Onderzoek Hannah Welslau

Abstract

Dit onderzoek zal de dynamische verweving van spiritualisme, theatraal entertainment, wetenschap en religie in België in kaart brengen en analyseren voor de periode tussen 1830 en 1930. Het project vertrekt van de hypothese dat performatieve en theatrale aspecten van spiritualisme essentieel waren voor zowel de opkomst en populariteit, als de ondergang van de beweging. Door te focussen op het performatieve karakter van séances en het levendige debat hieromtrent, wordt de dynamiek tussen de verschillende actoren van het spiritualistische onderzoeksveld in een nieuw licht gezet. Dit project zal de relaties onderzoeken tussen mediums en spiritualisten, professionele artiesten zoals goochelaars en wetenschappelijke en religieuze voor- en tegenstanders; kortom, zij die het spiritualisme in shows en publieke discussies levend hielden. De geografische focus ligt op België, een land met verschillende culturele contexten en een kruispunt van transnationale invloeden. De levendige Belgische spiritistische scène is tot op heden niet grondig onderzocht. Dit onderzoek zal de link tussen het spiritualisme en populaire performancecultuur blootleggen, waarbij dominante narratieven over de verschillende actoren, hun klassen en de plaats van de vrouw in het spiritualisme worden genuanceerd en bijgesteld. Daarbij wordt ook een beter begrip ontwikkeld van de rol van de technologische media in het creëren van theatrale effecten, empirisch bewijs en het ontmaskeren van séances.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynants Nele
• Co-promotor: Jonckheere Evelien
• Co-promotor: Van Osselaer Tine
• Mandaathouder: Welslau Hannah

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Onderzoeksinstituut voor de Kunsten (ARIA)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit doctoraatsproject zal de wisselwerking bestuderen tussen wetenschappers en kermisamusement op het gebied van het bovennatuurlijke, zoals mediums die communiceren met de doden, elektrische meisjes, slaapwandelaars en zieners. Deze praktijken wekten eind 19e eeuw de belangstelling van zowel religieuze als wetenschappelijke autoriteiten. Het is bekend dat spiritualisten vaak verklaringen gebruikten die gebaseerd waren op wetenschappelijke begrippen zoals vloeistoffen, golven, stralen, enz. De wetenschappers zelf waren ook vertrouwd met de ambities van de spiritualisten om op afstand te communiceren. Net als de meeste spiritisten waren sommige wetenschappers erop gebrand de bovennatuurlijke verschijningen wetenschappelijk te kaderen als natuurverschijnselen. Door zich te concentreren op de fysische effecten die door mediums werden teweeggebracht – door de wetten van de zwaartekracht te tarten, objecten te laten verschijning en ectoplasma's te produceren – voedde het spiritualisme de hoop op een verzoening tussen wetenschap en religie, naast een sociale ambitie van solidariteit, vrouwenrechten, onderwijs en egalitarisme. Overal op het continent vervaagden deze beweging de grenzen tussen het natuurlijke en het bovennatuurlijke, tussen wetenschap, godsdienst en amusement. Dit project wil een nieuwe interpretatie ontwikkelen van de manier waarop bovennatuurlijke fenomenen werden geanalyseerd en gekaderd, met bijzondere aandacht voor de verschillende pogingen om het bovennatuurlijke wetenschappelijk te onderzoeken en te verklaren. Het gaat er hier niet om een uitspraak te doen over de realiteit van occulte verschijnselen, maar om een sleutelmoment in de cultuurgeschiedenis te reconstrueren aan de hand van de sporen en documenten die de protagonisten hebben nagelaten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynants Nele
• Mandaathouder: Welslau Hannah

Onderzoeksgroep(en)

• Antwerps Onderzoeksinstituut voor de Kunsten (ARIA)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject