Onderzoeksgroep
Expertise
Conflictoplossing is een belangrijke opdracht van elk juridisch systeem. Traditioneel leeft bij het publiek het beeld dat de rechter een einde maakt aan conflicten; echter de juridische realiteit is anders. Veel conflicten worden niet door een rechter, maar via alternatieve geschillenbeslechting opgelost. Dit onderzoek analyseert de conventionele buitengerechtelijke oplossingen die hun bindende kracht en rechtsgevolgen ontlenen aan het verbintenissen- en contractenrecht. Als generieke verzamelterm voor deze instrumenten (zoals bv. de dading en de bindende derdenbeslissing) hanteert dit boek de term ‘vaststellingsovereenkomst’. Dit begrip is als dusdanig niet gekend in de Belgische wetgeving, maar er zijn wel een aantal toepassingen van te vinden in de wet, de rechtspraak en de rechtsleer. Hoewel het beëindigen van een conflict voor de partijen van primordiaal belang is, blijkt uit rechtspraak dat een vaststellingsovereenkomst niet altijd de gewenste rechtszekerheid biedt. Dit lijkt te botsen met de bestaansreden van alternatieve geschillenbeslechting. Daarnaast is het een fundamenteel rechtsbeginsel dat iedereen toegang tot een rechter moet hebben. Zonder de toetsingsbevoegdheid van de rechter kan men mogelijke misbruiken niet counteren. Daarom is het ook verdedigbaar dat partijen een rechter niet zomaar buitenspel kunnen zetten. Er lijkt dus een spanning te bestaan tussen de behoefte van partijen aan maximale rechtszekerheid via een vaststellingsovereenkomst en het mensenrecht op toegang tot een rechter. Rechtszekerheid lijkt dan tegenover rechtvaardigheid te komen staan. Dit boek gaat na waar het evenwicht ligt dat noodzakelijk is voor een oplossing voor het conflict aan de hand van een vaststellingsovereenkomst en ontwikkelt hiertoe een aantal criteria.
IOF Valorisatiemanager Antwerp Law Lab
Abstract
Het Antwerp Law Law heeft tot doel om een baken te worden voor juridische en operationele innovatie. Het wil daarbij een uniek loket vormen voor bedrijven, overheden en middenvelds-organisaties die onderzoeksgedreven juridische input nodig hebben in enig onderdeel van hun project. Het Antwerp Law Lab voegt een uitzonderlijke waarde toe voor maatschappelijke stakeholders door de pragmatische approach van praktijkjuristen te combineren met de conceptuele benadering van academici. Het aanbod van het Antwerp Law Lab is academisch en verschilt daarmee van dat van praktijkjuristen. Het verschilt ook van fundamenteel juridisch onderzoek door antwoorden te bieden die praktijk-gericht en direct toepasbaar zijn. Interfacutlaire samenwerking en delen van verschillende juridische perspectieven zijn essentieel voor onze probleemoplossing. We verlaten daarbij de beperkingen van een silo-benadering om zo een veerkrachtig antwoord te kunnen bieden op de gestelde problemen.Onderzoeker(s)
- Promotor: Verheyen Wouter
- Mandaathouder: Portugaels Nick
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Rechtzekerheid versus toegang tot een recher.
Abstract
SITUERING – In het recht kunnen partijen op verschillende manieren een geschil beëindigen: van louter onderhandelen tot de zaak bij een rechter brengen. Een courante wijze waarop partijen geschillen beëindigen, is door het sluiten van een vaststellingsovereenkomst. Dit is een conventioneel mechanisme waarmee partijen zelf een definitief einde stellen aan een tussen hen gerezen geschil of onzekerheid. De belangrijke (psychologische) impact van deze overeenkomst mag niet worden onderschat. Partijen vermijden aanzienlijke advocatenkosten en een lange procesduur, aangezien er geen beroep op een rechter moet worden gedaan. Dit instrument kan dus binnen het kader van Alternative Dispute Resolution (ADR) worden geplaatst, een mindset die door Europa sterk wordt gestimuleerd. Het minnelijk regelen van schadegevallen wordt bij uitstek in de verzekeringssector gestimuleerd. Zo kent de wetgever in het verzekeringsrecht in bepaalde gevallen zelfs de plicht om een minnelijke schikking te treffen. Dit wordt in de praktijk gevolgd: in maar liefst 80 % van alle gevallen waarin men de rechtsbijstandverzekering aanspreekt, komt het tot een vorm van een vaststellingsovereenkomst. KNELPUNT: RECHTSZEKERHEID VERSUS TOEGANG TOT EEN RECHTER - Partijen willen zelf, door middel van een overeenkomst, maximale rechtszekerheid bekomen. Rechtszekerheid is de zekerheid die partijen willen dat het geschil definitief tot een einde komt. Zij willen dus een rechterlijke tussenkomst vermijden. Niettemin is er erg veel (tegenstrijdige) rechtspraak over deze overeenkomsten. Dit probleem zorgt voor een grote rechtsonzekerheid. Er is daarom dringend nood aan duidelijkheid over deze mechanismen, zodat partijen exact weten wat de (juridische) waarde van de door hen gesloten vaststellingsovereenkomst is en het gebruik van ervan kan toenemen. Een duidelijk juridisch kader kan de betrokkenen alleen maar ten goede komen. Aan de andere kant is het een fundamenteel mensenrecht dat elke burger toegang tot een rechter heeft. Dit principe is zowel in nationale als internationale rechtsbronnen gewaarborgd. Daarom is het logisch dat partijen een rechter niet zomaar buitenspel kunnen zetten. Toch is dit exact wat partijen willen bereiken met het sluiten van een vaststellingsovereenkomst. Indien men echter elke toetsingsbevoegdheid van een rechter uitsluit, kan men manifeste misbruiken niet counteren. Maar waar ligt dan het evenwicht, noodzakelijk voor een rechtszekere en billijke oplossing? DOELSTELLING – Dit project heeft als doel om te onderzoeken hoe en in welke mate partijen zelf deze spanning kunnen remediëren door een nauwkeurige redactie van het contract om zo maximale (rechts)zekerheid te krijgen. Het project past binnen een ruimer doctoraatsonderzoek, ingebed in de Leerstoel Aansprakelijkheids- en Verzekeringsrecht en de Onderzoeksgroep Persoon & Vermogen van de Faculteit Rechten.Onderzoeker(s)
- Promotor: Portugaels Nick
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject