Onderzoek Hélène Verreyke

Abstract

Kunststoffen in Belgische kunstmusea, hoe moeten ze geconserveerd worden? Samen met hun intrede als nieuw kunstmateriaal brachten ze ook nieuwe uitdagingen op zowel technisch als kunsthistorisch vlak. Internationale onderzoeksprojecten in erfgoedcollecties koppelden de technische problemen reeds met de identificatie van de materialen en hun snelle aftakeling, wat resulteerde in identificatietools en preventieve conservatiestrategieën. Wat onderbelicht bleef is de intentie en betekenisgeving aan het materiaal door de kunstenaar, met andere woorden het kunsthistorische en -filosofische aspect binnen conservatiewetenschappen. Via driedimensionale casestudies uit kunststof uit de Belgische kunstcollecties wordt de brug geslagen tussen de twee velden, met de nadruk op de praktijken van de kunstenaar. Eerst contextualiseert de literatuur- en documentenstudie, aangevuld met kunstenaarsinterviews, de kunstwerken en collecties en duidt dit de intentie en betekenisgeving van de kunstenaar aan de materialen. Verder brengt een survey in de deelnemende collecties de collectiemanagementpraktijken in kaart. Ten slotte geeft het technisch onderzoek de condities van de cases weer en vergroot het de inzichten over de effecten van de kunststoffen op het kunstwerk, de omgevende werken en het museum. Ten slotte harmoniseert de holistische conservatieaanpak de kunsthistorische en technische resultaten in een protocol, dat musea in het collectiemanagementbeleid kunnen invoeren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verreyke Hélène
• Co-promotor: Ortega Saez Natalia
• Mandaathouder: De Greef Margaux

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met een toenemende bewustwording dat asbest een groot gevaar vormt voor de volksgezondheid, worden er ook meer maatregelen getroffen vanuit de Vlaamse overheid voor een asbestveilig Vlaanderen (OVAM 2021). Dit heeft ook grote gevolgen voor de erfgoedsector, aangezien er heel wat objecten in erfgoedcollecties asbest bevatten. Het onderzoek Gevaarlijk Erfgoed (2020-202, ETWIE) heeft aangetoond dat de praktijk van het simpelweg verwijderen van asbest, zoals dat in de bouwsector gebeurt, botst met collectiemanagementpraktijken. Er komen vragen naar boven zoals, is asbest erfgoed? Wordt de erfgoedwaarde van een object aangetast wanneer we het asbest verwijderen? Wat is de erfgoedwaarde van asbest voor erfgoedgemeenschappen die zich op één of andere manier tot asbest verhouden? Wat met het perspectief van gemeenschappen die zelf of in hun directe omgeving gezondheidsproblemen hebben ondervonden ten gevolge van asbest? Wie beslist over de erfgoedwaarde? Dit project wil een antwoord bieden op deze vragen door de erfgoedwaarde van asbest in kaart te brengen met een actieve participatie van de verschillende erfgoedgemeenschappen. We ontwikkelen hiervoor een nieuwe methodologie voor erfgoedwaardering van moeilijk of in de figuurlijke zin toxisch erfgoed.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verreyke Hélène
• Mandaathouder: Blancquaert Doris

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Digitale data dat wordt gegenereerd uit onderzoek is vandaag vaak ontoegankelijk voor derden, hoewel er een groot potentieel bestaat voor het hergebruik van deze content. De laatste jaren is er veel vooruitgang geboekt in archeologie voor het capteren en bewaren van onderzoeksdata volgens de FAIR principles (Findable, Accessible and Interoperable), maar er is zeer weinig inzicht in hoe deze data kunnen worden hergebruikt en door wie. TEtrARCHs wil een brug vormen tussen diegenen die de data verzamelen en bewaren en de vele potentiële eindgebruikers, door het optimaliseren van de data voor hergebruik. Op deze manier moet het mogelijk worden om bestaande data te gebruiken voor storytelling en andere types hergebruik. Een interdisciplinair team van archeologen, data scientists en museum professionals werken nauw samen met eindgebruikers (experten, onderzoekers, creatieve industrie, collectie- en geheugeninstellingen) om workflows uit te werken om data te optimaliseren voor hergebruik in elk stadium (bvb, capture, mapping, lab-based analysis). Deze workflows worden getest door de creatieve industrie, die verhalende content zullen maken op basis van test-scenario's. Het project heeft speciale aandacht voor drie niveaus waarin data wordt gegenereerd in archeologische onderzoeksprocessen: het landschap, de site en het artefact. Waar gebruik wordt gemaakt van LiDAR, 3D scanning, digitale aantekeningen, notities en digitale fotografie. Naast deze workflows voor verwerking van gegevens die worden gegenereerd tijdens en na de archeologische opgraving of onderzoek heeft TEtrARCHs de volgende doelstellingen: het opstellen van de eerste 'controlled vocabulary for cultural heritage storytelling', de doeltreffendheid van data hergebruik volgens de ISO Standard 25022 (Measurement of Quality in Use) testen en de eerste aanbevelingen opstellen voor het optimaliseren van hergebruik van archeologische data op basis van het onderzoek en de test-cases.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verreyke Hélène
• Co-promotor: Hacigüzeller Piraye

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit project is om naast de reeds bestaande Master Heritage and Museum Studies aan Bahir Dar University een opleiding conservatie-restauratie (C-R) uit te bouwen. Er worden twee Ethiopische doctoraatsstudenten aangenomen om de opleiding uit te bouwen naar Ethiopische normen. Binnen dit project willen we een duurzamen samenwerking ontwikkelen tussen de Universiteit Antwerpen en de Universiteit van Bahir Dar.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ortega Saez Natalia
• Co-promotor: De Kock Tim
• Co-promotor: De Vis Kristel
• Co-promotor: Verreyke Hélène

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bijna 360 jaar geleden werd de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen opgericht en sinds 2014 organiseert ook de Universiteit Antwerpen onderwijs op de Mutsaardsite. Tijdens deze periode is hier een verzameling academisch erfgoed ontstaan die uniek is in Vlaanderen. Met dit project willen we samen met alle belanghebbenden een collectiewaardering uitvoeren, wat moet leiden tot een toekomstige betekenisvolle integratie van de collectie, binnen de opleidingen van beide onderwijsinstellingen en fysiek op de site. We testen hiervoor nieuwe methoden uit om participatief te waarderen. Partners in het project zijn: Bibliotheek Universiteit Antwerpen, Felixarchief, Het Letterenhuis. Het geheugen van de Vlaamse literatuur, Erfgoedlab Antwerpen, MAS, Het Rubenshuis, ETWIE en KMSKA.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verreyke Hélène
• Co-promotor: De Vis Kristel
• Co-promotor: Jacobs Marc
• Co-promotor: Müller Ulrike

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tot voor kort vertoonde de geschiedenis van archeologie als een wetenschappelijke discipline een serieuze bias, omdat de spectaculaire opgravingen in Rome, Griekenland, Mesopotamië of Egype veel - om niet te zeggen, alle - aandacht opeisten, terwijl de negentiende-eeuwse genese van de zogenaamde "achtertuinarcheologie" op het eigen territorium nauwelijks onderzocht werd. Door te putten uit de onzettend rijke - maar nauwelijks bestuurde - archieven van het Koninkijk Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel, wil dit project nagaan hoe de belangrijkste collectie voor nationale archeaologie in België vorm kreeg in de loop van de late negentiende en vroege twintigste eeuw. Daarbij sluiten we aan bij een aantal recente debatten in het veld over institutionalisering, professionalisering en ideologisering van archeologie, waarbij we de belangrijkste actoren en instituties van die "achtertuinarcheologie" identificeren, nagaan welke technieken en methoden er precies gebruikt werden en de link met nationalisme en imperialisme blootleggen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoeven Gerrit
• Co-promotor: Van Damme Ilja
• Co-promotor: Verreyke Hélène

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject