Onderzoek Marly Terwisscha van Scheltinga

Abstract

"Een vrouwenlot" onderzoekt uitspraken gemaakt in het openbaar van en over vrouwen in de laatmiddeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden (1450-1650). Het project zal publieke uitspraken van vrouwen en mannen analyseren om te zien of het inderdaad een tijd was waarin vrouwen uit het publieke domein werden gedrongen, zoals veel onderzoekers betogen, en of ideeën over vrouwen veranderden tijdens de periode. Door loterij-verzen te gebruiken, die door beide genders uit vele sociale groepen werden ingelegd om tijdens de trekking publiek te worden voorgelezen, zullen tekortkomingen van eerder onderzoek naar vrouwen in de publieke sfeer vermeden worden, waar de focus lag op: 1) vrouwelijke schrijvers, die niet representatief zijn voor vrouwen uit lagere sociale groepen; 2) subversieve spraak, in plaats van een breder palet aan onderwerpen; 3) vrouwen als enige categorie, zonder ze te vergelijken met mannen. Dit project zal de verzen analyseren door een combinatie van distant en close reading, en zo: 1) verschillende soorten openbare uitspraken van en over vrouwen identificeren en deze verbinden aan verschillen in gender, regio en inkomen; 2) processen van stereotypering en zelfdefinitie blootleggen; 3) intertekstualiteit tussen de uitspraken en andere teksten onderzoeken; 4) verifiëren of er iets verandert in deze aspecten tijdens de periode. Ten slotte streeft het project ernaar om veranderingen en/of constanten te verklaren, evenals verschillen tussen genders, regio's en inkomen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Puttevils Jeroen
• Mandaathouder: Terwisscha van Scheltinga Marly

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project met als titel Back to the Future onderzoeken we toekomstverwachtingen in de vijftiende- en zestiende-eeuwse Nederlanden. Via een semantische en inhoudelijke analyse van geschreven toekomstverwachtingen gaan we na of men inderdaad de toekomst begon te beschouwen als open en onzeker en of deze door historici en sociologen veronderstelde transitie naar een moderne opvatting van de toekomst te verklaren valt door veranderende systemen van geloof, secularisering en/of kapitalisme. Zodoende gaat het project verder dan voorgaand onderzoek dat focuste op: 1) de achttiende eeuw als breekpunt in het begrijpen van de toekomst; 2) de traktaten van de intelligentsia; 3) specifieke vormen van toekomstverwachtingen zoals magie en het Laatste Oordeel als einde der tijden, zonder daarbij voldoende rekening te houden met interacties met andere (bv. meer korte termijn en meer seculiere) toekomstverwachtingen. Het project maakt gebruik van een grote verzameling van koopliedenbrieven. Deze brieven zullen worden gedigitaliseerd, uitspraken over de toekomst worden aangeduid en opgenomen in een databank met verschillende variabelen over de semantiek en de toekomsthorizons van deze uitspraken, de identiteit van de auteurs, en de acties die door de toekomstuitspraak ingegeven werden. Het project zal drie essentiële resultaten hebben: 1) een vollediger begrip van toekomstverwachtingen en de manier waarop deze uitgedrukt werden; 2) het bevestigen of weerleggen van de hypothese dat er inderdaad een veranderd begrip van de toekomst ontstond en dat dit ingegeven was door veranderde geloofssystemen en/of de opkomst van het kapitalisme; 3) een nieuwe methodologie gebaseerd op de integratie van economische, sociale en culturele geschiedenis, pragmatiek en historische sociolinguïstiek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Puttevils Jeroen
• Mandaathouder: Terwisscha van Scheltinga Marly

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject