Onderzoeksgroep
Vergelijkende psychologie van positieve emoties: Een multi-componentiële aanpak om emoties te begrijpen in onze naaste levende verwant, de bonobo.
Abstract
Net als bij mensen beïnvloeden emoties het dagelijks leven van dieren. Terwijl mensen verbaal kunnen uitleggen hoe ze zich voelen, moeten andere methodes gebruikt worden om dieremoties te bestuderen. Hoewel de intensiteit van dieremoties doorgaans gemeten kan worden met gedrags- en fysiologiematen, zijn deze methodes niet geschikt om te identificeren of het om negatieve of positieve emoties gaat. Vanuit de humane psychologie weten we dat emoties ook cognitieve processen (zoals aandacht, het maken van keuzes en geheugen) beïnvloeden en dat afwijkingen in onze cognitie iets vertellen over onze emotionele staat. Dit project heeft het doel om emoties te meten bij onze naaste levende verwant: de bonobo. De bonobo wordt gezien als het beste studiemodel om onze laatste voorouder beter te begrijpen en is dus een belangrijke diersoort in het bestuderen van de menselijke evolutie. Bonobo's hebben complexe emotionele levens en reageren op de emoties van anderen net zoals mensen doen. Het is echter onbekend in hoeverre de emoties van bonobo's hun eigen gedrag, fysiologie en cognitie beïnvloeden. Om dit beter te begrijpen, onderzoekt dit project vanuit verschillende hoeken emoties bij bonobo's en in het bijzonder positieve emoties. Hierbij zullen gedrags-, fysiologische en cognitieve maten genomen en gecombineerd worden om de vraag te beantwoorden hoe de bonobo zich voelt en hoe positieve emoties hun dagelijks leven beïnvloeden.Onderzoeker(s)
- Promotor: Eens Marcel
- Co-promotor: Stevens Jeroen
- Mandaathouder: Laméris Daan
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Proximale oorzaken van socio-cognitieve verschillen in bonobos en chimpansees: het gebruik van een genomische benadering voor het identificeren van receptor gen variatie.
Abstract
In dit project zullen aspecten van cognitie en sociale cognitie bestudeerd worden bij chimpanzees and bonobos. Beide soorten divergeerden van elkaar 1 tot 2 miljoen jaar geleden en verschillen nu sterk van elkaar in sociale cognitie. Door gebruik te maken van observaties, experimenten en moleculaire technieken zullen verschillen tussen beide soorten bestudeerd worden.Onderzoeker(s)
- Promotor: Eens Marcel
- Co-promotor: Stevens Jeroen
- Mandaathouder: Staes Nicky
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Een cognitieve bias studie naar individuele bonobo emoties.
Abstract
Net als mensen kunnen dieren emoties ervaren als vreugde, opwinding, verdriet en depressie. In tegenstelling tot wat we bij menselijke studies doen, kunnen we dieren echter niet simpelweg vragen hoe ze zich voelen. Wetenschappers hebben gedrags- en fysiologische metingen gebruikt om dierlijke emoties te identificeren. Toch zijn deze metingen moeilijk te interpreteren en meten ze vaak alleen het niveau van opwinding van de emoties, en niet of het een positieve of negatieve emotie is. Nieuwe inzichten uit wetenschappelijke studies suggereren dat de emoties van dieren cognitieve prestaties beïnvloeden zoals: aandacht, geheugen en oordeel. Het bestuderen van veranderingen in de cognitie van een dier kan dus informatie geven over hun emotionele toestand. Het voorgestelde onderzoeksproject heeft tot doel de cognitieve prestaties van bonobo's, een van onze naaste levende evolutionaire verwanten, te bestuderen als index voor hun emotionele toestand. Bovendien willen we de resultaten van de cognitieve taken aanvullen en valideren met fysiologische en gedragsmatige maatregelen. Daarnaast willen we onderzoeken welke individuele kenmerken deze emotionele toestanden bepalen door vragen te stellen als: zijn vrouwelijke bonobo's gelukkiger dan mannen? of, zijn bonobo's die minder sociaal humeuriger zijn dan sociale bonobo's? De resultaten van dit project bieden de mogelijkheid om een kijkje te nemen in de geest van bonobo's en een beter begrip te krijgen van hun emoties. Omdat de bonobo onze evolutionaire neef is, zal dit ons in staat stellen het evolutionaire verleden van menselijke emoties te begrijpen.Onderzoeker(s)
- Promotor: Stevens Jeroen
- Mandaathouder: Laméris Daan
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Sociaal klimaat en haar invloed op samenwerking in bonobo's en chimpansees
Abstract
Cultuur is een centraal thema om variatie tussen menselijke samenlevingen te begrijpen en een kenmerk van de menselijke soort. In recente jaren is cultuur ook geïdentificeerd bij niet-menselijke dieren. Deze vaststellingen tonen echter slechts culturele tradities aan (ie afgebakend gedrag zoals noten kraken met houten in plaats van stenen werktuigen), terwijl menselijke culturen ook van elkaar verschillen in termen van socialiteit op groepsniveau, dat wil zeggen de neiging om in de buurt te zijn van en interactie te hebben met anderen. Belangrijk is dat het bij de mens niet eender welke culturele traditie is, maar deze socialiteit op groepsniveau (voortaan "sociale cultuur") die leidt tot duidelijke verschillen in de expressie van adaptief gedrag, bv. samenwerking. Mijn project onderzoekt of verschillen in socialiteit tussen populaties van mensapen kunnen worden begrepen in termen van 'sociale cultuur' (bijvoorbeeld door zich te concentreren op genetica), en of deze verschillen variatie in samenwerking verklaren. Ik zal zowel in opvangcentra als in dierentuinen gehuisveste populaties van bonobo's en chimpansees bestuderen. Ik zal de hypothesen testen dat mensaapgroepen verschillen in hun socialiteit, dat deze variatie kan worden toegeschreven aan 'cultuur' en dat sociale groepen beter in staat zijn om samen te werken. Chimpansees en bonobo's zijn onze meest naaste levende verwanten, die slechts 5-8 mya van de menselijke afstamming zijn afgeweken. Als zodanig vormen beide soorten een uniek venster op ons evolutionaire verleden, d.w.z. op het verkrijgen van inzicht in het gedragsfenotype van onze laatste gemeenschappelijke voorouder en het identificeren van unieke menselijke eigenschappen.Onderzoeker(s)
- Promotor: Eens Marcel
- Co-promotor: Stevens Jeroen
- Mandaathouder: van Leeuwen Edwin
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Wat stuurt cooperatie? Proximate factoren die variatie in 'inequity aversion' en prosocialiteit bij bonobo's in gevangenschap kunnen verklaren
Abstract
Coöperatie, is een sleutelconcept van het leven in groepen, maar kan als een evolutionair raadsel beschouwd worden aangezien het vaak gepaard gaat met een onmiddellijke kost voor de actor. Natuurlijke selectie heeft verschillende proximate mechanismen in de hand gewerkt om samenwerking te reguleren en de negatieve effecten van deze kosten te beperken. Twee proximate mechanismen zijn prosocialiteit en inequity aversion (IA), de afkeer tegen ongelijkheid, respectievelijk de promotor en stabilisator van coöperatie. Het doel van dit doctoraatsonderzoek was om de variatie in deze proximate mechanismen in bonobos (Pan paniscus) te bestuderen. Ik combineerde gedragsobservaties met fysiologische metingen om te onderzoeken hoe de bonobo's in Zoo Planckendael reageren tijdens de verschillende experimenten. Bonobo's zijn een ideale soort om prosocialiteit en IA te bestuderen. Ze zijn onze meest nauw verwante soort en het bestuderen van prosocialiteit en IA in bonobo's zou daarom kunnen bijdragen aan onze kennis over hoe uniek de mate van prosocialiteit en IA in mensen is. Ook worden bonobo's vaak voorgesteld als de vredelievende, tolerante, voedsel delende en prosociale 'hippie mensaap'. Op basis van deze eigenschappen voorspelden onderzoekers dat bonobo's zeer prosociaal en heel tolerant naar oneerlijkheid zouden zijn. Om prosocialiteit te bestuderen, gebruikte ik drie groepsexperimenten die verschilden in de voordelen voor donor en partner. Eerst gebruikte ik een fruitsapexperiment dat bedacht was om prosocialiteit bij chimpansees te bestuderen. Daarna gebruikte ik twee gevalideerde experimenten: de prosocial choice task (PCT) en de group service paradigm (GSP). De drie experimenten tonen aan dat de Zoo Planckendael bonobo's voornamelijk uit eigen belang handelden: in meer dan de helft van de keren dat fruitsap gedoneerd werd, profiteerde de donor zelf; de bonobo's bevoordeelden groepsgenoten niet in de PCT; en volwassen bonobo's gaven geen enkel voedselitem aan anderen in de GSP. De bonobo's in deze studie gedroegen zich onverschillig ten opzichte van het welzijn van groepsgenoten. Dit is in sterk contrast met het populaire idee van de prosociale en voedsel-delende bonobo. Deze tegengestelde bevindingen kunnen verklaard worden doordat vorige experimentele studies voornamelijk jonge individuen onderzochten. Om IA te bestuderen, gebruikte ik het standaard IA token ruilexperiment. Naast de gebruikelijke gedragsmaten voor IA, onderzocht ik ook de emotionele component van IA, namelijk de mate van zenuwachtigheid die veroorzaakt werd door oneerlijkheid. Om de mate van zenuwachtigheid te bepalen, gebruikte ik een gedragsmaat en een fysiologische maat. De bonobo's in het IA experiment stopten met ruilen en gingen weg van de onderzoeker wanneer ze minder dan de partner kregen, maar wezen geen enkele mogelijkheid om te ruilen af wanneer ze meer dan een partner kregen. De mate van IA werd bovendien beïnvloed door de relatiekwaliteit tussen de partners: dieren met sterkere sociale banden waren meer tolerant ten opzichte van oneerlijkheid. Daarnaast bleek ook dat dieren zenuwachtiger werden wanneer ze de betere beloning kregen dan hun partner, wat suggereert dat hoewel de bonobo's niet reageerden op het krijgen van een betere beloning dan een partner, ze dit wel merkten. Dit doctoraatsonderzoek toont het belang aan van gevalideerde methodologieën en suggereert dat het beeld van de prosociale, voedsel-delende en tolerante "hippie mensaap" genuanceerd moet worden. Ik toonde aan dat volwassen bonobo's niet prosociaal zijn in voedsel-gebaseerde experimenten, wat gedeeltelijk verklaard kan worden door de competitieve context die de zichtbare voedselitems creëren. Bovendien komt de afwezigheid van prosociaal voedseldelen overeen met het voedsel-gerelateerd gedag van bonobo's in het wild. Net als in chimpansees, was de tolerantie voor oneerlijkheid in bonobo's niet onbeperkt en afhankelijk van de partner.Onderzoeker(s)
- Promotor: Stevens Jeroen
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
De rol van oxytocine en vasopressine als proximale basis van (pro)sociaal gedrag:inter- en intraspecifieke vergelijking van bonobo (Pan paniscus) en chimpansee (Pan troglodytes).
Abstract
Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de KMDA. UA levert aan de KMDA de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.Onderzoeker(s)
- Promotor: Eens Marcel
- Co-promotor: Stevens Jeroen
- Co-promotor: Stevens Jeroen
- Mandaathouder: Staes Nicky
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
De vergelijking van mannelijke reproductieve strategieën bij chimpansees (Pan troglodytes) en bonobo's (Pan paniscus) : een multidisciplinaire studie.
Abstract
In deze studie zullen enerzijds de intraseksuele en interseksuele reproductieve gedragsstrategieën van chimpansees (Pan troglodytes) en bonobos (Pan paniscus) in gevangenschap worden bestudeerd en vergeleken. Anderzijds gaat aandacht uit naar de fysiologie van spermaproductie bij beide soorten. Zo wordt inzicht verkregen in de ultieme factoren die aan de basis liggen van de verschillen in sociale organisatie beide soorten.Onderzoeker(s)
- Promotor: Eens Marcel
- Promotor: Verheyen Rudi
- Mandaathouder: Stevens Jeroen
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
De vergelijking van mannelijke reproductieve strategieën bij chimpansees (Pan troglodytes) en bonobo's (Pan paniscus) : een multidisciplinaire studie.
Abstract
In deze studie zullen enerzijds de intraseksuele en interseksuele reproductieve gedragsstrategieën van chimpansees (Pan troglodytes) en bonobos (Pan paniscus) in gevangenschap worden bestudeerd en vergeleken. Anderzijds gaat aandacht uit naar de fysiologie van spermaproductie bij beide soorten. Zo wordt inzicht verkregen in de ultieme factoren die aan de basis liggen van de verschillen in sociale organisatie beide soorten.Onderzoeker(s)
- Promotor: Verheyen Rudi
- Mandaathouder: Stevens Jeroen
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject