Onderzoek Marnix Beyen

Abstract

Dit onderzoeksvoorstel beoogt een frisse blik te werpen op de aard en mate van 'politieke agency' van vrouwen in de conservatieve Parijse vrouwenpers tussen 1815 en 1851 en te bevragen hoe modebladen in die periode in Frankrijk functioneerden als een forum voor vrouwelijke journalisten en hun vrouwelijk lezerspubliek. In deze periode hadden vrouwen immers geen formele rechten om zich politiek te kunnen engageren. Het huidige onderzoek naar de 19e-eeuwse vrouwenpers heeft zich vooral gericht op een handvol befaamde progressieve figuren. Door de focus te leggen op contemporaine strategieën bedoeld om de perscensuur te omzeilen, worden conservatieve vrouwenbladen in de bestaande literatuur vaak ten onrechte gezien als apolitiek en conformistisch. Het eerste doel van dit onderzoeksvoorstel is om de identiteiten van vrouwelijke redacteuren en journalisten die betrokken waren bij de Franse vrouwenpers te achterhalen en om de complexe gendernetwerken achter deze tijdschriften te duiden. Als tweede doel wil dit onderzoek de manieren reconstrueren waarop vrouwenbladen de onschuldige dekmantel van het Franse modetijdschrift gebruikten om zich min of meer subtiel "met politiek te bemoeien" tijdens de Restauratie, de Julimonarchie en de Tweede Republiek. Door middel van een diepgaande en vergelijkende historische discoursanalyse van de meest verkochte vrouwenbladen zal dit onderzoek een uitgebreid overzicht bieden van de politieke interventies in de conservatieve vrouwenpers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: de Smaele Henk
• Mandaathouder: De Smet Charris

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project tracht een empirische en conceptuele bijdrage tot de Belgische en internationale verzets- en vrouwengeschiedenis te leveren door het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit een genderperspectief te bestuderen. Dit betekent dat we gelijktijdig de blik zullen vestigen op de verzetsactiveiten van vrouwen in België en op de vertogen waarin ze al tijdens de oorlog werden gevat. In beide opzichten zullen we ook systematisch kijken naar gelijkenissen en verschillen met de vertogen over en praktijken van 'mannelijk' verzet. We vertrekken van de hypothese dat - anders dan doorgaans wordt aangenomen - vrouwen zich in hun verzetsengagement niet beperkten tot een ondersteunende positie, en dat zij door de traditionele genderstereotiepen heen braken door uit de huiselijke sfeer te stappen of door omgekeerd het verzet in de huiselijke sfeer te brengen. We verwachten een tegenstelling te vinden tussen de activiteiten van vrouwen in het verzet en het vertoog dat door verzetsbewegingen werd gebruikt om de aanwezigheid van vrouwen in hun midden te legitimeren. Om vrouwen te mobiliseren, zo luidt de hypothese, dienden verzetsbewegingen het engagement in het verzet voor te stellen als een 'aanvaardbare' activiteit voor vrouwen. Daarom was het verleidelijk de verzetsactiviteiten van vrouwen voor te stellen als een voortzetting van hun traditionele rollen. Dit zou kunnen helpen verklaren waarom het na de oorlog zo moeilijk was een transformatieve betekenis te geven aan deze ingrijpende ervaring. Om deze algemene ambitie te operationaliseren zal dit project twee complementaire vragen proberen te beantwoorden: (1) wat was het vertoog van de sluikpers over rol van vrouwen in het verzet, en (2) hoe verhouden deze vertogen zich tot de reële vrouwelijke verzetsactiviteiten in België tijdens de Tweede Wereldoorlog? Om de eerste onderzoeksvraag te beantwoorden zullen we een kwantitatieve en kwalitatieve discoursanalyse toepassen op het volledig gedigitaliseerde corpus van de Belgische sluikpers van de Tweede Wereldoorlog. Om het tweede objectief te bereiken zullen we archiefonderzoek verrichten met betrekking tot drie gevalstudies. Die keuze stelt ons in staat de activiteiten en de positie van verzetsvrouwen in drie verschillende ideologische, taalkundige en geografische contexten te onderzoeken. Voor elk van die contexten zal de focus op een verschillende verzetsorganisatie worden gelegd: de Belgische Communistische Partij in Luik, de Witte Brigade in Antwerpen en het Geheim Leger in West-Vlaanderen. Bij het onderzoek van de bronnen voor deze organisaties hopen we echter ook vormen van vrouwelijk verzet in andere bewegingen en niet-georganiseerde vormen van vrouwelijk verzet in dezelfde plaatsen op het spoor te komen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Corthals Michèle

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit onderzoeksvoorstel beoogt politieke vertogen rond consumentisme te bestuderen en hoe deze debatten commerciële praktijken en vertogen in negentiende-eeuws Frankrijk hebben gevormd. In de veronderstelling dat de overgang van een vroegmoderne economie met staatsinmenging naar een liberaal marktsysteem een depolitisering van consumptie veroorzaakte, zijn de politieken gericht op consumptie maar weinig aan bod gekomen in historisch onderzoek. De eerste doelstelling van dit onderzoek is om de tegenstrijdige politieke visies op 'consumptiecultuur' te reconstrueren. Door de discursieve analyse van discussies over consumentisme in parlementaire handelingen, zal dit onderzoek tonen hoe politieke ideologieën (liberalisme, republicanisme and conservatisme) getracht hebben om consumptie om te smeden tot een maatschappelijk project. Het tweede onderzoeksdoel bestaat uit het bestuderen van hoe de politieke verbeelding van consumptie invloed heeft gehad op concrete commerciële vertogen en praktijken. Door de seriële discursieve analyse van een gevarieerde waaier aan advertenties, wordt het duidelijk of de verlangens, culturele waarden en sociale motivaties die consumenten stuurden in hun aankopen en waarnaar adverteerders refereerden om hun producten te promoten, al dan niet veranderden door politieke sturing. Parijs vormt de ideale testcasus, omdat deze stad florerende consumptiemarkten met een bewogen politieke geschiedenis combineerde door de snelle opvolging van regimewissels.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Damme Ilja
• Co-promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: De Smet Charris

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In 2010 creërde Power in History het internetplatform Plenum.be, waarmee de gedigitaliseerde Handelingen van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers publiek toegankelijk en doorzoekbaar werden gemaakt. Vandaag is dit veelgebruikte, maar technisch achterhaalde instrument aan een grondige herwerking toe. Met dit project willen we concreet 1) een nieuwe databank ontwerpen om betere zoekresultaten te garanderen, 2) een nieuwe, gebruiksvriendelijke website bouwen, 3) de Handelingen onderwerpen aan de meest actuele OCR-technieken, 4) types tekst en teksten van individuele sprekers in de databanken van elkaar onderscheiden en 5) alles op een nieuwe, aan de UAntwerpen gelocaliseerde server plaatsen. Op die manier willen we de toegankelijkheid van de Handelingen voor academische en niet-academische onderzoekers gevoelig verhogen en vernieuwende vormen van discursief onderzoek (ook internationaal en interdsciplinair) mogelijk maken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: de Smaele Henk
• Co-promotor: Van Ginderachter Maarten

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit sabbatsverlof is bedoeld om drie lopende publicatieprojecten af te werken 1) "De taal van de geschiedenis", een handboek bij de cursus Geschiedenis en Taal, maar tegelijk een praktisch én theoretisch tractaat voor iedereen die discoursanalyse wil toepassen op historische bronnen en voor iedereen die over de geschiedenis wil schrijven. 2) "The Parisians and their Deputies. A Local History of National Politics, 1880-1930", een academische monografie over de directe interacties tussen 'gewone' Parijse burgers en hun volksvertegenwoordigers, grotendeels gebaseerd op de brieven geschreven door deze burgers/. 3) "Het volkerentijdperk? Een politieke geschiedenis van de wereld sinds 1776", een handboek bij de cursus Nieuwste Tijd: Politiek en Instellingen, maar tegelijk ook een beschouwend synthesewerk voor een ruim publiek over de paradoxen van democratische ambities en politieke praktijken in de wereld sinds het tijdperk van de Atlantische Revoluties.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project biedt een exhaustieve studie van de polymorfe receptie van de Middelnederlandse mystieke schrijfster Hadewijch (ca. 1240) in Vlaanderen (inclusief Brussel) tijdens het Interbellum. In een samenleving gekenmerkt door acute verzuiling werd het voorheen nauwelijks bekende oeuvre van Hadewijch enthousiast uitgegeven, vertaald en verspreid door intellectuelen uit zeer diverse kringen. Flamingante katholieken, francofone modernisten, avant-garde kunstenaars – allemaal creëerden ze 'hun Hadewijch'. Het project onderzoekt de onderliggende redenen daarvoor en vertrekt daarbij van de door recent onderzoek aangeleverde bevinding dat het 'Vlaamse literaire erfgoed' in het interbellum een groter scala aan groepen inspireerde dan tot nog toe gemeenlijk wordt aangenomen. De casus wordt onderzocht middels een gecombineerde methode die gebruik maakt van werkwijzen en concepten uit de receptiestudies, de vertooganalyse en de imagologie. De aanpak is drieledig. Een materiële en contextuele analyse van alle publicaties over Hadewijch die in Belgie tijdens het interbellum werden gepubliceerd, geeft zicht op de belangrijkste actoren, hun netwerken, en hun opvattingen en motivaties. Deze bevindingen worden verrijkt met archiefonderzoek. Vervolgens wordt de symbolische productie van Hadewijch als nationale figuur bestudeerd via een discursieve en narratieve analyse van een weloverwogen selectie van teksten. Een 'indexicale' lectuur van de teksten zal een genuanceerde typologie van geconstrueerde Hadewijchbeelden opleveren en de ideologische motieven voor de verspreiding van haar werk reveleren. Tenslotte worden de bevindingen van stap één en twee gecorreleerd, wat zal leiden tot een gedifferentieerd beeld van de receptie en toe-eigening van Hadewijch in verschillende maatschappelijke kringen, waarbij kruisverbanden, op het vlak van netwerken en op het vlak van opvattingen, zichtbaar worden. Het unieke perspectief van de multifocale receptie van Hadewijch dwingt ons om kritisch afstand te nemen van klassieke tegenstellingen zoals katholiek vs. liberaal en traditioneel vs. modern(istisch). Het onderzoek levert daardoor een vernieuwende cultuurgeschiedenis van Vlaanderen in het interbellum, waarin diverse vormen van Vlaamse identificatie zichtbaar worden die tot nu toe onderbelicht bleven. De studie biedt bovendien een belangrijke bijdrage tot de moderne receptiegeschiedenis van een middeleeuwse schrijfster die vandaag wordt beschouwd als een canonauteur van de Nederlandse letterkunde en een belangrijke exponent van de Westerse mystiek. Meer algemeen levert het project nieuwe inzichten op in de wijzen waarop (literair) erfgoed wordt toegeëigend voor de constructie van identiteiten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Fraeters Veerle
• Co-promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Nuyts Tijl

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Ruusbroecgenootschap

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een multidisciplinair netwerk van experts en onderzoeksgroepen die de plaatsen en articulaties van 'kennistranspositites' onderzoeken die tot stand komen tussen enerzijds de intellectuele productie in verschillende disciplines en anderzijds de architecturale cultuur, schriftuur en praktijk. Daarbij wordt nagegaan hoe 'nomadische' concepten de architecturale kennis re-organiseerde. Het netwerk focust op drie specifieke fora: architecturale opvoeding en training, bouwgeoriënteerde bureaucratie en literaire verbeelding.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden naar schatting 4 miljoen niet-blanke personen ingeschakeld in de legers van de oorlogvoerende landen. Een groot aantal onder hen diende op het Europese grondgebied. Voor de eerste keer in de geschiedenis werden zoveel niet-blanken vervoerd naar wat de Indiase historicus Santanu Das "the heart of whiteness" heeft genoemd. Ze werden er geconfronteerd met uitereste wreedheden in het continent dat vaak als "de wieg van de beschaving" werd voorgesteld. In dit project zullen korte- en langetermijngevolgen van deze ervaringen zowel op het individuele als op het collectieve niveau worden onderzocht. Meer specifiek zullen de redenen worden bestudeerd waarom minderheden of 'geminoriseerde meerderheden' uit een (semi-)koloniale context aangetrokken werden tot deelname aan de oorlogsvoering, hoe hun ervaringen van vervreemding tijdens grote oorlog tot desillusies en tot politieke acties ten voordele van een grotere autonomie leidden. Ook de vaak gecontesteerde erfenis van de Eerste Wereldoorlog in de postkoloniale wereld wordt in het onderzoek betrokken. Om het onderzoek haalbaar te maken wordt uitsluitend gefocust op de Indiase, Chinese en West-Indische troepen die werden ingeschakeld in de oorlogsinspanningen van het Britse leger aan het Belgische front.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Dendooven Dominiek

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Veelal wordt de Eerste Wereldoorlog voorgesteld als een katalysator van democratiserende processen. Voor de offers die zij hadden gebracht voor de staat, hoopten bevolkingen in en buiten Europa immers beloond te worden met een toegenomen politieke zeggenschap in die staat. Terwijl tot op heden uitvoerig is onderzocht hoe deze claim is verwoord door georganiseerde bewegingen en politieke elites, wil dit project onderzoeken of en hoe zij tot uitdrukking werd gebracht door 'gewone', niet-georganiseerde burgers. Concreet wordt, op basis van de bewaarde correspondenties, een grootschalig onderzoek verricht naar de interacties tussen 'gewone burgers' en Volksvertegenwoordigers in België en Frankrijk tussen 1910 en 1930. Daarin wordt niet alleen nagegaan of de 'gewone burgers' expliciet democratiserende verzoeken tot de Volksvertegenwoordigers richtten, maar ook of hun taal zelf 'democratiseerde'. Om de impact van deze democratiserende impulsen van onderuit te meten, wordt bovendien nagegaan of zij ook sporen nalieten in de parlementaire acties en vertogen van de onderzochte Volksvertegenwoordigers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Lauwers Karen

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Stad Antwerpen. UA levert aan Stad Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project bestudeert de opkomst van de 'valido' of minister-favoriet in de Habsburgse Nederlanden. Historici hebben tot nog toe zelden stil gestaan bij het feit dat het 17de-eeuwse hof van Brussel de thuishaven was van twee machtige vorstelijke gunstelingen die de politieke scène van hun tijd domineerden. Het gaat om Rodrigo Niño y Lasso, mayordomo mayor van de aartshertogen Albrecht en Isabella (1598-1621), en om Johann Adolph von Schwarzenberg, Obersthofmeister van aartshertog Leopold-Wilhelm (1647-1656). Een vergelijkend onderzoek naar de politieke carrières van deze hovelingen hof zal meer klaarheid scheppen in de rol van de 'politics of intimacy' aan het Brusselse hof, en hoopt hierdoor een belangrijke bijdrage te leveren aan de bestaande kennis over de mechanismen van het Habsburgse bewind in de Nederlanden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Raeymaekers Dries

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project wil verder bouwen op de politiek-culturele aanpak van Van Kemseke en Van Eenoo, en die aanvullen met inzichten uit de discoursanalyse, de sociologie en de Theorie van de Internationale Betrekkingen (cf. Keene, 2007; Kocho-Williams, 2006). De interdisciplinaire studie van de cultuur van het diplomatieke corps wordt opgevat als een 'etnografisch' onderzoek naar de politieke praktijken en vertogen van de diplomaten als sociale groep, om zo hun mentale leefwereld in kaart te brengen. Meer concreet wordt gepeild naar elementen als de zelfbeelden en de (expliciet verwoorde) zelfrepresentatie van de diplomaat op de Belgische ambassade, maar ook naar zijn gedragingen als vertegenwoordiger van een soevereine staat in een buitenlandse hoofdstad. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de internationale dimensie van de diplomatieke cultuur: Belgische specificiteit wordt steeds afgewogen tegen grensoverschrijdende kenmerken. De analyse van die elementen kan de hoofdonderzoeksvraag van dit project helpen beantwoorden, met name in hoeverre de democratisering de diplomatieke cultuur tijdens het Interbellum beïnvloedde.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Auwers Michael

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project wordt, voor vijf periodes van ongeveer twintig jaar, onderzocht hoe de politieke elites van de subnationale bewegingen en overheden in België een nationale 'andere' construeerden in hun vertogen, en welke retorische strategieën van 'othering' ze daarbij hanteerden. Het doel is na te gaan in hoeverre deze alteriteitsvertogen bijdroegen tot de succesvolle institutionalisering van subnationale bewegingen in België.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: Sinardet Dave
• Co-promotor: Verschueren Jef

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met dit project zou ik onderzoek willen doen in de persoonlijke archieven van Franse parlementsleden, waarvan zich een groot aantal in de Archives Nationales in Parijs bevindt. Er wordt in elk geval geopteerd voor parlementairen met een geschiedenis van minstens vijftien jaar in de Chambres de Députés. Daarbinnen worden zowel ter linker- als ter rechterzijde twee parlementairen bestudeerd die al voor 1880 hun intrede deden, maar er daarna nog minstens l0 jaar zetelden, en twee die kort na 1880 in het parlement verschenen. Vervolgens gebeurt hetzelfde rond de jaartalien 1900 en 1920. In het totaal zal op die manier in de persoonlijke archieven van ten minste twaalf parlementairen systematisch worden gezocht naar de sporen van rechtstreekse contacten met burgers. Aan dat bronnenmateriaal zullen vervolgens dezelfde vragen worden gesteld als aan het Belgische bronnenmateriaal. Deze betreffen enerzijds degenen die de verzoeken tot de politici stellen (sociaal profiel en geografische herkomst, geslacht, aard van de verzoeken, manier waarop de politicus wordt aangesproken, enz.), anderzijds de houding van de parlementair in kwestie (reageert hij überhaupt, organiseert hij zelf actief vormen van politiek dienstbetoon, waar legt hijzelf de grens tussen geoorloofde en ongeoorloofde interacties?).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project legt de basis voor een integrale digitalisering van de Handelingen van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Voor de jaren 1870-1940 zullen de door de diensten van de Kamer ter beschikking gestelde PDF-documenten worden omgezet in flexibel doorzoekbare OCR-bestanden, die worden opgeslagen in een duurzame digitale standaard. Door de creatie van een onderzoekswebsite zal de databank publiek toegankelijk worden gemaakt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Munck Bert
• Co-promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Deseure Brecht

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project wordt het Duitse bezettingsbestuur in België tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog van binnenuit, als een onderling samenhangende en in de maatschappij ingebedde politieke structuur bestudeerd. Door daarbij een intertemporeel comparatief perspectief te hanteren wil het gelijkenissen, continuïteiten en verschillen tussen beide besturen blootleggen. In algemenere termen wil het op die manier inzichten verschaffen in de geschiedenis van het militair bezetten als een specifieke vorm van politiek. Daarbij wordt uitgegaan van het gegeven dat bezettingsbesturen transnationale politieke organisaties zijn: zij opereren buiten de politieke en maatschappelijke context van de overheden waaraan zij ondergeschikt zijn, en moeten dus zowel tegenover de politieke overheden van hun thuisland als tegenover de bevolking in het bezette land legitimiteit verwerven. Dit project tracht deze processen van legitimiteitsverwerving op het spoor te komen door heel concreet in te zoomen op de sociale samenstelling en cohesie van de bezettingsbesturen en op de interactie van deze bezettingsbesturen met de bevolking van het bezette land. Het situeert zich op het kruispunt tussen politieke, sociale en culturele geschiedenis, maar gebruikt bovendien inzichten uit de organisatiesociologie en uit de culturele antropologie. Op methodologisch vlak zullen prosopografie, netwerkanalyse en discoursanalyse met elkaar worden gecombineerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: Van Goethem Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Door middel van een systematisch en comparatief onderzoek naar het gebruik van de eerste persoon meervoud in vier West-Europese Kamers van Volksvertegenwoordigers, wil dit project nagaan welke transformaties het fenomeen politieke vertegenwoordiging onderging in een periode van snelle democratisering, en welke identiteiten daarbij tot uitdrukking werden gebracht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: de Smaele Henk
• Co-promotor: Verschueren Jef

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De verhouding van etnische en godsdienstige minderheden in een stedelijke context wordt traditioneel gekenmerkt door twee op het eerste zicht tegenstrijdige bewegingen. Enerzijds wordt van minderheden verwacht dat zij zich integreren. Maar anderzijds willen zij ook hun identiteit bewaren. Hiertoe creëren en behouden minderheidsgroepen symbolische en materiële grenzen, een vorm van (zelf-)segregatie, tussen zichzelf en de hen omringende samenleving. Dit project onderzoekt voor een concrete casus, met name de Joodse gemeenschap van Antwerpen in de eerste helft van de twintigste eeuw, hoe deze twee mechanismen zich manifesteren. De mate waarin de Tweede Wereldoorlog met zijn tragische gevolgen voor de Joodse gemeenschap deze mechanismen beïnvloedde is een belangrijk aspect van het onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Vanden Daelen Veerle

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project wil verder bouwen op de politiek-culturele aanpak van Van Kemseke en Van Eenoo, en die aanvullen met inzichten uit de discoursanalyse, de sociologie en de Theorie van de Internationale Betrekkingen (cf. Keene, 2007; Kocho-Williams, 2006). De interdisciplinaire studie van de cultuur van het diplomatieke corps wordt opgevat als een 'etnografisch' onderzoek naar de politieke praktijken en vertogen van de diplomaten als sociale groep, om zo hun mentale leefwereld in kaart te brengen. Meer concreet wordt gepeild naar elementen als de zelfbeelden en de (expliciet verwoorde) zelfrepresentatie van de diplomaat op de Belgische ambassade, maar ook naar zijn gedragingen als vertegenwoordiger van een soevereine staat in een buitenlandse hoofdstad. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de internationale dimensie van de diplomatieke cultuur: Belgische specificiteit wordt steeds afgewogen tegen grensoverschrijdende kenmerken. De analyse van die elementen kan de hoofdonderzoeksvraag van dit project helpen beantwoorden, met name in hoeverre de democratisering de diplomatieke cultuur tijdens het Interbellum beïnvloedde.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Auwers Michael

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project wil via een studie van historische praktijken de aandacht verschuiven naar historisch bewustzijn zoals het in de maatschappij werd beleefd en tot stand kwam. Omdat 'historisch bewustzijn' als zodanig een ongrijpbare categorie is, staat het (al dan niet bewuste) gebruik van historische vertogen in de dagelijkse praktijk centraal. Een geschikte context hiervoor is de vroegmoderne stad, waarbinnen verschillende groepen hun belangen en maatschappelijke denkbeelden trachtten veilig te stellen. Niet zelden riepen ze hierbij het verleden in ter legitimering, wat het mogelijk maakt hun houding en beleving te traceren. Samengevat luidt de onderzoeksvraag als volgt: 1) op welke manier bedienden stedelijke groepen zich van het verleden bij zowel onderlinge als aan de stad externe confrontaties, en 2) hoe veranderden percepties van het verleden en historisch bewustzijn onder invloed van structurele transformaties?

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Munck Bert
• Co-promotor: Beyen Marnix
• Mandaathouder: Deseure Brecht

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het electorale gebeuren in het arrondissement Antwerpen gedurende de nationale verkiezingen van 1919, 1928 en 1936 wordt aan een multi-actoriële politiek-culturele analyse onderworpen. Nagegaan wordt hoe in het discours en de praktijken van politieke elites, intermediaire structuren, journalisten en kiezers de politieke eigenheid van Antwerpen werd gearticuleerd, en in welke mate deze eigenheid berustte op een gevoel van vervreemding tegenover de nationale politiek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix
• Co-promotor: Van Goethem Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De centrale doelstelling van dit project is: Een diachroniscbe analyse van de maatschappelijke rol van beeldcultuur in Vlaanderen (1895-2004) als een resultante van het spanningsveld tussen commerciele en ideologiscbe belangen (in bet bijzonder verzuiling) en de concrete beleving doorheen een onderzoek naar bioscopen en filmconsumptie in interactie met moderniteit, publieke ruimte en verstedelijking. Deze doelstelling wordt gerealiseerd in drie luiken: LUIK 1 Dit luik omvat een grondige inventarisatie van bestaande en historische bioscopen in V1aanderen (1895-2004) met oog voor de geografische spreiding en de krachtverhoudingen tussen het commerciele en het verzuilde circuit. LUIK 2 Een grondige analyse van de interactie van ideologie (in het bijzonder verzui1ing), economie en beeldcultuur via diachronisch onderzoek naar bioscopen, filmvertoning en programmering in grootstede1ijke (Antwerpen en Gent), kleinstedelijke (Deinze, Lier) en rurale context (Geel, nog te bepa1en locatie). LUIK 3 Een grondige analyse van de interactie van ideologie, economie en beeldconsumptie via historisch receptieonderzoek bij publieken naar de rol van bioscopen en filmconsumptie (bioscoop/video/DVD/televisie/intemet) in de beleving van vrijetijdscultuur in Antwerpen, Gent, Deinze, Lier, Geel en een nog te bepa1en locatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meers Philippe
• Co-promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele en Digitale Culturen (ViDi)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Door de uitbouw van een licentie- (later Master-)-opleiding geschiedenis wordt de politieke geschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw een volwaardig vakgebied aan de Universiteit Antwerpen. Binnen dit vakgebied wordt gestreefd naar een wederzijdse bevruchting tussen literatuurgebaseerd onderwijs op bachelorniveau en origineel onderzoek op het niveau van de Master en van het doctoraat.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Beyen Marnix

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderzoeksproject