Onderzoek Luc Duerloo

Abstract

Dit sabbatsjaar zal me toelaten om het manuscript van een monografie af te werken, een methodologisch artikel te schrijven dat bestemd is voor een peer reviewed journal, een aantal papers te geven op internationale conferenties and die klaar te maken voor publicatie en om materiaal te verzamelen voor een project dat voortbouwt op vorig onderzoek maar tegelijkertijd ook nieuwe en veelbelovende richtingen verkent. Mijn verblijf als visiting fellow aan Jesus College (Oxford) zal me toelaten om de handschriftenverzamelingen van de Bodleian Library en van de bibliotheek van Queen's College te benutten voor nieuw onderzoek rond heraldiek, adellijke identiteit en staatsvorming. Het verblijf als visiting researcher aan het Institut für die Erforschung der Habsburgermonarchie und des Balkanraumes van de Oostenrijkse Academie voor Wetenschappen (Wenen) geeft me de mogelijkheid om de hoofdstukken van mijn monografie over de herinneringspolitiek van het aartshertogelijke regime te bediscussiëren met toonaangevende onderzoekers en ze daarna te finaliseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project is gerelateerd aan het FWO-sabbatsjaar waarvan hiernaast sprake. Het zal me toelaten om het manuscript van een monografie af te werken, een methodologisch artikel te schrijven dat bestemd is voor een peer reviewed journal, een aantal papers te geven op internationale conferenties and die klaar te maken voor publicatie en om materiaal te verzamelen voor een project dat voortbouwt op vorig onderzoek maar tegelijkertijd ook nieuwe en veelbelovende richtingen verkent. Mijn verblijf als visiting fellow aan Jesus College (Oxford) zal me toelaten om de handschriftenverzamelingen van de Bodleian Library en van de bibliotheek van Queen's College te benutten voor nieuw onderzoek rond heraldiek, adellijke identiteit en staatsvorming. Het verblijf als visiting researcher aan het Institut für die Erforschung der Habsburgermonarchie und des Balkanraumes van de Oostenrijkse Academie voor Wetenschappen (Wenen) geeft me de mogelijkheid om de hoofdstukken van mijn monografie over de herinneringspolitiek van het aartshertogelijke regime te bediscussiëren met toonaangevende onderzoekers en ze daarna te finaliseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project verankert de wetenschappelijke samenwerking tussen het Rubenianum en de Universiteit Antwerpen. Met dat doel faciliteert het de werkzaamheden van Abigail Newman, als Onderzoekscoördinator bij het Rubenianum en deeltijds docent ZAP bij de UAntwerpen, om een een aantal wetenschappelijke doelstellingen na te streven. Eerst en vooral verzorgt zij de redactie – zowel wat de selectie van de bijdragen als de inhoudelijke redactie betreft – van een verzamelbundel over artistieke samenwerking in de Lage Landen in de 16de en 17de eeuw. Ze staat ook in voor het schrijven van de inleiding. Daarnaast organiseert ze bij het Rubenianum verschillende programma's die gericht zijn op de presentatie van lopend onderzoek inclusief een interuniversitaire Rubenianum Works-in-Progress Workshop (eerste editie 20.2.2020; tweede editie 19.6.2020) en verschillende interne presentaties voor Rubenianum medewerkers. Zij is ook betrokken bij de planning en realisatie van zomercursussen. In bredere zin stelt ze haar kennis ter beschikking van de onderzoeksagenda van het Rubenianum. Zo organiseert ze maandelijks een overleg met de internationale gastonderzoekers bij het Rubenianum (momenteel 5, afkomstig uit 5 verschillende landen). Daarbuiten is ze ook hun contactpersoon en begeleider.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project verankert de wetenschappelijke samenwerking tussen het Rubenianum en de Universiteit Antwerpen. Met dat doel faciliteert het de werkzaamheden van Abigail Newman, als Onderzoekscoördinator bij het Rubenianum en deeltijds docent ZAP bij de UAntwerpen, om een een aantal wetenschappelijke doelstellingen na te streven. Eerst en vooral verzorgt zij de redactie – zowel wat de selectie van de bijdragen als de inhoudelijke redactie betreft – van een verzamelbundel over artistieke samenwerking in de Lage Landen in de 16de en 17de eeuw. Ze staat ook in voor het schrijven van de inleiding. Daarnaast organiseert ze bij het Rubenianum verschillende programma's die gericht zijn op de presentatie van lopend onderzoek inclusief een interuniversitaire Rubenianum Works-in-Progress Workshop (eerste editie 20.2.2020; tweede editie 19.6.2020) en verschillende interne presentaties voor Rubenianum medewerkers. Zij is ook betrokken bij de planning en realisatie van zomercursussen. In bredere zin stelt ze haar kennis ter beschikking van de onderzoeksagenda van het Rubenianum. Zo organiseert ze maandelijks een overleg met de internationale gastonderzoekers bij het Rubenianum (momenteel 5, afkomstig uit 5 verschillende landen). Daarbuiten is ze ook hun contactpersoon en begeleider.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onder invloed van de antropologie en de 'performative turn' in de sociale wetenschappen, beschouwt dit project soevereiniteit als een continu proces van het maken van claims. Vanuit dat perspectief kan het vertoon van de macht bestudeerd worden aan de hand van ogenschijnlijk triviale activiteiten. Als een van dergelijke activiteiten het verdient om vanuit dit perspectief bestudeerd te worden, dan is het de vorstelijke jacht. De (financiële) middelen die ter beschikking gesteld worden van de jacht bieden ons een maatstaf om de investering in het machtsvertoon te meten en zo de evolutie op lange termijn in kaart te brengen. De rekeningen van de jacht tonen niet alleen dat de macht keer op keer geconstrueerd werd, ze tonen ook hoe symbolische geweld van de jacht weerstand opriep. Door de evolutie van de vorstelijke jacht over een lange periode te bestuderen, wil dit project een geheel nieuw inzicht in het vertoon van de macht opleveren. Aansluitend bij het FWO-project over de Habsburgse Nederlanden, richt dit onderzoek zich op de staten van het Huis van Savoie omwille van de ongebruikelijke kwaliteit van de archivalische bronnen en vanwege de spectaculaire statusverhoging die deze dynastie doormaakte tussen het midden van de zestiende en de late achttiende eeuw.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Mandaathouder: Farinelli Bruno

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Opstand van de Nederlanden bracht ook de maatschappelijke verhoudingen aan het wankelen. Vanaf de late zestiende eeuw trachtte de vorstelijke reglementering op statusvertoon de gepercipieerde verwarring tussen adellijke en burgerlijke identiteiten te beteugelen. Deze wettelijke bepalingen gaven aan bepaalde externe tekens een exclusief adellijk statuut en beperkten zo hun aanwezigheid in de publieke ruimte. Vertrekkend van een dynamische wisselwerking tussen vorstelijk interventionisme en maatschappelijke drijfveren, richt dit project zich op het publieke gebruik en misbruik van dergelijke tekens -- gaande van het voeren van titels tot het aanmatigen van adellijke attributen in familiale gedenktekens. Het onderzoekt hoe deze usurpaties het onderscheid tussen edellieden en niet-edelen kunnen hebben beïnvloed. Voor het eerst zal dit project ook systematisch het potentieel van adellijke tekens nagaan om binnen een stedelijke context de grenzen tussen adel en niet-adel af te bakenen of integendeel te laten verschuiven. Case studies voor Antwerpen en Gent, waar de elites onder invloed van de Opstand wijzigden, zullen weinig gebruikte bronnen zoals verzamelingen van grafschriften en processtukken gebruiken. Daarnaast zal ook de loyale stad Namen zal als case bestudeerd worden. Ingaand tegen de traditionele visie waarin alle initiatief bij de overheid wordt gelegd, gaat dit project uit van de hypothese dat het sociale nut van 'adellijke tekens' tegemoetkwam aan de onzekerheid over vervagende verschillen in rang door wettelijke mogelijkheden te bieden om die distincties te heronderhandelen. Als dusdanig herdenkt dit project de vorming van adellijke identiteit en werpt het een nieuw licht op sociale verbeelding.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Mandaathouder: Thiry Steven

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onder invloed van de antropologie en de 'performative turn' in de sociale wetenschappen, beschouwt dit project soevereiniteit als een continu proces van het maken van claims. Vanuit dat perspectief kan het vertoon van de macht bestudeerd worden aan de hand van ogenschijnlijk triviale activiteiten. Als een van dergelijke activiteiten het verdient om vanuit dit perspectief bestudeerd te worden, dan is het de vorstelijke jacht. De (financiële) middelen die ter beschikking gesteld worden van de jacht bieden ons een maatstaf om de investering in het machtsvertoon te meten en zo de evolutie op lange termijn in kaart te brengen. De rekeningen van de jacht tonen niet alleen dat de macht keer op keer geconstrueerd werd, ze tonen ook hoe symbolische geweld van de jacht weerstand opriep. Door de evolutie van de vorstelijke jacht over een lange periode te bestuderen, wil dit project een geheel nieuw inzicht in het vertoon van de macht opleveren. Om dat te bereiken zal het ook een nieuw instrument ontwikkelen om te kwantificeren hoe de jacht neerkwam op machtsvertoon. Het project richt zich op de Habsburgse Nederlanden omwille van de ongebruikelijke kwaliteit van de archivalische bronnen en vanwege de vele regimewijzigingen die dit gebied doormaakte tussen de vroege zestiende en de late achttiende eeuw.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project bestudeert de interactie tussen astrologie, politiek en religie in de Habsburgse Nederlanden in de periode 1560-1650. Speciale aandacht gaat uit naar de kruisbestuiving tussen astrologische tradities in de Nederlanden en die uit aangrenzende gebieden zoals Frankrijk en het Heilig Roomse Rijk. Bovendien focust dit onderzoek zich op de positie van astrologie binnen de Opstand in de Nederlanden (1566-1648). Daarvoor zal dit project zich richten op de astrologische output in Antwerpen, Brussel en Gent. Deze onderzochte output bestaat uit zowel tekstueel bronnenmateriaal (zoals almanakken, pamfletten, humanistische traktaten, wonderverhalen, theaterteksten, etc.) als uit visueel bronnenmateriaal (zoals gravures, boekillustraties en andere relevante gedrukte representaties). Daarnaast zal dit onderzoek het productienetwerk van deze bronnen ontsluiten. Daarbij zal de aandacht onder andere uitgaan naar de vraag waarom bepaalde astrologische thema's veelvuldiger voorkwamen in het bronnenmateriaal dan anderen. Ook de unieke verhouding tussen het verleden, heden en de toekomst zal in dit onderzoek beargumenteerd worden. Dit project gaat ervan uit dat astrologische tradities een belangrijk element vormden in het steeds evoluerende identiteitsvormingsproces in de Habsburgse Nederlanden tijdens de Opstand in de Nederlanden. Verscheidene prognostische thema's werden uitgewisseld, samengevoegd en aangepast aan de lokale omstandigheden en structureerden het dagelijkse leven in tijden van politieke en religieuze onzekerheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Mandaathouder: Janssen Cara

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In de tweede helft van de zestiende eeuw werd het historische bewustzijn van erudieten en (amateur) geleerden gekenmerkt door een groeiende aandacht voor visuele elementen. Ze wilden in toenemende mate zichtbare en tastbare bewijsstukken uit het eigen middeleeuwse verleden (her)ontdekken, documenteren en – indien mogelijk − reproduceren. Deze opmerkelijke paradigmaverschuiving vond in de zuidelijke Nederlanden plaats op het moment dat de opstand tegen het Habsburgse gezag in volle hevigheid losbarstte. Men ging op zoek naar nieuwe manieren om de dynastieke gemeenschap vorm te geven en de verschillende betrokkenen te verzoenen. Dit onderzoeksproject bestudeert de praktische gevolgen van die toenemende 'antiquarische' interesse in het tastbare verleden voor het articuleren van een nieuwe politieke cultuur (1570-1648). Was een selectieve en ambigue omgang met profane 'relicten' zowel een model als een instrument om de fundamenten van het intern verdeelde politieke lichaam te herdefiniëren? Door in het bijzonder het 'politieke' gebruik van materiële historische bewijsstukken te bestuderen wil het project een nieuw inzicht bieden in zowel de contestatie als herstel van het Habsburgse gezag. Het vertrekpunt is daarbij een gelaagde visie die vroegmodern antiquarianisme beschouwt als een mogelijke bemiddelaar tussen uiteenlopende belangengroepen (hof, aristocratie, stad etc.). Op die manier komt niet alleen de interactie tussen een geleerd milieu en populaire politiek beter in beeld. Het maakt ook een nieuwe interpretatie mogelijk van de visuele en materiële dimensie van de vroegmoderne politieke cultuur.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Mandaathouder: Thiry Steven

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van het project - dat in nauwe samenwerking met de Universite Catholique de Louvain zal uitgevoerd worden - is de evoluties te onderzoeken die een impact hebben gehad op de vorming van de Europese waarden, nate gaan hoe het momenteel met die waarden gesteld is en alternatieve visies erop te ontwikkelen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Co-promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Opdebeeck Hendrik

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject
• Onderwijsproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Stabel Peter
• Co-promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project bestudeert de interactie tussen astrologie, politiek en religie in de Habsburgse Nederlanden in de periode 1560-1650. Speciale aandacht gaat uit naar de kruisbestuiving tussen astrologische tradities in de Nederlanden en die uit aangrenzende gebieden zoals Frankrijk en het Heilig Roomse Rijk. Bovendien focust dit onderzoek zich op de positie van astrologie binnen de Opstand in de Nederlanden (1566-1648). Daarvoor zal dit project zich richten op de astrologische output in Antwerpen, Brussel en Gent. Deze onderzochte output bestaat uit zowel tekstueel bronnenmateriaal (zoals almanakken, pamfletten, humanistische traktaten, wonderverhalen, theaterteksten, etc.) als uit visueel bronnenmateriaal (zoals gravures, boekillustraties en andere relevante gedrukte representaties). Daarnaast zal dit onderzoek het productienetwerk van deze bronnen ontsluiten. Daarbij zal de aandacht onder andere uitgaan naar de vraag waarom bepaalde astrologische thema's veelvuldiger voorkwamen in het bronnenmateriaal dan anderen. Ook de unieke verhouding tussen het verleden, heden en de toekomst zal in dit onderzoek beargumenteerd worden. Dit project gaat ervan uit dat astrologische tradities een belangrijk element vormden in het steeds evoluerende identiteitsvormingsproces in de Habsburgse Nederlanden tijdens de Opstand in de Nederlanden. Verscheidene prognostische thema's werden uitgewisseld, samengevoegd en aangepast aan de lokale omstandigheden en structureerden het dagelijkse leven in tijden van politieke en religieuze onzekerheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Mandaathouder: Janssen Cara

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In de maatschappij van het Ancien Régime functioneren wapenschilden als signalen van macht en gezag. Op die manier vormen ze een spiegel van de vroegmoderne staatsvorming. De monarchieën veranderen nauwelijks wat aan hun middeleeuws heraldisch patrimonium, maar ze interpreteren en herinterpreteren het voortdurend. Op dit raakvlak van vertoon en vertoog ontwikkelt zich bovendien een heel intense kruisbestuiving tussen de heraldiek en de wereld van de emblemata. Het is een proces van toe-eigening dat het mogelijk maakt om vooraf vastgelegde tekens voortdurend dynamisch te herinterpreteren. Dit onderzoek wil de mechanismen van toeeigening die hieraan ten grondslag liggen, projecteren op processen van vorstelijke machtsopbouw in de vroegmoderne samenleving. Het heraldische en para-heraldische vertoon genereert nieuwe betekenissen, bedient zich van een waaier aan media en wordt op strategische wijze ingezet. Kortom: betekenissen worden machtsinstrumenten. Op die manier heeft men een uitgelezen basis voor een vernieuwend onderzoek naar de politieke cultuur van de vroegmoderne monarchie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De eerste decennia van de zeventiende eeuw zijn een cruciaal moment in de geschiedenis van de internationale betrekkingen. De afgelopen jaren is er heel wat onderzoek verricht naar het verval van de Habsburgse hegemonie in Europa als gevolg van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Toch is het verband tussen beide oorlogen tot nu toe te weinig bestudeerd. Meer bepaald de specifieke rol die het aartshertogelijke bewind en het Brusselse hof in de periode 1598 tot 1621 in de internationale betrekkingen speelde, kreeg nooit de nodige aandacht. Dit project wil een nieuwe interpretatie bieden van factoren zoals dynastieke politiek en religieuze conflicten in de internationale verhoudingen. Het is de redactiefase van een breed opgezet bronnenonderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het barokke pausdom maakt intens gebruik van heraldisch en para-heraldisch vertoon om zijn macht te legitimeren. Heraldische symbolen worden toegeëigend en van nieuwe betekenissen voorzien. Dit project onderzoekt achtereenvolgens de media die zijn aangewend, de strategieën waarmee die voorstellingen zijn ingezet en de betekenissen die ze meekrijgen. Het wil zo tot een dynamische cultuurgeschiedenis van politieke representaties in het barokke Rome komen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In het begin van de zeventiende eeuw staat de traditionele dynastieke politiek voor drie uitdagingen: de vele evoluties op het militaire vlak, de confessionalisering van de internationale relaties en de opkomst van het staatsbelang als alternatieve logica voor het voeren van een buitenlands beleid. De impact van deze drie uitdagingen wordt onderzocht voor het bewind van aartshertog Albrecht (1598¿1621) in de Habsburgse Nederlanden, waarbij de dynastieke politiek van het Habsburgse Huis en zijn respons op die uitdagingen het uitgangspunt vormt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Eind jaren tachtig is de hofhouding in de late Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd opnieuw volop onder de aandacht van historici gekomen. In het onderzoek ter zake in binnen- en buitenland, bleef het Brusselse hof bijna altijd uit het blikveld. Nochtans biedt de Brusselse casus een uniek voorbeeld van een hofhouding die voor een deel van de periode als een soeverein, voor het andere deel als een landvoogdelijk hof functioneerde. Dit project wil op zoek gaan naar de structuur en de organisatie van de hofhouding tijdens het bewind van de aartshertogen Albrecht en Isabella (1598-1621) en dat van de kardinaal-infant Ferdinand van Oostenrijk (1634-1641). Door de samenstelling van de hofhouding en het politieke, maatschappelijke en culturele netwerk dat van deze groep dignitarissen uitging in kaart te brengen, zal voor het eerst een onderbouwd antwoord kunnen worden geformuleerd op de vraag hoe zwaar hof en hofhouding in het politieke bestel van de Zuidelijke Nederlanden wogen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het onderzoek wil macht en het gebruik van macht vanuit verschillende invalshoeken benaderen. Het zoekt enerzijds naar de verwoording en de uitbeelding van de macht en probeert op die manier te achterhalen hoe men in de nieuwe tijd over macht en bewind dacht. Daarnaast wil het ook machtscircuits in kaart brengen. Beide benaderingen vullen elkaar aan. Op die manier wil het komen tot een genuanceerder beeld van het ontstaan van de moderne politieke en machtsstructuren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject