosofie en andere (Greco 2022). Deze fragmentatie heeft ertoe geleid dat het vakgebied tot op heden gefragmenteerd is en dat duidelijk noodzakelijke interdisciplinaire banden ontbreken. Het doel van dit project is om de basis te leggen voor een toekomstige Europese samenwerking die tot doel zal hebben om dit ontluikende gebied van toegankelijkheidsstudies in Europa te consolideren door de huidige stand van de techniek op het vlak van toegankelijkheidsprocessen en -fenomenen kritisch in kaart te brengen. Dit project probeert bestaande kloven te overbruggen en de samenhang te vergroten door een beter inzicht in toegankelijkheid binnen en tussen deze verschillende disciplines te bevorderen. Om dit te bereiken zullen we een internationaal interdisciplinair team samenstellen dat toegankelijkheid vanuit verschillende invalshoeken zal onderzoeken om een beter beeld te krijgen van de complexe identiteit ervan en om ongelijkheden bloot te leggen die overwonnen moeten worden om een meer verenigd en geïntegreerd perspectief te bereiken. Op deze manier zal het ontwerp, de implementatie en evaluatie van op toegankelijkheid gebaseerde en op toegankelijkheid gerichte methodologieën onderzocht worden, om uiteindelijk ons begrip van toegang en toegankelijkheid in de hedendaagse samenleving te bevorderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vercauteren Gert
• Co-promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

ACHTERGROND: Audiovisuele media spelen een dominante rol in onze samenleving. Niet alle doelgroepen hebben echter toegang tot deze producten in hun oorspronkelijke vorm, door taalbarrières of zintuiglijke beperkingen (Greco, 2016). Audiovisuele vertaling (AVT) en mediatoegankelijkheid (MA) kaarten dit probleem aan, door toegankelijkheidsdiensten aan te bieden zoals ondertiteling, nasynchronisatie, ondertiteling voor doven en slechthorenden en audiobeschrijving (AD). AVT&MA is het meest dynamisch onderzoeksgebied binnen de Vertaalwetenschap (TS) (Remael, Reviers, & Vandekerckhove, 2016). Hoewel het in minder dan 30 jaar een grote hoeveelheid onderzoek heeft opgeleverd, is het merendeel van de huidige studies beschrijvend en prescriptief. Oproepen voor meer gevarieerde en empirische onderzoeksmethoden om de ontwikkeling van het AD-veld tot een mature discipline te ondersteunen (Perez-Gonzalez, 2014), hebben geleid tot een groeiende belangstelling voor experimenteel onderzoek. Er zijn in dit opzicht echter twee cruciale lacunes: (1) Experimenteel onderzoek binnen AVT&MA is een pril domein dat heel wat groeipijnen ervaart (Di Giovanni & Gambier, 2018). Het overheersende experimentele paradigma binnen AVT&MA, maakt nog overwegend gebruik van offline onderzoeksmethoden (bijv. vragenlijsten, interviews, focusgroepen etc.) (voor een gedetailleerd overzicht zie Cintas & Szarkowska, 2020; Orero et al., 2018). (2) Procesonderzoek is vrijwel onbestaande binnen AVT&MA. Het domein blijft grotendeels gericht op productonderzoek. Slechts een handvol studies hebben het theoretisch kader van procesonderzoek uit de Vertaalwetenschap toegepast op AVT&MA (Gary Massey & Jud, 2020; Orrego-Carmona, 2018). Bovendien is procesonderzoek van AD, het minst onderzochte gebied in het domein. DOEL: Dit project pakt de hierboven beschreven lacunes aan via empirisch onderzoek naar het audiobeschrijvingsproces en concreet naar het effect van beroepservaring op dat proces. URGENTIE: Dit project is relevant om bestaande benaderingen aan te vullen, en het is ook urgent. De ontwikkeling van procesgerichte studies is cruciaal, om een eenzijdige kijk op AVT&MA-praktijken als product te vermijden en vragen te bestuderen die productgerichte benaderingen niet kunnen beantwoorden (zoals de motivatie achter vertaalkeuzes of de impact van contextuele kenmerken op vertaalkeuzes). Het vakgebied bevindt zich op een scharnierpunt in zijn ontwikkeling en heeft behoefte aan solide, empirisch bewijs om zijn theoretische beweringen te onderbouwen. Het initiëren van empirisch procesonderzoek is een cruciale stap in deze ontwikkeling. Dit project is daarom niet alleen een fundamentele en logische volgende stap in het ontwikkelen van nieuwe kennis in het vakgebied, maar zal ook bijdragen tot het vestigen van de Universiteit Antwerpen als referentie in het domein. AANPAK: Ons project kadert binnen een empirisch paradigma en Cognitieve Vertaalwetenschap. Vertrekkend vanuit methodologische standaarden en maten van Vertaalprocesonderzoek is dit project het allereerste onderzoeksproject dat een breed scala aan kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt om het audiobeschrijvingsproces te bestuderen. INNOVATIE EN IMPACT: (1) Onderzoek naar een nog onontgonnen onderzoeksbenadering binnen AVT&MA. (2) Een multi-method experimenteel ontwerp, waarbij methodologieën die zelden gebruikt worden binnen AVT&MA gecombineerd worden. (3) Interdisciplinaire aanpak die een nieuwe samenwerking tot stand brengt binnen de Universiteit Antwerpen (TriCS, Antwerp Social Lab en Antwerp Human Lab). (4) Aanpakken van de replication and reproducibility crisis via een open science benadering.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Dalli Harun

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project is gericht op het ontdekken en ontwikkelen van nieuwe toepassingen van state-of-the-art psychofysiologische sensortechnologieën (gebruik makend van computationele en AI-technieken) om mensen uit verschillende doelgroepen te helpen werken, leren en ontspannen in onze moderne samenleving. Daarbij zorgen we voor een zinvolle en verantwoorde wijze van tracking. Om dit te bereiken is ons consortium voldoende interdisciplinair samengesteld. Dit vereist goed uitgeruste labo-infrastructuur voor het uitvoeren van gedrags- en psychofysiologische experimenten en (bijna) continue psychofysiologische tracking in levensechte contexten. De gevraagde onderzoeksinfrastructuur maakt een flexibele wisselwerking mogelijk tussen exploraties van beloftevolle indicatoren in een labo-setting en het nagaan van de robuustheid in realistische, ecologische contexten, en weer terug.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Gijbels David
• Co-promotor: Daelemans Walter
• Co-promotor: DeSmet Ann
• Co-promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Latré Steven
• Co-promotor: Poels Karolien
• Co-promotor: Vaes Kristof
• Co-promotor: Van de Cruys Sander
• Co-promotor: Van den Bossche Piet
• Co-promotor: Van Waes Luuk

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Audiodescriptie (AD) begint stilaan uit te groeien tot een van de modaliteiten in audiovisuele vertaling (AVT) waarnaar het meeste onderzoek wordt gedaan. Toch heeft de kwaliteit van AD tot op heden nog niet echt de aandacht van onderzoekers weten te trekken. Dit staat in sterk contrast met onderzoek in andere modaliteiten, zoals ondertiteling en live ondertiteling, waar kwaliteit als een scharnierpunt wordt beschouwd dat aanleiding heeft gegeven tot een sterke toename van receptieonderzoek bij het doelpubliek van AVT (e.g., Di Giovanni & Gambier, 2018). Niet alleen is de kwaliteit van AD een onderwerp waarnaar te weinig academische aandacht uitgaat, het is ook een fundamenteel probleem in de praktijk. Het globale doel van dit project bestaat erin om duidelijke evaluatieprocedures voor AD te creëren op basis van een eerste uitgebreide langetermijnanalyse van kwaliteit in AD. Hiervoor zal worden getracht om te definiëren wat kwaliteit in AD precies inhoudt en wordt onderzocht welke relaties er bestaan tussen het schrijfproces in AD en kwaliteit in AD. Enerzijds introduceert dit project nieuwe thema's in het onderzoek naar AD (kwaliteit, procesonderzoek), anderzijds hanteert het een onderzoeksmethodologie die tot op heden nog maar zelden is toegepast in onderzoek naar AD (keystroke logging, registratie van hartslagfrequentie, vragenlijsten omtrent presence, interviews, focusgroepen, think aloud protocols, scherm- en gezichtsopnames).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Mandaathouder: Jankowska Anna

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Achtergrond: Live-ondertiteling is een veelgebruikte methode om zowel sensorische barrières als taalbarrières te minimaliseren. Aanvankelijk was live-ondertiteling alleen intralinguaal (bijv. gesproken Nederlands > Nederlandse ondertiteling) en bedoeld voor slechthorenden. Momenteel is er echter een groeiende vraag naar interlinguale live-ondertiteling (bijv. Poolse spraak > Engelse ondertiteling), die naast slechthorenden ook geschikt is voor iedereen die de vreemde taal niet beheerst. Doel: Dit project beoogt het potentieel van interlinguale live-ondertiteling te onderzoeken als een alternatief voor tolken en te ontdekken hoe deze methode geïmplementeerd kan worden om aan de verwachtingen van verschillende doelgroepen te voldoen. De onderzoekshypothese stelt dat interlinguale ondertiteling aan de hand van respeaking in sommige contexten een haalbaar alternatief is voor conferentietolken. Urgentie: Sociale en technologische veranderingen kunnen traditionele vertaaldiensten beperken. Interlinguale live-ondertiteling maakt het mogelijk om het traditionele tolken te vervangen ten voordele van slechthorenden, vooral in online- en tv-contexten. Het speelt immers ook in op moderne uitdagingen (globalisering, digitalisering, automatisering, vergrijzing, oorlogen, migratie, toenemend gebruik van sociale media door gen Z) en vormt een aanvulling op simultaantolken in een tijd van toenemende automatisering. Aanpak: Het project volgt een beschrijvende en vergelijkende aanpak en heeft vier belangrijke onderzoeksdoelstellingen: (1) Interlinguale live-ondertiteling in kaart brengen, (2) een profiel opstellen van een Poolse interlinguale live-ondertitelaar, (3) de kwaliteit van interlinguale liveondertiteling onderzoeken in vergelijking met simultaan tolken, en (4) de ervaring van het doelpubliek analyseren. De professionele betrokkenheid van de auteur bij live-ondertiteling biedt het unieke perspectief van een "practisearcher". Innovatie en impact: Het project richt zich op hedendaagse lacunes in onderzoek, introduceert innovatieve methodologieën en benadrukt de maatschappelijke impact van interlinguale liveondertiteling op de bevordering van inclusiviteit en gelijke informatietoegang. Dit project speurt toekomstige onderzoekspistes op en beschouwt naast de vooropgestelde kwaliteitsbeoordelingen ook de betrokkenheid en het begrip van de kijkers. Door psychofysiologische metingen te integreren en gebruik te maken van opkomende technologieën kan toekomstig onderzoek de doeltreffendheid van interlinguale live-ondertiteling verbeteren en voorzien in een bredere betrokkenheid en innovatie van het domein.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Audiobeschrijving (AD) is een mediatoegankelijkheidsdienst voor niet-ziende kijkers, waarbij visuele informatie wordt omgezet in een audiocommentaar. Hoewel deze taak wordt beschouwd als een vorm van intersemiotische vertaling (het vertalen van beelden in woorden), is kennis van een vreemde taal niet nodig om de taak uit te voeren. In de meeste landen hebben audiobeschrijvers uiteenlopende achtergronden die niet noodzakelijkerwijs vertaalgerelateerd zijn. Daarmee rijst de vraag: hoe conceptualiseren audiobeschrijvers wat ze doen? Dit project gebruikt inzichten uit vertaal- als schrijfprocesonderzoek om het proces van het opstellen van een AD-script te bestuderen alsook de impact van zelfperceptie van de professionele identiteit van de beschrijver op zowel het proces als het eindproduct. Dit is een pioniersstudie, aangezien procesonderzoek in AD uiterst beperkt is ondanks oproepen tot dergelijke studies (Jankowska 2021; Ramos & Rojo 2020; Braun 2007). Inzicht in de onderliggende processen van AD-scriptproductie zal nieuwe kennis opleveren voor zowel vertaalprocesonderzoek als schrijfonderzoek en kan worden toegepast bij het ontwerpen van toekomstige AD-trainingen. Bovendien is de zelfidentiteit van audiobeschrijvers nog niet eerder onderzocht. Hoewel er pogingen zijn ondernomen om de vaardigheden en competenties van audiobeschrijvers te doorgronden (ADLAB PRO 2017), zal dit project een nieuwe, sociaal-psychologische dimensie toevoegen aan ons begrip van het beroep.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Schrijver Iris
• Mandaathouder: Zajdel Alicja

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit interdisciplinaire project gesubsidieerd door Sciensano wil een effectieve strategie ontwikkelen voor meer inclusieve (digitale) crisiscommunicatie, die rekening houdt met de socio-linguïstische diversiteit van de Belgische bevolking en informatieongelijkheid bestrijdt. De focus ligt op het verbeteren van de overheidscommunicatie over Covid-19-informatie door middel van doelgerichte (her)vertalingen en toegankelijke media- en taalvormen op maat van taalminderheden en groepen met speciale noden. Het project houdt rekening met de taalkundige/multimodale vorm van de informatie, de communicatiekanalen en de doorstroom van informatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Co-promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Reviers Nina
• Co-promotor: Vercauteren Gert

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Audiodescriptie (AD) begint stilaan uit te groeien tot een van de modaliteiten in audiovisuele vertaling (AVT) waarnaar het meeste onderzoek wordt gedaan. Toch heeft de kwaliteit van AD tot op heden nog niet echt de aandacht van onderzoekers weten te trekken. Dit staat in sterk contrast met onderzoek in andere modaliteiten, zoals ondertiteling en live ondertiteling, waar kwaliteit als een scharnierpunt wordt beschouwd dat aanleiding heeft gegeven tot een sterke toename van receptieonderzoek bij het doelpubliek van AVT (e.g., Di Giovanni & Gambier, 2018). Niet alleen is de kwaliteit van AD een onderwerp waarnaar te weinig academische aandacht uitgaat, het is ook een fundamenteel probleem in de praktijk. Het globale doel van dit project bestaat erin om duidelijke evaluatieprocedures voor AD te creëren op basis van een eerste uitgebreide langetermijnanalyse van kwaliteit in AD. Hiervoor zal worden getracht om te definiëren wat kwaliteit in AD precies inhoudt en wordt onderzocht welke relaties er bestaan tussen het schrijfproces in AD en kwaliteit in AD. Enerzijds introduceert dit project nieuwe thema's in het onderzoek naar AD (kwaliteit, procesonderzoek), anderzijds hanteert het een onderzoeksmethodologie die tot op heden nog maar zelden is toegepast in onderzoek naar AD (keystroke logging, registratie van hartslagfrequentie, vragenlijsten omtrent presence, interviews, focusgroepen, think aloud protocols, scherm- en gezichtsopnames).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jankowska Anna
• Mandaathouder: Zajdel Alicja

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject