Onderzoek Mieke Vandenbroucke

Abstract

De voorbije decennia is toegankelijkheid zich steeds duidelijker gaan manifesteren als een cruciale drijfveer die een breed spectrum van menselijke activiteiten heeft veranderd, gaande van innovatieve praktijken via sociaal discours tot regelgevende kaders. Deze transformatie heeft er ook voor gezorgd dat toegankelijkheid naar de voorgrond is getreden in verschillende onderzoeksdomeinen, wat heeft geresulteerd in diverse nieuwe methodologieën en conceptuele kaders die de fundamenten van deze disciplines radicaal hebben veranderd. Deze ontwikkelingen hebben zich verenigd in wat Greco (2018 en 2022) Toegankelijkheidsstudies noemt - een interdisciplinair onderzoeksgebied dat zich focust op toegankelijkheidsprocessen en -fenomenen. Ondanks deze veelbelovende groei blijft het domein van Toegankelijkheidsstudies gefragmenteerd, waarbij toegankelijkheid vaak op ongelijksoortige wijze wordt gedefinieerd en behandeld binnen verschillende academische en professionele gebieden, waaronder Vertaalwetenschap, Architectuur, Disability studies, Ontwerpwetenschappen, Informatietechnologie, Recht, Filosofie en andere (Greco 2022). Deze fragmentatie heeft ertoe geleid dat het vakgebied tot op heden gefragmenteerd is en dat duidelijk noodzakelijke interdisciplinaire banden ontbreken. Het doel van dit project is om de basis te leggen voor een toekomstige Europese samenwerking die tot doel zal hebben om dit ontluikende gebied van toegankelijkheidsstudies in Europa te consolideren door de huidige stand van de techniek op het vlak van toegankelijkheidsprocessen en -fenomenen kritisch in kaart te brengen. Dit project probeert bestaande kloven te overbruggen en de samenhang te vergroten door een beter inzicht in toegankelijkheid binnen en tussen deze verschillende disciplines te bevorderen. Om dit te bereiken zullen we een internationaal interdisciplinair team samenstellen dat toegankelijkheid vanuit verschillende invalshoeken zal onderzoeken om een beter beeld te krijgen van de complexe identiteit ervan en om ongelijkheden bloot te leggen die overwonnen moeten worden om een meer verenigd en geïntegreerd perspectief te bereiken. Op deze manier zal het ontwerp, de implementatie en evaluatie van op toegankelijkheid gebaseerde en op toegankelijkheid gerichte methodologieën onderzocht worden, om uiteindelijk ons begrip van toegang en toegankelijkheid in de hedendaagse samenleving te bevorderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vercauteren Gert
• Co-promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Vertaalwetenschap, Tolkwetenschap en Interculturele Studies (TricS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project focussen we op het gebruik van het lingua franca Engels, zowel in eentalige als in getolkte communicatie, als een talige bemiddelingsstrategie tussen een institutionele ambtenaar en een niet-Belgische geïnterviewde in een specifieke institutionele procedure: het onderzoek naar mogelijke schijnhuwelijken. De analyse gaat niet alleen over de impact van hybriditeit en variatie in (getolkt) gesproken taalgebruik en de schriftelijke reflectie ervan in het verslag op de meerfasige procedure, maar ook over de mate van (meta-)linguïstisch en taalideologisch bewustzijn waarover de instelling en haar ambtenaren beschikken wat betreft de inherente complexiteit gelinkt aan het gebruik van het Engels als (getolkte) taal in een Belgische institutionele onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Co-promotor: Brisard Frank
• Mandaathouder: Bergen Sara

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de talige constructie van elitemeertaligheid in een IB internationale school. Internationale scholen zijn exclusieve onderwijsinstellingen die gewoonlijk transnationaal onderwijs bieden aan expat-kinderen. Op grond van het gebrek aan kennis over hoe talig elitarisme zich manifesteert en hoe het wordt gelegitimeerd in een institutionele onderwijscontext, kijkt dit project specifiek naar (i) hoe leerkrachten en leerlingen op school taalvormen hiërarchiseren in en door concreet taalgebruik; en (2) hoe ze deze talige hiërarchisering legitimeren als een waardevol, respectabel en gerechtvaardigd educatief bezit. Om deze processen te onderzoeken op basis van levensechte data stelt dit project een linguïstisch-etnografische casestudy voor die toelaat om zowel kleinschalige taalinteractieprocessen als hun sociale-ideologische contextualisering voldoende gedetailleerd te analyseren. Op deze manier genereert dit project (i) vernieuwende beschrijvingen van alledaagse taalhiërarchisering en -legitimering op een internationale school; (ii) een meer tastbaar, concreet begrip van elitemeertaligheid als een observeerbare, voortdurende praktijk; en (iii) een verhoogd bewustzijn bij belanghebbenden van deze subtiele taalkundige processen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Mandaathouder: Bafort Anne-Sophie

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van deze Wetenschappelijk Onderzoeksgemeenschap is drievoudig: (1) consolidering van het Historical Sociolinguistics Network (HiSoN) en de positie van Vlaamse expertise in het netwerk internationaal te consolideren; (2) het opzetten van een waaier aan nieuwe activiteiten binnen een breder Onderzoeks- en Trainingsprogramma voor historische sociolinguïstiek, met een focus op (post)doctorale training en gedeelde onderzoeksinitiatieven; (3) de interdisciplinaire uitbreiding van het bestaande netwerk en het aantrekken van jonge en gevestigde onderzoekers van buurdisciplines. De bijdrage van de onderzoekseenheid Grammar and Pragmatics (GaP, https://www.uantwerpen.be/en/research-groups/grammar-and-pragmatics/) ligt in haar unieke expertise op het vlak van de interactie tussen sociolinguïstische en cognitieve factoren in taalgebruik, variatie en –verandering. MBG maakt daarbij gebruik van state-of-the-art methodes uit de corpustaalkunde, computationele taalkunde en linguïstische etnografie, inclusief data-driven identificatie van sociale netwerken en communities of practice.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Gras Pedro
• Co-promotor: Petré Peter
• Co-promotor: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project analyseert tolkpraktijken in Belgische schijnhuwelijkprocedures. Die worden gekenmerkt door een complexe keten aan interviews en verslagen die uitmondt in een beslissing over de oprechtheid van een huwelijksaanvraag ingediend door een koppel. Zowel professionele als niet-professionele tolken worden daarbij ingezet om de verklaringen en antwoorden te tolken gegeven door aanvragers die het Nederlands of het Frans niet voldoende begrijpen tijdens gemeentelijke of politieverhoren. Tijdens de tolkgemedieerde interactie wordt een schriftelijke verklaring of een proces-verbaal opgesteld door de verhoorder. Dit project focust op twee aspecten die elk aanleiding geven tot een doctoraat: enerzijds de tolkpraktijk zelf en anderzijds de rol van de tolk in het entekstualiseringsproces van de mondelinge verklaringen. De descriptieve doelstellingen beslaan de rol die de tolk aanneemt in hun tolkpraktijk en de cross-sectioneel uiteenlopende rollen van de tolk in de entextualisering. De theoretische doelstelling beoogt inzicht te verlenen in de invloed die de functie en context van de tolkgemedieerde ontmoeting op het tolkgedrag uitoefent, onafhankelijk van de professionele status van de tolk. Ten slotte beoogt het project ook stakeholders bewust te maken van de cruciale rol die tolkselectie en entekstualisering spelen in een schijnhuwelijkprocedure en hoe complex de mechanismen ervan zijn.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit onderzoek wordt bestudeerd hoe omgegaan wordt met superdiverse meertaligheid in stedelijke en institutionele contexten in België met een empirische focus op de pragmatiek van categoriseringsprocessen. Dit overkoepelende thema wordt opgedeeld in verschillende concrete onderzoeksprojecten die één specifiek type van instituut, interactie of context bestuderen. De methodologische benadering combineert linguïstische etnografie met methodes voor interactionele en pragmatische analyse.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Mandaathouder: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het voorgestelde project is een zes maanden durende etnografische studie naar de linguistische landschappen (LLs) van Hawaii poke bowl restaurants in België. De voorgestelde data van het project zijn van augustus 2022 tot januari 2023. De LL is een accumulatie van alle geschreven taalkenmerken en semiotische referenties in de openbare ruimte. Voor een restaurant kan dit bestaan uit (maar is niet beperkt tot) menu's, borden, kassabonnen, advertenties, muurschilderingen en flyers. Poke, een traditioneel gerecht uit Hawaii met Japanse invloeden, wordt meestal geserveerd als gesneden rauwe vis in een kom met rijst en toppings. Deze poke shops zijn interessant vanwege de wereldwijde commodificatie van poke en het gebruik van het Engels in hun promotie. Het project is gelinkt aan de Universiteit Antwerpen, maar er zullen ook verschillende andere locaties bij betrokken worden, aangezien poke-restaurants steeds populairder worden in België. Om het onderzoek uit te voeren, zal de onderzoeker naar de geïdentificeerde sites reizen en de LL-kenmerken, zoals hierboven vermeld, documenteren. Daarnaast zal de onderzoeker korte semi-gestructureerde interviews houden met restauranthouders om inzicht te krijgen in de beslissingen achter het ontwerp van de LL van hun winkel. Ten slotte zal de onderzoeker het taalgebruik van deze ruimtes observeren door middel van etnografische observatie tijdens piekuren in twee restaurants tijdens de duur van het project. Dit onderzoek zal bijdragen tot de LL-literatuur door het taalgebruik te onderzoeken rond de overgang van een lokale Hawaïaanse praktijk naar een geglobaliseerd product. Het project kan bijkomende praktische toepassingen aan het licht brengen, zoals hoe deelnemers de "authenticiteit" van deze winkels vaststellen. Bovendien zal dit project ons helpen te begrijpen hoe Hawaii wordt gebruikt in de Belgische eetcultuur, en zal het de basis vormen voor het prospectus van de doctoraatsthesis van de onderzoeker.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt de linguïstische constructie van elitemeertaligheid in de internationale school te onderzoeken. Internationale scholen zijn dure, exclusieve onderwijsinstellingen die transnationaal onderwijs bieden aan expat-kinderen. Op grond van het gebrek aan academische kennis over hoe elitarisme op basis van taal zich manifesteert in/door concreet taalgebruik en over de legitimering van elitemeertaligheid, kijkt dit project specifiek naar (i) hoe taalgericht elitarisme in waarneembare taalpraktijk wordt geproduceerd in de school en in haar beleidsvorming; en (ii) hoe een stratificatie van taalgebruik meta-pragmatisch door sociale actoren wordt gelegitimeerd als een waardevol, respectabel en gerechtvaardigd educatief bezit, ondanks de bijdrage van zulke processen aan sociale stratificatie en de bredere maatschappelijke ongelijkheden die deze in stand houden. Deze casestudy volgt een linguïstisch etnografische en interactionele sociolinguïstische benadering. Concreet houdt dit een getrianguleerde analyse in van een uitgebreide dataset, bestaande uit onder andere interviews, opnames van klasinteractie, beleidsdocumenten, posters en borden, dagboeken van leerlingen over taalgebruik en taalportretten. Op deze manier genereert dit project (i) empirisch vernieuwende inzichten over de linguïstische constructie en legitimering van elitarisme op basis van taal en bijgevolg ook (ii) een conceptueel verfijnd en verrijkt begrip van taalgericht elitarisme in het onderwijs.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Mandaathouder: Bafort Anne-Sophie

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit interdisciplinaire project gesubsidieerd door Sciensano wil een effectieve strategie ontwikkelen voor meer inclusieve (digitale) crisiscommunicatie, die rekening houdt met de socio-linguïstische diversiteit van de Belgische bevolking en informatieongelijkheid bestrijdt. De focus ligt op het verbeteren van de overheidscommunicatie over Covid-19-informatie door middel van doelgerichte (her)vertalingen en toegankelijke media- en taalvormen op maat van taalminderheden en groepen met speciale noden. Het project houdt rekening met de taalkundige/multimodale vorm van de informatie, de communicatiekanalen en de doorstroom van informatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Co-promotor: Jankowska Anna
• Co-promotor: Reviers Nina
• Co-promotor: Vercauteren Gert

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In antwoord op urgente problemen rond Covid-19 contact tracing (terughoudendheid bij verstrekken informatie, gebrek aan zorggerichtheid, het script domineert), beoogt dit project een analyse en optimalisering van de telefonische contact tracing gecoördineerd door het Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid. Er zijn 4 objectieven: (i) diagnose van de interactie in 3 cycli van dataverzameling en -analyse (miv. 1 cyclus over gesprekken in andere talen dan het Nederlands); (ii) aanbevelingen voor de praktijk, de ontwikkeling van trainingsmateriaal en een pakket voor recrutering, (iii) een piloottoepassing gevolgd door een effectiviteitsmeting, en (iv) een bredere publieke consensus over het belang van contact tracing (maatschappelijke impact). Het project schuift zich in een toegepaste, interactioneel sociolinguïstische en conversatie-analytische traditie van wetenschappelijk onderzoek naar medische interacties en interviews-in-instituties over gevoelige onderwerpen. Het project vult een leemte in (i) fundamentele kennis over de talig-interactionele dynamiek van contact tracing gesprekken als een specifiek institutioneel gesprekstype en (ii) toegepaste kennis gericht op taakgerichte efficiëntie en adequaat pragmatisch bewustzijn bij contactopspoorders als aspecten van professionele reflectie. Dit project over een kerncommunicatieve opdracht bij het indijken van de Covid-19 pandemie, steunt op een hechte samenwerking tussen relevante taalkundige, medische en ethische expertise.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Co-promotor: Bastiaens Hilde
• Co-promotor: Colebunders Robert

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de historische ontwikkeling van een professioneel taalbeleid, de dynamieken van professionele interacties en specifieke categoriseringsprocessen in geïnternationaliseerde, meertalige bedrijfscontexten in België.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vandenbroucke Mieke
• Mandaathouder: De Malsche Fien

Onderzoeksgroep(en)

• Grammar and Pragmatics

Project type(s)

• Onderzoeksproject