Onderzoek Frederik Swennen

Abstract

Families nemen vandaag de dag verschillende vormen aan, gekenmerkt door een reeks relationele, culturele en sociale determinanten. Deze verscheidenheid onthult niet alleen het fenomeen van 'diverge-rende levenslopen' (diverging destinies), maar geeft ook aanleiding tot voortdurende processen van 'familie doen' (doing family), gezien de inherent dynamische aard van wat een familie is. Familiepraktijken worden tegelijkertijd gevormd door sociale normen, geïnspireerd door culturele interpretaties en gere-guleerd door recht en beleid, die alle zelf ook weer dynamisch zijn. De algemene doelstelling van het FAMFLEX consortium is om beter te begrijpen hoe steeds complexere en flexibelere familiepraktijken (de families waar we "mee" leven) zich ontvouwen doorheen de tijd, levensdomeinen en analyseni-veaus, binnen gevestigde institutionele kaders (de families waar we "naar" leven). Dit maakt op zijn beurt een kritische beoordeling mogelijk van de huidige sociale, culturele en juridische/beleidsmatige voorstellingen van de familie, evenals de uitwerking van protocollen gericht op het bevorderen van so-ciaaleconomisch beleid in de benadering van complexe en flexibele families. Deze ambitieuze doelstelling vereist een interdisciplinaire theoretische basis en een mixed-me-thods benadering die gebruik maakt van grootschalige datasets en geavanceerde analytische technieken. Het consortium brengt daarom de expertise van drie onderzoeksgroepen samen: CPFH (Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid, Faculteit Sociale Wetenschappen), PR² (Persoon & Vermogen, Faculteit Rechten) en ACDC (Antwerp Centre for Digital Humanities and Literary Criticism, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte). Door de uitgebreide kennis en deskundigheid van deze groepen te combineren, zal FAMFLEX state-of-the-art sociaal-wetenschappelijke methoden, socio-juridische en literaire benaderingen ontwikkelen en toepassen, uniek ingebed in de juridische benadering van de beperkingen van de hedendaagse complexiteit van families. De innovatieve integratie van klassieke (longitudinale) methodologie met digital humanities technieken en methoden (met name grote taalmodellen) op het kruispunt van theoretische kaders over levensloop, gender en etnische diversiteit zal ons sociologisch, juridisch en letterkundig begrip bevorderen van wat 'familie doen' vandaag betekent, en hoe complexiteit en flexibiliteit zich verhouden tot (vraagstukken van) maatschappelijke integratie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Joosen Vanessa
• Co-promotor: Kestemont Mike
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de dystopische wereld waarin het juridische en sociale leven van queer families opnieuw wordt bedreigd door een tegenstroom van rechtsregels en die ik benoem als "queer dystopia". Queer families zijn constellaties van "familie doen" buiten de institutionele grenzen van het heteronormatieve kerngezin. Tegenstroom doelt op de wetgevende, gerechtelijke of uitvoerende initiatieven gericht op het terugdraaien of voorkomen van de juridische en sociale zichtbaarheid van queer families. Het project focust op twee familierechtelijke thema's: partnerrelaties, i.h.b. het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht, en de rechten van ouders op seksuele opvoeding. Het omvat twee bewegingen, waarbij ontwikkelingen in Europa en de VS worden vergeleken, en geïllustreerd met kenschetsende nationale/statelijke systemen. - De eerste beweging is de (her)definitie van "familie van het recht" door de lens van de tegenstroom en van de reacties erop. Wanneer het huwelijk bv. de enige waardige verbintenis tussen twee personen wordt genoemd, wat zijn dan de gevolgen voor queer families? Wat zijn de gevolgen als ouders hun "natuurlijke rechten" op seksuele opvoeding uitoefenen en hun kinderen afschermen van "overheidsindoctrinatie"? Welke queer families worden omarmd, om andere te verbannen naar de schaduw van het recht? - De tweede beweging betreft de bandbreedte in mensenrechtenbescherming van de juridische erkenning en bescherming van queer families. Welke minimale inhoudelijke bescherming is gegarandeerd in het geval dat de tegenstroom de overhand zou krijgen, en welke keuze aan instrumenten hebben staten dan nog m.h.o. op erkenning? De output van het project is drieledig: internationale peer-reviewed publicaties over "queer dystopia", identificatie van toekomstige richtingen voor fundamenteel onderzoek, en een onderzoeksaanvraag voor een daarvan. Het project is gericht op samenwerking, met een onderzoeksverblijf aan Brooklyn Law School en een schrijfretraite aan het departement wijsbegeerte van Sapienza – Università di Roma.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de dystopische wereld waarin het juridische en sociale leven van queer families opnieuw wordt bedreigd door een tegenstroom van rechtsregels en die ik benoem als "queer dystopia". Queer families zijn constellaties van "familie doen" buiten de institutionele grenzen van het heteronormatieve kerngezin. Tegenstroom doelt op de wetgevende, gerechtelijke of uitvoerende initiatieven gericht op het terugdraaien of voorkomen van de juridische en sociale zichtbaarheid van queer families. Het project focust op twee familierechtelijke thema's: partnerrelaties, i.h.b. het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht, en de rechten van ouders op seksuele opvoeding. Het omvat twee bewegingen, waarbij ontwikkelingen in Europa en de VS worden vergeleken, en geïllustreerd met kenschetsende nationale/statelijke systemen. - De eerste beweging is de (her)definitie van "familie van het recht" door de lens van de tegenstroom en van de reacties erop. Wanneer het huwelijk bv. de enige waardige verbintenis tussen twee personen wordt genoemd, wat zijn dan de gevolgen voor queer families? Wat zijn de gevolgen als ouders hun "natuurlijke rechten" op seksuele opvoeding uitoefenen en hun kinderen afschermen van "overheidsindoctrinatie"? Welke queer families worden omarmd, om andere te verbannen naar de schaduw van het recht? - De tweede beweging betreft de bandbreedte in mensenrechtenbescherming van de juridische erkenning en bescherming van queer families. Welke minimale inhoudelijke bescherming is gegarandeerd in het geval dat de tegenstroom de overhand zou krijgen, en welke keuze aan instrumenten hebben staten dan nog m.h.o. op erkenning? De output van het project is drieledig: internationale peer-reviewed publicaties over "queer dystopia", identificatie van toekomstige richtingen voor fundamenteel onderzoek, en een onderzoeksaanvraag voor een daarvan. Het project is gericht op samenwerking, met een onderzoeksverblijf aan Brooklyn Law School en een schrijfretraite aan het departement wijsbegeerte van Sapienza – Università di Roma.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vrij verkeer van EU onderdanen en kinderen die over de landsgrenzen heen bewegen doen complexe vragen rijzen. De vragen naar afsrtammingsbanden rijzen dikwijls in het kader van andere juridische geschillen, soals ouderlijke verantwoordelijkheid, onderhoudsgeld en erfrecht. De EU heeft echter nog geen regels over het recht van toapssing op afstamming. Deze vragen vallen dus onder nationaal internationaal privaatrecht. Dit kan het vrij verkeer belemmeren en ook de rechten van kinderen ontkennen. UniPar onderzoekt mogelijkheden naar een coherente toepassing van het EU recht wanneer er vragen zijn over afstamming.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Kruger Thalia
• Co-promotor: Meeusen Johan
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Vandenhole Wouter

Onderzoeksgroep(en)

• Recht en Ontwikkeling

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

​ Nathalie Verboven ​ Dit onderzoek richt zich op de haalbaarheid van een private topstukkenstichting in opdracht van het departement CJM van de Vlaamse overheid. De haalbaarheid wordt onderzocht op juridisch/fiscaal, economisch/financieel en ethisch/bestuurlijk gebied, met aandacht voor mogelijke voordelen, risico's en oplosbare problemen. De juridische complexiteit, inclusief regelgeving rond tokenisatie en blockchain, wordt geanalyseerd, evenals ethische aspecten en governance structuren. Het onderzoek omvat ook scenario's voor een positieve en negatieve uitkomst van de haalbaarheidstoets, waarbij het plan van aanpak wordt geformuleerd op basis van de bevindingen. Bij een positieve uitkomst worden details van de oprichting en werking van de stichting uitgewerkt, inclusief juridische, financiële, operationele en ethische aspecten. Bij een negatieve uitkomst worden alternatieve beleidsopties onderzocht, zoals crowdfunding of lidmaatschapsmodellen. Het derde deel van het onderzoek richt zich op de legistieke uitwerking van het oprichtingsvoorstel, indien de haalbaarheidstoets positief is, anders worden de alternatieve beleidsopties verder uitgewerkt tot concrete plannen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Schramme Annick
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Dienst voor Alimentatievordering (DAVO) zorgt voor de invordering van alimentatiegelden (zijnde onderhoudsgeld voor ex-partners en onderhoudsbijdragen voor kinderen na een relatiebreuk), alsook de achterstallen ervan voor onderhoudsgerechtigden die geconfronteerd worden met wanbetaling. Daarnaast kent het voorschotten toe op onderhoudsbijdragen voor kinderen wanneer dit niet (volledig of tijdig) wordt betaald door de onderhoudsplichtige. DAVO vormt zo een wezenlijk opvangnet voor onderhoudsgerechtigden die geconfronteerd worden met een wanbetaling – een situatie die in 2020 één op de vijf onderhoudsgerechtigde huishoudens trof. De toegankelijkheid van deze dienstverlening vormt echter een mogelijke tekortkoming aan het systeem, aangezien er geen sprake is van automatische toekenning van onderhoudsbijdragen en de voorschotten ervan. Ondanks de hogere nood aan een correcte betaling van onderhoudsbijdragen, blijft voornamelijk de take-up van verschillende kwetsbare groepen die geconfronteerd worden met een wanbetaling laag. Allerlei drempels, waaronder een lagere socio-economische status (met name een lagere capaciteit om te navigeren in complexe administratieve systemen), fysieke en mentale hindernissen (waaronder taalbarrières), stigma en intra-familiaal geweld, maken het bijkomend complex om beroep te doen op sociale dienstverlening. Dit wordt nog versterkt indien verschillende van deze drempels elkaar kruisen. In opdracht van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen gaat deze collaboratieve studie de haalbaarheid van een automatisch en universeel alimentatiefonds na vanuit sociaal (Departement Sociologie, Universiteit Antwerpen), financieel (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, KU Leuven) en juridisch perspectief (Departement Rechten, Universiteit Antwerpen). Vanuit sociale hoek worden de drempels tot take-up onder de loep genomen vanuit een kwalitatieve onderzoeksbenadering, waarbij zowel medewerkers van DAVO als met wanbetaling geconfronteerde onderhoudsgerechtigden die wel en geen gebruik hebben gemaakt van DAVO aan het woord komen. Het financiële perspectief betreft een uitgebreide budgetraming met betrekking tot de implicaties van een automatische toekenning van alimentatieterugvorderingen en -voorschotten, vanuit verschillende niveaus van dekking. Hierbij wordt rekening gehouden met verscheidene scenario's waarbij, naargelang het profiel van de onderhoudsgerechtigde, de automatisering onmiddellijk, dan wel gefaseerd, in werking treedt. De juridische invalshoek tot slot vertrekt vanuit een internationale vergelijking van bestaande automatische alimentatiefondsen, waaronder Frankrijk, Québec, Nederland, Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. Ook het Belgische wettelijke kader wordt hierbij grondig uitgespit om de mogelijkheden en vereisten in kaart te brengen in functie van een automatisering van de diensten van DAVO. Het samenbrengen van de sociale, financiële en juridische perspectieven dient ten slotte voor het opstellen van een geïntegreerd stappenplan, waarbij de invoering van een universeel en automatisch alimentatiefonds in België werkelijkheid zou kunnen worden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Claessens Elke
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De faculteit Rechten wil inzetten op de integratie van duurzaamheids- en diversiteitscompetenties in het onderwijs. Er komen al veel aspecten aan bod, in quasi alle opleidingsonderdelen, niet (altijd) expliciet en niet altijd gestructureerd. De Faculteit Rechten wil werken aan een duidelijke rode draad doorheen het curriculum, die een introductie biedt in concepten, denkkaders en vaardigheden die essentieel zijn om een goede jurist te worden in een veranderende maatschappij ("T-shaped lawyer" - "21st Century-proof lawyer"). In de lijn met beleidslijn #RechtindeSamenleving wil de faculteit dit project aanvatten als kans om het unieke lesaanbod richting nieuwe studenten te ontwikkelen in de markt te zetten. Doordat er wordt gekozen om een rode draad doorheen de opleiding uit te bouwen, is er nood aan coördinatie van het geheel. Zodat de verschillende onderdelen mooi op elkaar aansluiten. Hiervoor is een projectmedewerker, die de coördinatie op zich kan nemen en tegelijkertijd docenten kan ondersteunen bij de uitwerking van de rode draad, onmisbaar.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit is een beleidsgericht project voor de Federale Overheidsdienst Justitie, met het oog op de evaluatie van de wet van 17 maart 2013 tot hervorming van de regelingen inzake onbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe beschermingsstatus die strookt met de menselijke waardigheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit. het project heeft tot doel een evenwichtig beheersmodel uit te bouwen voor de rechtsbibliotheek als laboratorium voor onderzoek en voor onderwijs in alle rechtsdomeinen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Deze WOG wil de herdefiniëring van het familierecht wetenschappelijk aansturen voor de Lage Lan-den en daarbij internationaal een leidende rol vervullen. Een herdefiniëring van het familierecht is noodzakelijk wegens maatschappelijke evoluties die de basis van het traditionele familierecht heb-ben ondergraven. De WOG wil binnen het recht een pioniersrol spelen door die herdefiniëring uit te voeren in dialoog met andere disciplines (inter- en intradisciplinair) en de maatschappij (transdisci-plinair). Dit gebeurt vanuit drie onderzoeksvragen: 1. Welke bevoegdheid heeft de overheid, inhoudelijk zowel als procedureel, bij de regulering van familierelaties in verhouding tot de markt en de sociale zekerheid? 2. Welke moet de inhoud zijn van het overheidsoptreden, vanuit de perspectieven van bur-gerschap, police power en parens patriae-bevoegdheid? 3. Hoe kunnen recht en beleid beter worden afgesteld op sociale praktijken en percepties? Daartoe bundelt de WOG de volledige academische familierechtsbeoefening op postdoc niveau in Vlaanderen (V.Fam.) met de Nederlandse Alliantie Familie & Recht (ACFL, NIG en UCERF) onder het 'merk' Lage Landen. De WOG zal in eerste instantie een Roadmap for Kinship & Family Studies in the Low Countries op-stellen en er wetenschappelijk mee aan de slag gaan. De Roadmap zal de springplank zijn voor inter-nationale onderzoeksaanvragen onder het Horizon 2020-programma. Bestendige dialoog met een internationaal multi- en transdisciplinair panel zal toelaten het bestaande onderzoekslandschap open te breken en teams te vormen die wingebieden kan ontginnen in alliantie met andere disciplines.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Wat begon als de formele erkenning van de rechtspersoonlijkheid en de wettelijke bescherming van de grondrechten van bepaalde groepen mensen, heeft zich in de moderne tijd uitgebreid tot alle mensen, althans in het internationale recht inzake mensenrechten. Zo worden in de meeste rechtsstelsels de rechtspersoonlijkheid en de grondrechten (rechten) van alle mensen erkend en beschermd. Ondanks de wetenschappelijke en juridische consensus over het gevoel van vele soorten, worden niet-menselijke dieren (dieren) echter juridisch behandeld alsof zij geen rechtspersoon zijn en geen (grond)rechten hebben. Het project betoogt dat dieren met gevoel op grond van de grondbeginselen (principles) waarop het positief recht is gebaseerd, rechtspersonen met rechten zouden moeten zijn. Toch is dit niet terug te vinden in de wettelijke bepalingen. De wet scheidt levende wezens in twee groepen en beschermt de ene ten koste van de andere. Dit onderzoek richt zich op het onderzoeken van de begrippen rechtspersoonlijkheid en grondrechten om na te gaan of niet-menselijke dieren op grond van fundamentele rechtsbeginselen de status van rechthebbende personen hebben, en zo ja, of de uitsluiting van volledige erkenning en bescherming daarvan kan worden gerechtvaardigd op grond van de fundamentele beginselen van de wetten die deze uitsluiting in stand houden. Na te hebben aangetoond dat deze beperking kunstmatig en ongerechtvaardigd is, stelt dit onderzoek wijzigingen in de rechtsstelsels en wettelijke bepalingen voor om de kloof tussen de onderliggende rechtsbeginselen en de wettelijke bepalingen te dichten, door de ontwikkeling van een wereldwijd systeem van dierenrechtenwetgeving. Het onderzoekt ook de gevolgen van de erkenning en bescherming van de rechtspersoonlijkheid en de rechten van dieren voor de manier waarop mensen momenteel hun rechten uitoefenen, en of een beperking daarvan juridisch te rechtvaardigen is.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Shanker Ankita

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In westerse rechtssystemen wordt co-ouderschap vrij algemeen beschouwd als de beste vorm van voortgezet ouderschap na scheiding van de ouders. Ook al leven de ouders niet (meer) samen, wordt hun beider betrokkenheid in de opvoeding vrij algemeen geacht in het belang van het kind te zijn. Maar wat houdt co-ouderschap in? Wordt het in België, Italië en Engeland & Wales op dezelfde manier vormgegeven? In wier belang wordt co-ouderschap in concreto toegekend? In dit project wordt ouderschap onderzocht, meer bepaald de manier waarop de genoemde rechtssystemen de gezamenlijke uitoefening ervan juridisch vormgeven. Er wordt nagegaan of er tussen de voornoemde rechtssystemen eventueel verschillende opvattingen bestaan over wat in het belang van het kind is in geval van co-ouderschap. Meer in het bijzonder wordt onderzocht of het (monistische) huwelijkse gezin nog wordt bevoordeeld en, zo ja, of het paradigma van dat gezin en en de structuur ervan ook worden opgedrongen aan gescheiden ouders. Als juridisch project gaat in de eerste plaats aandacht naar de vergelijking van de wettelijke regelingen in de genoemde rechtssystemen, namelijk de Children Act in Engeland & Wales en het Belgische en Italiaanse Burgerlijk Wetboek, en naar de toepassing ervan in de rechtspraak. Het onderzoek wordt voorts gevoerd vanuit het perspectief van genderstudies. Daarom komen naast de juridische bronnen ook de sociaalwetenschappelijke en psychologische wetenschappelijke literatuur aan bod. De kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksresultaten daaruit zullen bijdragen tot een sociaalwetenschappelijk geïnformeerd begrip van co-ouderschap als rechtsinstelling. Met die rechtsvergelijkende en interdisciplinaire focus zal dit project eerst de algemene principes inzake het ouderlijk gezag in de genoemde rechtssystemen uiteenzetten: het belang van het kind en het principe van co-ouderschap. Vervolgens zal de huidige juridische vormgeving ervan worden onderzocht, met focus op voortgezet gezags- en verblijfsco-ouderschap na scheiding van de ouders. Het paradigma van co-ouderschap zal dan in vraag worden gesteld vanuit de beperkingen die het belang van het kind eraan stelt. Twee thema's komen daarbij in het bijzonder aan bod: het conflict tussen de ouders enerzijds en het contact tussen ouder en kind anderzijds. Ten slotte zal het project argumenten aandragen voor een maternalistische veeleer dan paternalistische opvatting van coouderschap; een dergelijke benadering kan het belang van het kind ook beter in overeenstemming brengen met co-ouderschap.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Poli Marco

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project heeft tot doel een eerste mapping uit te voeren van de instrumenten, kaders en perspectieven die relevant zijn bij het voorkomen, opsporen en aanpakken van ouderenmis(be)handeling in België. De resultaten van dit onderzoek zullen de basis vormen voor toekomstig onderzoek gericht op het opstellen en implementeren van een interprofessioneel protocol dat adequaat kan reageren op ouderenmis(be)handeling.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Assche Kristof
• Co-promotor: Barbaix Renate
• Co-promotor: Bastiaens Hilde
• Co-promotor: Peremans Lieve
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Van Royen Paul

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Interlandelijke adopties in Vlaanderen verlopen niet altijd volgens de regels. De Vlaamse regering heeft in juli 2019 een expertenpanel opgericht om onderzoek te doen naar interlandelijke adopties uit het verleden, en om basis daarvan aanbevelingen te doen opdat interlandelijke adopties in de toekomst zouden plaatsvinden met zo maximaal mogelijke garanties op een correct verloop.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenhole Wouter
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Recht en Ontwikkeling

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het onderzoek is bedoeld om op juridische en empirische wijze te onderzoeken of en hoe de beslissingsboom, gebruikt voor het opleggen van administratieve geldboetes aan overtreders van de Vlaamse dierenwelzijnswetgeving, verbeterd kan worden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Voorde Johan
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het huidige Belgische recht in verband met ongeboren menselijk leven mist duidelijkheid en is inconsistent en incoherent. De enkele toepasselijke wetsbepalingen zitten verkokerd in verschillende rechtsdomeinen en instrumenten en ook de rechtspraak biedt een erg divergent beeld. Ook op internationaal vlak is dat het geval, zowel in wetgevende instrumenten als in rechtspraak. Daardoor is er een gebrek aan rechtszekerheid. De doelstelling van dit project is, daarom, om een coherente en consistente benadering van ongeboren menselijk leven naar Belgisch recht voor te stellen. De hypothese daarbij is dat het concept van de menselijke waardigheid daarbij een sleutelfunctie kan vervullen. Naar dit concept wordt in mensenrechtelijke context nu al verwezen omwille van de bescherming van entiteiten op welke de mensenrechtenbescherming als dusdanig niet van toepassing is. Het normatieve voorstel zal gebaseerd zijn op een descriptief luik, van de huidige Belgische situatie, dat wordt geëvalueerd op basis van de rechtsvergelijkende methode.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Vandenhole Wouter

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Leerstoel Dier & Recht, gefinancierd door een mecenas, wil komen tot een alomvattend principe rond 'dierwaardigheid'. Vlaanderen kent een uitgebreide wetgeving rond dierenwelzijn, en in Wallonië werd er recentelijk nog een decreet rond dieren uitgevaardigd. Maar de samenleving is terecht verontwaardigd over het ontbreken van efficiënte en effectieve instrumenten om zware incidenten te voorkomen, te verhelpen en te bestraffen. De leerstoel gaat op zoek naar één overkoepelend, maatgevend principe over hoe we moeten omgaan met dieren en dat in regels operationeel kan worden gemaakt. De doelstelling van de leerstoel is tweeledig: de ontwikkeling van dierwaardigheid als juridisch principe waarop menselijk handelen en nalaten rond dieren moet zijn gegrond; en stimulering van het maatschappelijke debat vanuit wetenschappelijke hoek om de bewustwording rond het concept dierwaardigheid te verhogen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Op grond van het Belgische intestaaterfrecht zijn de afstammelingen erfgerechtigd. Het enige criterium voor deze erfgerechtigdheid is de juridische afstammingsrelatie, zodat verschillende gezinsvormen in de kou staan. Niettegenstaande de maatschappelijke evoluties (bv nieuw samengestelde gezinnen, homoseksuele koppels met kinderen, ea) kunnen enkel afstammelingen met een juridische afstammingsband tot de nalatenschap komen; biologische afstamming volstaat niet; sociaal ouderschap evenmin. De vestiging van een juridische afstammingsrelatie is bovendien voldoende; andere vereisten (zoals bijvoorbeeld behoeftigheid, afhankelijkheid of de band met de juridische ouder) bestaan niet. Zowel het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als het Grondwettelijk Hof erkennen nochtans deze variëteit aan gezinssituaties. Ook in de omringende landen erkent de (civiele) wetgever dergelijke nieuwe gezinsvormen. Zelfs de Belgische wetgever doet dat, zij het vooralsnog in belendende domeinen, zoals het onderhoudsrecht of het fiscaal recht. Deze ontwikkelingen nopen tot reflectie over de functie en de criteria voor intergenerationeel ab intestaat erfrecht. Dit onderzoek focust op de vraag of juridische afstamming noodzakelijk én voldoende kan zijn om tot ab intestaat erfrechtelijke aanspraken te besluiten. Om deze vraag te beantwoorden zal de functie van intergenerationeel erfrecht worden onderzocht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Barbaix Renate
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Belgisch intestaat erfrecht tussen verschillende generaties is gebaseerd op juridische afstamming. Het enige criterium om intestaat te erven is dus de juridische bloedverwantschap. Dit criterium omvat echter verschillende familiale situaties niet. Vandaag is het maatschappelijk begrip van familiale relaties niet langer beperkt tot juridische afstammingsrelaties. Er is namelijk een tendens naar meer verschillende familiale relaties die worden ingevuld naar keuze, maar niet per se op een juridische manier vorm (kunnen) krijgen. Ondanks deze maatschappelijke evolutie, kunnen enerzijds kinderen die enkel een socio-affectieve of biologische band hebben met de overledene niet erven omwille van het noodzakelijke vereiste van juridische bloedverwantschap. Omdat juridische bloedverwantschap voldoende is om te erven -geen enkel andere criterium geeft recht op intestaat erfaanspraken-, worden anderzijds noch de financiële behoeftigheid van juridische bloedverwanten noch hun goede of slechte relatie met de erflater in rekening gebracht voor hun erfaanspraken. Nochtans houdt de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Belgisch Grondwettelijk hof in toenemende mate rekening met dergelijke verschillende familiale situaties. Er is dus een evolutie in deze rechtspraak om in mindere mate rechtsgevolgen te verbinden aan het loutere criterium van juridische afstamming. Deze evolutie is ook merkbaar in buitenlandse rechtsstelsels, zoals bv. in Nederland waar het mogelijk is om de erfrechtelijke aanspraken van stiefkinderen op gelijke voet te plaatsen met deze van juridische kinderen. Bovendien is in andere Belgische rechtsdomeinen juridische bloedverwantschap niet het enige criterium waaraan rechten zijn gekoppeld. Zo kunnen in het onderhoudsrecht biologische kinderen een onderhoudsvordering instellen tegen de nalatenschap van hun biologische ouder, wanneer zij financieel behoeftig zijn. Deze maatschappelijke en juridische tendensen leiden tot vragen naar de hedendaagse functie van en de criteria voor intergenerationeel erfrecht. Daarom zal in dit onderzoek worden nagegaan of juridische bloedverwantschap noodzakelijk is om te erven, en of het voldoende is om te erven. Om deze vragen te beantwoorden zal de functie van het erfrecht in de maatschappij worden bepaald.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Barbaix Renate
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Wuyts Linde

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Empowering European Families (EEF) is een onderzoeksproject dat streeft naar harmonisatie van het (internationaal) privaatrecht in verband met contractmogelijkheden van gehuwde, geregistreerde of samenwonende partners in de EU.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project omvatte het Belgische rapport voor een onderzoek voor het WODC (Ministerie voor Veiligheid en Justitie NL) uitgevoerd door de Universiteit Groningen naar vermogensbeheer voor minderjarigen door hun ouders.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project gaat na hoe terminologie over nieuwe soorten verwantschappen tot stand komt in een driehoeks-interactie tussen sociale praktijk, publieke opvatting en recht, en hoe die interactie de juridische regulering van verwantschap beïnvloedt. De focus ligt op meerouderschap, dat internationaal prominent op de beleidsagenda staat. Meerouderschap is er als meer dan twee ouders tegelijkertijd zijn verbonden met eenzelfde kind, op grond van biologie, familieleven, intentie, en/of juridisch, bv. ouderschapsprojecten van homo's en lesbiennes of Drie Personen IVF. Wij hebben niet de woorden om te betrokkenen aan te spreken en aan te duiden. Dit hindert de ontwikkeling van meerouderschap in sociale praktijk, publieke opvatting en recht. Het project zal daartoe onderzoeken welke leemtes er bestaan in de genoemde driehoeks-interactie om aan te geven welke strategieën de wetgever kan en moet volgen bij de ontwikkeling van een passend regelgevend kader. Het overstijgen van de binair-seksuele benadering van ouderschap zal toelaten verwantschapsstudies in het algemeen te ontwikkelen. Als law-in-context project ('civilologie') wordt een interdisciplinair methodologisch gehanteerd. Juridische onderzoeksmethoden gaan samen met wetgevingstheorie en verscheidene kwalitatieve onderzoeksmethoden. Dit project zal als eerste systematisch en interdisciplinair de verwantschapsterminologie over nieuwe soorten verwantschappen bestuderen en een regelgevende strategie voorstellen voor de erkenning van meerouderschap. Het project omvat 6 Werkpaketten, die haalbaar zijn want ingebed in de projecten van beide promotoren. W1 omvat een beschrijvende analyse van de theorieën over verwantschapsterminologie en/in het recht en over nieuwsoortige verwantschappen, i.h.b. meerouderschap. W2 is gewijd aan secundaire data-analyse en aan de analyse van verwantschapsterminologie in sociale praktijken en publieke opvattingen. W3 beoogt primaire data-verzameling en –analyse. W4 omvat een literatuurstudie over wetgevingstheorie, in het bijzonder de performatieve effecten van juridische etiketten. W5 biedt een rechtsvergelijkend onderzoek naar de mogelijke wetgevende strategieën bij de erkenning van meerouderschap. W6 zal ten slotte de resultaten van W1-5 integreren met een kritische analyse van de driehoeks-interactie tussen sociale praktijken, publieke opvattingen en recht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Croce Mariano
• Mandaathouder: Cammu Nola

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project richt zich op de vraag hoe de staat moet omgaan met familieformaties die niet beantwoorden aan de dominante matrix van het liefdespaar, en in het bijzonder hoe hij de uitdagingen en moeilijkheden van deze formaties in recht en beleid kan vertalen. Het project richt zich op alleen-zijn, polyamorie en niet-seksuele huishoudens in België, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Het zal gebruik maken van diverse wetenschappelijke methoden en bronnen: rechtstheorie, sociaal-wetenschappelijke data, doctrine en focusgroepen. Voortbouwend op de resultaten mijn eerste drie jaar als FWO Pegasus MC Fellow, zal dit project een perspectief en gevalstudie bieden voor een kernvraag voor het hedendaagse overheidsbeleid: welke wettelijke en beleidsinstrumenten kunnen of moeten uitgevaardigd om om te gaan met seksuele en sociaal-culturele verschillen? Het onderzoek zal worden gevoerd in vier werkpakketten. WP1 omvat een literatuurstudie die een fundament moet leggen voor de overige WP's. WP2 zal gebruik maken van etnografische bevindingen om een beeld te schetsen van de familieformaties waarop dit project betrekking heeft. WP3 zal een gedetailleerde analyse omvatten van de beeldvorming in de media over die formaties gedurende de afgelopen 5 jaar. WP4 zal ten slotte ingaan op de regulerende rol van de staat ten opzichte van de privaatautonomie van burgers in het aangaan en vormen van hun relaties.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Pavlakos Georgios
• Mandaathouder: Croce Mariano

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de opdrachtgever. UA levert aan de opdrachtgever de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Kruger Thalia
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Van Royen Paul

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Pavlakos Georgios
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Croce Mariano

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De opdracht omvat de redactie van een advies over de (1) wenselijkheid van de ratificatie door België van het UNIDROIT-Verdrag betreffende gestolen of onrechtmatig geëxporteerde goederen (1995); (2) de consequenties van de eventuele niet-ratificatie en (3) de consequenties van de eventuele ratificatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Kruger Thalia

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een dienstverleningsopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Koning Boudewijnstichting. UA levert aan de Koning Boudewijnstichting de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De onderzoeksdoelen van dit project zijn: A. Het maken van een landschapstekening van de aanwezige erfgoeddepots in de verschillende Vlaamse provincies. B. Onderzoeken welke rol de private sector kan spelen in het bouwen, verbouwen en beheren van depots.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Schramme Annick
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het juridische statuut van het ongeboren menselijke leven is naar huidig recht onzeker en betwist. Het doel van dit proefschrift is na te gaan welk (algemeen) juridisch statuut aan dit leven behoort toe te komen. Hiertoe wordt eerst een analyse gemaakt van de huidige juridische bescherming van het menselijke leven vanaf het ogenblik van de bevruchting tot aan de geboorte. Daarnaast zal ook het juridische persoonsbegrip grondig worden onderzocht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Huygens Annelore

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Private verzamelaars van hedendaagse beeldende kunst ontwikkelen veeleer eigen juridische structuren voor opbouw, beheer en overdracht van hun verzameling, dan synergie te zoeken met publieke verzamelingen. Het ontbreekt de overheid aan een efficiënt instrumentarium om wederzijdse dwarsverbindingen tot stand te brengen. Een onderzoek naar het private resp. publieke instrumentarium moet toelaten betere dwarsverbindingen mogelijk te maken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project staat de vraag centraal of en in welke mate een aanvullend of dwingend juridisch kader voor informele relaties tussen volwassenen kan worden gerechtvaardigd. Om deze vraag adequaat te beantwoorden, is voorafgaandelijk inzicht nodig in de subjectieve betekenis en sociale functie van verschillende relatievormen tussen volwassenen. De onderzoeksvragen worden bestudeerd vanuit zowel sociologische als juridische paradigma's, in een multidisciplinair theoretisch kader en aan de hand van kwalitatieve onderzoeksmethoden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Van Den Troost Ann

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met het project wil de Koning Boudewijnstichting bijdragen tot een verbetering van de levenskwaliteit van mensen die lijden aan dementie en hun omgeving door het beeld van de ziekte te veranderen, met als achtergrond de manier waarop de ziekte wordt beleefd, de autonomie, de verbondenheid en de afhankelijkheid van de persoon in de verschillende stadia van de ziekte. Daarbij zullen vooral de zorgverlening en het juridische apparaat diepgaand worden onderzocht. Dit deelproject omvat de reactie van een rapport over het juridische apparaat, waarin knelpunten worden aangekaart m.b.t. het beheer van goederen en m.b.t. de toepassing van de wet betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke (zowel problemen waarmee patiënten of hun familie geconfronteerd worden als die ontmoet door andere actoren: vrederechters, notarissen, artsen, voorlopige bewindvoerders...) en waarin aanbevelingen worden geformuleerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het juridische statuut van het ongeboren menselijke leven is naar huidig recht onzeker en betwist. Het doel van dit proefschrift is na te gaan welk (algemeen) juridisch statuut aan dit leven behoort toe te komen. Hiertoe wordt eerst een analyse gemaakt van de huidige juridische bescherming van het menselijke leven vanaf het ogenblik van de bevruchting tot aan de geboorte. Daarnaast zal ook het juridische persoonsbegrip grondig worden onderzocht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik
• Mandaathouder: Huygens Annelore

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vansweevelt Thierry
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Europese instellingen zijn niet rechtstreeks bevoegd op het gebied van het materiële familierecht. Toch kan het bestaan van een Europees familierecht niet worden ontkend. De inhoud ervan is op het eerste gezicht vrij conservatief, zodat hij de moderne evoluties in de gezinsvorming niet opvangt. Aan de hand van vergelijkbare ontwikkelingen in Zuid-Afrika, wordt in dit onderzoek nagegaan hoe het Europese familierecht met gebruik van de beschikbare instrumenten kan moderniseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Steunend op de vaststelling dat de communautaire wetgever, in het raam van de justitiële samenwerking in burgerlijke zaken (art. 61c en 65 EG-Verdrag), steeds meer aandacht toont voor het uitvaardigen van communautaire maatregelen inzake internationaal familierecht, beoogt het project in te gaan op de meest prangende vragen betreffende de verhouding tussen het internationaal familierecht en het communautair integratieproces. Het project zal bestaan uit 2 grote delen. In het eerste deel zal worden ingegaan op fundamentele vragen over toelaatbaarheid, wenselijkheid, intensiteit en effecten van communautaire ipr-maatregelen op het domein van familierecht. Zowel het institutioneelrechtelijk kader (m.i.v. de omvang van de communautaire bevoegdheden en de eventuele grenzen aan het optreden van de EG) als de impact van de verdragsbepalingen inzake vrij verkeer en non-discriminatie zullen worden onderzocht. In het tweede deel zal, mede in het licht van de onderzoeksresultaten uit het eerste deel, de aandacht gaan naar specifieke deeldomeinen van het internationaal familierecht. Beoogd wordt een kritische analyse te maken van bestaande en voorgenomen instrumenten, en in het bijzonder de Brussel II bis-verordening en maatregelen inzake het op scheiding toepasselijke recht (Rome III) en de wederzijdse erkenning op het gebied van de patrimoniale gevolgen van de scheiding van gehuwde en ongehuwde paren. Erfrecht zal niet als zodanig een apart onderzoeksthema zijn, maar zal op functionele wijze worden betrokken wanneer dit nodig blijkt voor de studie van andere genoemde aspecten. Beide delen van het project zullen worden onderzocht in studies van Europese experten inzake EG-recht, internationaal privaatrecht en (Europees) familierecht, die in boekvorm zullen worden gepubliceerd na debat en confrontatie met de ideeën van andere academici, practici (advocaten, magistraten) en Europese en nationale beleidsverantwoordelijken op een besloten seminarie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meeusen Johan
• Co-promotor: Pertegas Marta
• Co-promotor: Straetmans Gert
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Overheid en Recht

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Persoon en vermogen

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Uitgangspunt voor het onderzoek is een korte medische classificatie van wat onder een geestesziekte kan worden verstaan. Aan omstreden gevallen zoals toxicomanie of sexueel deviant gedrag, wordt getracht een plaats te geven. De bekomen classificatie wordt in een hoofddeel geprojecteerd op burgerrechtelijke bepalingen omtrent geestesziekten. Een tweedeling wordt gemaakt tussen de positie van de geesteszieke zelf en die van derden, de maatschappij inbegrepen. De juridische regeling betreffende persoonlijkheidsrechten, familierechtelijke aspecten en de goederen wordt achtereenvolgens besproken. Voorstellen tot opvullen van hiaten worden geformuleerd. Ook wordt de mogelijkheid bestudeerd van een algemeen mentorschap, mbt. de personen en/of de goederen. Daarbij zullen in het buitenland geldende regelingen van naderbij worden bekeken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vansweevelt Thierry
• Mandaathouder: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Uitgangspunt voor het onderzoek is een korte medische classificatie van wat onder een geestesziekte kan worden verstaan. Aan omstreden gevallen zoals toxicomanie of sexueel deviant gedrag, wordt getracht een plaats te geven. De bekomen classificatie wordt in een hoofddeel geprojecteerd op burgerrechtelijke bepalingen omtrent geestesziekten. Een tweedeling wordt gemaakt tussen de positie van de geesteszieke zelf en die van derden, de maatschappij inbegrepen. De juridische regeling betreffende persoonlijkheidsrechten, familierechtelijke aspecten en de goederen wordt achtereenvolgens besproken. Voorstellen tot opvullen van hiaten worden geformuleerd. Ook wordt de mogelijkheid bestudeerd van een algemeen mentorschap, mbt. de personen en/of de goederen. Daarbij zullen in het buitenland geldende regelingen van naderbij worden bekeken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vansweevelt Thierry
• Mandaathouder: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject