Nicky Staes postdoc mandaat FWO

Onderzoek Nicky Staes

Onderzoeksgroep

Expertise

Ik pas gedragsneurogenetische technieken toe om de evolutie van het sociale brein van primaten te bestuderen. Mijn onderzoek focust voornamelijk op mensapen, met een speciale focus op bonobo's en chimpansees. Ik onderzoek hoe genetische en epigenetische variatie in genen die coderen voor belangrijke neurotransmitters en neuropeptiden zoals serotonine, dopamine, vasopressine en oxytocine een invloed hebben op sociaal gedrag en persoonlijkheid. Daarnaast focus ik ook op een mogelijke rol van het darmmicrobioom in de regulatie van deze systemen door de hersen-darm-as.

De rol van serotonine in de gedragsdivergentie van Pan: Een hologenomische benadering. 01/10/2023 - 30/09/2026

Abstract

Ondanks hun nauwe fylogenetische verwantschap en uiterlijke gelijkenissen vertonen bonobo's (Pan paniscus) en chimpansees (Pan troglodytes), onze nauwste nog levende verwanten, kenmerkende gedragsverschillen. Bonobo's zijn opvallend minder agressief, en dit zou co-geëvolueerd zijn met een grotere set van gedragingen: het "domesticatie syndroom". Wanneer selectie zich richt op genetische varianten die agressie verlagen, worden ook veranderingen gezien in ander gedrag. Wanneer reactief gedrag (agressie en angst) verlaagt, gaat prosociaal gedrag (vlooien, spel, seks) verhogen. Welke genen hiervoor verantwoordelijk zijn is grotendeels onbekend. Hier onderzoek ik de rol van serotonine als een mogelijke modulator van de gedragsdivergentie in Pan, een neurotransmitter met een welgekende rol in de regulatie van reactief en prosociaal gedrag. Ik zal systematisch de mate van agressie, angst, vlooien, spel en seks vergelijken tussen de twee soorten en onderzoeken tot in welke mate vier weinig bestudeerde serotonine-gerelateerde genen een invloed hebben op gedragsvariatie binnen en tussen de twee soorten. Daarnaast onderzoek ik ook een nieuwe, veelbelovende pathway door te kijken naar het hologenoom, of de combinatie van het primaat genoom met dat van de microben die voorkomen in de darmen, het darm microbioom (DM). Het DM heeft een directe impact op het gedrag van de host door interactie met de darm-brein-as en speelt een belangrijke rol in de regulatie van serotonine signalisatie.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project website

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

De darm-brein as: een onderzoek naar het darmmicrobioom en zijn invloed op het gedrag van de bonobo (Pan paniscus). 01/11/2020 - 31/10/2024

Abstract

Het is al lang geweten dat onze darmbacteriën een belangrijke invloed hebben op onze fysieke en mentale gezondheid. Daarnaast legt recente literatuur steeds meer de nadruk op de potentiële rol van het darmmicrobioom in de regulatie van gedrag en hersenfuncties. Darmmicroben spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling en regulatie van gedrag en cognitie, waardoor er een verbinding tussen het brein en de darm vormt die men ook wel de "darm-brein as" noemt. Omgekeerd zal het sociaal gedrag van de gastheer zelf een directe invloed hebben op de samenstelling van zijn microbioom, wat aangeeft dat deze as bidirectioneel is. Er is echter weinig geweten over de darm-brein as in dieren in het algemeen, maar voornamelijk in mensapen, hoewel zij door hun nauwe verwantschap een excellent studiesysteem vormen om de evolutie van de darm-brein as te onderzoeken in de mens. Hoofdzakelijk bonobos zijn een bijzonder interessante modelsoort door de grote overlap in socio-cognitieve vaardigheden met mensen, maar verrassend genoeg blijkt hun microbioom bijna onbestudeerd. Daarom zal in deze studie het microbioom van de bonobo gekarakteriseerd worden en zal onderzocht worden welke factoren de interindividuele variatie in compositie van het microbioom verklaren, inclusief gedrag. Verder zal ik gedragsobservaties uitvoeren, in combinatie met experimentele manipulaties van het microbioom, om nauwkeurig het bidirectioneel verband tussen het microbioom en bonobo socialiteit te bestuderen.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

Proximale oorzaken van socio-cognitieve verschillen in bonobos en chimpansees: het gebruik van een genomische benadering voor het identificeren van receptor gen variatie. 01/10/2018 - 30/09/2022

Abstract

In dit project zullen aspecten van cognitie en sociale cognitie bestudeerd worden bij chimpanzees and bonobos. Beide soorten divergeerden van elkaar 1 tot 2 miljoen jaar geleden en verschillen nu sterk van elkaar in sociale cognitie. Door gebruik te maken van observaties, experimenten en moleculaire technieken zullen verschillen tussen beide soorten bestudeerd worden.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject

De rol van oxytocine en vasopressine als proximale basis van (pro)sociaal gedrag:inter- en intraspecifieke vergelijking van bonobo (Pan paniscus) en chimpansee (Pan troglodytes). 01/12/2010 - 30/11/2014

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de KMDA. UA levert aan de KMDA de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

  • Onderzoeksproject