Frederic Vandermoere hoofddocent

Onderzoek Frederic Vandermoere

Onderzoeksgroep

Expertise

Sociaal-wetenschappelijk onderzoek en dienstverlening op het beleidsdomein duurzaamheidstransities.

Sociologisch onderzoek veranderend waterverbruik. 01/01/2024 - 31/12/2025

Abstract

Dit project beoogt inzicht te verkrijgen in de achterliggende motivaties van het veranderend waterverbruik van Vlaamse huishoudelijke drinkwaterklanten, d.m.v. een combinatie van een literatuurstudie, een kwantitatieve vragenlijst en een kwalitatieve verdieping. Hierbij wordt voortgebouwd op inzichten uit het project "WaterWaarde".

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Humane biomonitoringsproject in de omgeving Hoboken. 28/09/2023 - 20/12/2024

Abstract

Dit project onderzoekt via humane biomonitoring de actuele interne blootstelling van jongeren aan milieupolluenten rond de industriële site Umicore in Hoboken. Door de koppeling van de interne blootstelling aan gehaltes in onder meer lucht, depositie, stof (binnen en buiten), voeding (groenten, eieren) en water zullen blootstellingsroutes worden geïdentificeerd in functie van beleidsadviezen. Daarnaast wordt de interne blootstelling in de doelgroep in verband gebracht met relevante gezondheidseffecten via blootstelling-effect relaties. Zowel voor blootstelling als voor gezondheid wordt de situatie in Hoboken en Kruibeke afgezet tegenover vergelijkbare referentiepopulaties en tegenover internationaal erkende gezondheidskundige toetsingswaarden. Op die manier kan de ernst van de situatie worden ingeschat. CRESC behartigt in de studie het opzet van het participatief proces en voert ook een contextanalyse, door middel van socio-demografische gegevens én diepte-interviews.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Steunpunt Omgeving en Gezondheid (2022-2027). 01/12/2022 - 30/11/2027

Abstract

Dit beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek gaat middels humane biomonitoring en milieumetingen na hoe jongeren in Vlaanderen worden blootgesteld aan allerlei omgevingsfactoren en wat deze blootstelling doet in het lichaam. Het studie-opzet is interdisciplinair. Alle Vlaamse universiteiten, VITO, PIH en INBO werken er in samen; VITO is inhoudelijk coördinator. CRESC behartigt in deze configuratie het sociaalwetenschappelijke onderzoek, onder meer naar sociaal-economische verschillen in de resultaten, risicoperceptie, risicocommunicatie en stakeholderbetrokkenheid.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

QuadrupleP: Microbieel eiwit voor people, planet en profit. 01/12/2022 - 30/11/2024

Abstract

Microbieel eiwit is een alternatieve en duurzame eiwitbron voor diervoeders en humane voeding. Eerder onderzoek heeft het potentieel aangetoond minder duurzame, conventionele eiwitbronnen te vervangen in voeders voor aquacultuur en in humane diëten. Dit project gaat in op technologische en niet-technologische uitdagingen om nieuwe microbiële eiwitprocessen en -producten te ontwikkelen en te implementeren die zowel technisch en maatschappelijk rendabel zijn. Voor de productie van purperbacteriën en aerobe heterotrofen worden innovatieve secundaire en hernieuwbare grondstoffen bekeken. Om de nutritionele en functionele kwaliteit van de biomassa te optimaliseren, zullen microbiële controle-instrumenten en innovaties op het gebied van 'downstream processing' worden ontwikkeld en geautomatiseerd. Om het keuzeproces voor implementatie van nieuwe eiwitproducten en -technologieën te ondersteunen, zullen milieueffecten en sociale acceptatiefactoren worden bepaald. De milieu-impact van producten en processen zal worden geëvalueerd met behulp van levenscyclusanalyse. Dit laat toe om te evalueren of de microbiële producten superieur zijn aan conventionele eiwitbronnen. Sociaal wetenschappelijk onderzoek, zoals interviews en enquêtes, zal worden uitgevoerd om acceptatiefactoren van producten en technologieën te achterhalen.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Naar een cultuursociologie van duurzaam burgerschap: hoe verschillende sociale groepen duurzaam burgerschap interpreteren aan de hand van culturele repertoires. 01/11/2022 - 31/10/2026

Abstract

De huidige milieuproblematiek heeft een enorme invloed op de invulling van het begrip 'burgerschap'en de concrete rol die burgers hierbij spelen. Hoewel er een uitgebreid academisch debat bestaat omtrent de definiëring van duurzaam burgerschap, is er weinig empirisch onderzoek over de manier waarop sociale groepen hun rol interpreteren ten aanzien van milieuproblemen. In dit project wil ik duurzaam burgerschap onderzoeken vanuit een bottom-up perspectief door de sociale actor in het middelpunt te plaatsen. Ik zal een cultuursociologische lens toepassen om te onderzoeken welke culturele repertoires individuen gebruiken om met milieuproblemen om te gaan. Door culturele repertoires te definiëren als een combinatie van cognitieve frames en handelingsscripts, biedt dit concept een uitstekend kader om de inconsistente patronen die deel uitmaken van de constructie van duurzaam burgerschap, te definiëren. Het project doet beroep op zowel kwalitatieve als kwantitatieve onderzoeksmethode om een antwoord te formuleren op de onderzoeksvraag: 'Hoe construeren en interpreteren verschillende sociale groepen duurzaam burgerschap aan de hand van culturele repertoires?' De kwantitatieve fase onderzoekt en vergelijkt hoe verschillende sociale groepen zich voorhouden tot duurzaam burgerschap aan de hand van de data van de Eurobarometer 95.1 (2021). Kwalitatief onderzoek, gebaseerd op reflexieve dagboeken en interview data, zoekt naar genuanceerde verklaringen van de kwantitatieve observaties.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Naar een contextuele benadering van de groene kloof: Publieke bezorgdheden, energievoorkeuren, en energieconsumptie in Europa. 01/10/2021 - 30/09/2025

Abstract

Dit project is gericht op twee thema's: (i) de samenhangende problemen van klimaatverandering en energieonzekerheid, en (ii) de complexe relaties tussen milieubewustzijn en milieuvriendelijk gedrag. Het eerste thema heeft betrekking op de vraag hoe Europese burgers de problemen van klimaatverandering en energieonzekerheid percipiëren. Het tweede thema heeft betrekking op de vraag of en hoe de bezorgdheid over klimaatverandering en energieonzekerheid zich vertaalt in meer duurzame energievoorkeuren alsook in een duurzamer energieverbruik. Om deze kernvragen te beantwoorden wordt in dit project een nieuwe combinatie van data voorgesteld op basis van de module 'Public Attitudes to Climate Change' van de achtste golf van de European Social Survey en gegevens uit de Household Budget Surveys. Op die manier wil dit interdisciplinair project een hoognodig sociaalwetenschappelijk perspectief bieden op de relaties tussen energieonzekerheid en klimaatverandering. Daarbij wordt (i) een sociologisch en een socio-economisch perspectief gecombineerd en (ii) een micro- en een macro-benadering geïntegreerd bij het zoeken naar synergieën en trade-offs tussen het beleid inzake klimaatverandering en energie(on)zekerheid in Europa.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Enviromics - Geïntegreerde Technologieën voor Ecosystemen 01/01/2021 - 31/12/2026

Abstract

Enviromics is een multidisciplinair consortium van UAntwerpen-onderzoekers met een focus op milieuwetenschappen en -technologieën. Door impactvolle fundamentele en interdisciplinaire benaderingen in de biologie, (bio) chemie en (bio) engineering biedt het consortium bio-gebaseerde oplossingen voor ecosysteemuitdagingen, door een sterke interactie tussen drie pijlers (i) Milieutoepassingen en natuur-gebaseerde oplossingen, (ii) Detectie en analyse van chemicaliën en milieupollutie en (iii) Microbiële technologie en bio-gebaseerde materialen. Het geheel wordt ondersteund door duurzame productontwikkeling en technologie-assessment. Door een hernieuwde en strakkere focus tekent het ENVIROMICS consortium nu voor een slankere en meer dynamische vorm. Door intensievere samenwerkingen met verschillende belanghebbenden, zowel nationaal als internationaal, wordt de hefboom voor het creëren van verbeterde bedrijfs- en maatschappelijke impact versterkt. Het consortium wordt sterk beheerd door een team van twee hooggeprofileerde onderzoekers samen met een IOF-manager en een projectmanager, beide met duidelijk omschreven taken en in nauw contact met de consortiumleden en de centrale Valorisatie-eenheid van de universiteit. Het consortium heeft een sterke en groeiende IP-positie, voornamelijk op het gebied van milieu/elektrochemische detectie en microbiële probiotica, twee belangrijke punten van het onderzoeks- en toepassingsprogramma. Eén spin-off is gecreëerd in 2017 en er zullen er nog twee in de komende drie jaar worden opgezet. De directe interactie met productontwikkelaars zorgt voor het bereiken van hogere TRL-producten. Naast een groeiend portfolio van industriële contracten, creëren we, waar relevant, een tastbare maatschappelijke impact, inclusief benaderingen van citizen science. Door de sterkere hefboomwerking die wordt gecreëerd door de nieuwe structuur en partnerschappen, zullen we beide met elkaar verweven takken aanzienlijk ontwikkelen.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

De rol van kennis en erkenning in het bevorderen van rechtvaardig overstromingsrisicobeheer in Vlaanderen en daarbuiten. 15/07/2023 - 14/07/2024

Abstract

Door klimaatverandering en verstedelijking neemt het overstromingsrisico wereldwijd toe. Mitigatie-inspanningen zijn onvoldoende om de kans op overstromingen aanzienlijk te verminderen, dus adaptatie is noodzakelijk. Adaptatiestrategieën in de context van overstromingen worden in de praktijk gebracht middels overstromingsrisicobeheer (ORB). ORB wordt vaak gezien als aan technologische uitdaging waarvoor technische oplossingen nodig zijn. Echter, mensen ervaren overstromingen op verschillende manieren, vanwege hun locatie en sociale, fysieke, financiële of psychologische kenmerken. Deze verschillen in sociale kwetsbaarheid creëren ongelijkheden in de capaciteit van mensen om met overstromingen om te gaan. Het is daarom dringend nodig om deze verschillen te erkennen en rechtvaardigheidsproblemen aan te pakken door middel van ORB-beleid en -praktijk. Er is echter een kennislacune over hoe ORB inclusiever en rechtvaardiger kan worden gemaakt. Dit doctoraat behandelt daarom de volgende vragen: (1) In welke mate worden verschillen in sociale kwetsbaarheid in overstromingen erkend en aangepakt in ORB-beleid op nationaal niveau en ORB-strategieën? (2) Hoe worden verschillen in sociale kwetsbaarheid in overstromingen begrepen door publieke actoren in ORB? Heeft dat invloed op hun aandacht voor sociale kwetsbaarheid, en zo ja, hoe? En (3) welke condities zijn nodig om de sociale kwetsbaarheid in overstromingen te verminderen door middel van ORB om veerkracht in overstromingen te vergroten? Het beantwoorden van deze vragen is zeer relevant, omdat erkenning van de behoeften van sociaal kwetsbare groepen en het belang van individuele en gemeenschapscapaciteit om bij te dragen aan ORB cruciaal is als publieke actoren de legitimiteit en effectiviteit van beleid willen vergroten, zonder ongelijkheid in overstromingen te versterken. De onderzoeksvragen worden beantwoord door middel van een kwalitatieve, sociaal-constructivistische benadering. De focus ligt op hoe aandacht voor en begrip van sociale kwetsbaarheid in overstromingen wordt geconstrueerd door bestaand beleid en door de kennis en expertise van stakeholders die betrokken zijn bij ORB. Data werden verzameld middels een analyse van beleidsdocumenten en interviews, en delen van dit doctoraat zijn ook gebaseerd op case study-onderzoek, dat de nodige diepgang biedt om rechtvaardigheid en ongelijkheid op lokaal niveau te onderzoeken. De empirische gegevens zijn verzameld in vijf papers, die de basis vormen van het proefschrift. De papers zijn logisch gestructureerd, van breed naar lagere niveaus en schalen. De eerste papers introduceren de ORB-context op Europees en Vlaams niveau, en de mate waarin sociale kwetsbaarheid in overstromingen momenteel als een probleem wordt erkend. De opeenvolgende papers zoomen in op specifieke ORB-strategieën en de rol van individuen in ORB. Samen bieden de hoofdstukken een coherente en nieuwe verhaallijn over sociale kwetsbaarheid en (on)gelijkheid in ORB. De eerste drie jaar van dit doctoraat worden gefinancierd door BELSPO en het JPI Climate SOLARIS-project (SOLidarity in climate change Adaptation policies: into more socio-spatial justice in the face of multiple RISks). In die drie jaar zijn de empirische data verzameld en is het merendeel van de papers geschreven en gepubliceerd. De DOCPRO1-financiering zal worden gebruikt om een vierde jaar te financieren, dat nodig is om het doctoraat af te ronden. In het vierde jaar ligt de focus op het afronden van de laatste paper (en ervoor zorgen dat de papers die nog niet geaccepteerd zijn gepubliceerd worden), het schrijven van de inleiding en het theoretisch kader, het contextualiseren van de papers waar nodig, en het schrijven van de discussie en conclusie.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

WaterWaarde: De waarde van kraanwater voor de huishoudelijke klant. 01/07/2022 - 31/12/2023

Abstract

Dit project beoogt inzicht te verwerven in de ervaren waarde van kraanwater door de Vlaamse huishoudelijke drinkwaterklant, de samenhang hiermee met prijsperceptie, en de verklarende achterliggende factoren d.m.v. een combinatie van literatuurstudie, een kwalitatieve exploratie en een internationaal vergelijkend kwantitatief onderzoek.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Gedragsontwerp: Uitdagingen en kansen in kaart brengen. 01/07/2022 - 31/12/2023

Abstract

Behavioural design wordt steeds meer erkend als een belangrijke methode en strategie om sociale verandering mogelijk te maken. Als subdiscipline van het ontwerpen wordt het echter geconfronteerd met een aantal belangrijke problemen, waaronder een gebrek aan inzicht van hoe het feitelijk wordt gebruikt, en hoe effectief het is. Het voorgestelde project tracht dit op drie manieren aan te pakken, namelijk door : (1) Rechtstreeks in contact te treden met de belangrijkste stakeholders in zowel de particuliere als de overheidssector om te onderzoeken hoe behavioural design momenteel wordt toegepast en begrepen. (2) Het systematisch in kaart brengen van relevant werk in de publieke en private sector en (3) het gebruik van een (korte) online-enquête. Het onderzoek moet ons in staat stellen de uitdagingen te identificeren bij het begrijpen en toepassen van gedragsgerichte ontwerpmethoden en -technieken, en een reeks praktische richtsnoeren te ontwikkelen op basis van zowel de praktijk van ontwerpers en de academische kennis van gedragsveranderingsexperts. De resultaten omvatten een academische publicatie, ten minste één conferentiepresentatie en een stakeholderkaart die kan dienen als basis voor verdere samenwerking.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Naar een sociologie van de hoop: transitienarratieven en interactierituelen in de klimaatrechtvaardigheidsbeweging. 01/11/2019 - 31/10/2023

Abstract

De overweldigende realiteit van klimaatverandering veroorzaakt vaak wanhoop en gelatenheid bij burgers. Door hoop te creëren, proberen sommige sociale bewegingen hier tegenin te gaan. Daarom onderzoekt dit project hoe de klimaatrechtvaardigheidsbeweging omgaat met hoop. Hiermee wil ik inzicht krijgen in de dynamieken van hoop en in de opkomende klimaatrechtvaardigheidsbeweging. Over beide onderwerpen is nu namelijk nog niet zoveel geweten. Mijn bijdrage is om hoop als een sociaal proces te zien, als iets tussen mensen, eerder dan als een abstract idee. Omdat hoop iets is dat mensen gezamenlijk denken en voelen, zal ik kijken naar hoe hoop in de praktijk samenhangt met twee sociologische concepten. Eerst onderzoek ik de transitienarratieven; de verhalen die mensen vertellen over hoe maatschappijen kunnen verduurzamen. Daarna kijk ik naar interactierituelen; de manieren waarop enthousiasme wordt gecreëerd in situaties zoals vergaderingen of betogingen van deze beweging. Vanuit deze theoretische invalshoeken zal ik twee cases onderzoeken: als eerste groepen voor klimaatrechtvaardigheid in België, en ten tweede de Groningse beweging tegen gaswinning. Hiervoor gebruik ik verschillende methoden: analyse van publieke documenten, het bijwonen en observeren van het functioneren van deze bewegingen, het interviewen van deelnemers ten slotte met een focusgroep. Met dit onderzoek wil ik bijdragen aan het uitbouwen van een academische en sociaal relevante sociologie van de hoop.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Milieukwesties en sociale klasse: Een multidimensionale en mixed methods benadering. 01/11/2019 - 31/10/2023

Abstract

Dit project onderzoekt de relatie tussen sociale klasse en milieubewustzijn. Milieubewustzijn omvat zowel attitudes over milieukwesties als milieuvriendelijk gedrag. De onderzoeksvraag luidt: "Hoe en waarom verschilt milieubewustzijn bij mensen uit verschillende sociale klassen?" Voorgaand onderzoek is overwegend ééndimensionaal. Ik argumenteer dat een multidimensionaal begrip van zowel sociale klasse als milieubewustzijn nodig is om de complexe relatie tussen beiden te begrijpen. Elke dimensie van milieubewustzijn kan een andere relatie hebben met de verschillende dimensies van sociale klasse. Sociale klasse omvat een economische, culturele, sociale en socio-professionele dimensie. Milieubewustzijn omvat een attitude-dimensie (de ernst van milieuproblemen, hun gevolgen, oorzaken en oplossingen) en een gedragsdimensie (gedragspraktijken en de reden waarom mensen ze uitvoeren). In dit project worden kwantitatieve en kwalitatieve gegevens gecombineerd in een mixed methods onderzoekdesign. Kwantitatief onderzoek zal vaststellen en vergelijken hoe de dimensies van sociale klasse relateren aan de dimensies van milieubewustzijn, gebaseerd op data (n= +/-1500) van de Vlaamse Sociaal-Culturele Verschuiving Survey (2010, 2016, 2017) en de International Social Survey Programme (2010). Kwalitatief onderzoek, gebaseerd op interview data, zoekt naar verklaringen om te begrijpen waarom sociale klasse gerelateerd is aan milieubewustzijn, om zo kwantitatieve bevindingen te verklaren.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Uitvoeren van een pilootproject en uitwerken van een preventiestrategie rond sociale ongelijkheid. 19/12/2014 - 31/12/2016

Abstract

Uitwerken van een pilootproject en innoverende strategie om personen met een lage SES die door de overheid moeilijk worden bereikt, te informeren en te sensibiliseren rond milieu en gezondheid met maximale persoonlijke gezondheidswinst.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Monitoring (kansen voor) burgerbetrokkenheid, in het bijzonder in de context van het Antwerpse havengebied. 15/10/2014 - 15/10/2015

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksovereenkomst tussen enerzijds UA en anderzijds het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. UA levert aan het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en suggesties voor het opvolgen van burgerbetrokkenheid bij omgevingsdossiers die verband houden met de haven, met inbegrip van een duurzaamheidsindicator.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Uitwerking en verdieping van onderzoek dat zich richt op hinderbeleving, betrokkenheid en participatie, in het bijzonder in de context van het Antwerps havengebied. 16/07/2012 - 15/07/2013

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksovereenkomst tussen enerzijds UA en anderzijds Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. UA levert aan Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de resultaten van een kwalitatieve onderzoek naar types van hinderbeleving bij diverse soorten residenten in de regio (zowel op linker- als rechteroever) en de duiding van strategieën om met hinderbeleving en burgerbetrokkenheid om te gaan.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject