Onderzoek Tim De Kock

Abstract

Klimaatverandering is een wereldwijde bedreiging voor cultureel erfgoed. Recent onderzoek toont echter sterke geografische verschillen aan in het onderzoek en literatuur, met een focus op Europa, en roept op om de uitdagingen van klimaatverandering ook elders in de wereld te analyseren. Het 2022 IPCC Evaluatierapport vestigde de aandacht op de slechte kennis over de directe klimaatimpact waarmee rotskunst in Afrika wordt geconfronteerd. Duizenden voorbeelden van rotskunst en soortgelijke typologieën, zoals in rots gehouwen architectuur (bv. Abu Simbel, Egypte), gezamenlijk Rotskunst en -Architectuur (RKA) genoemd, worden geconfronteerd met ongekende bedreigingen als gevolg van klimaatverandering. Dit onderzoeksvoorstel stelt een innovatieve analytische benadering van het risico voor, door te onderzoeken of soorten erfgoed met gemeenschappelijke kenmerken (hier RKA) bestudeerd als groep een bijkomende waarde kan hebben bij het identificeren van en reageren op deze bedreigingen. Hun blootstelling, kwetsbaarheid en klimaatgerelateerde gevaren worden beoordeeld volgens het kader van het IPCC. De resultaten, zowel lokaal als regionaal, zullen aangewend worden om aanpassingstrajecten te ontwikkelen. Het onderzoek zal daardoor bijdragen aan de methodologische en de geografische lacunes die bestaan in het onderzoek naar cultureel erfgoed en klimaatverandering.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim
• Mandaathouder: Gemeda Blen Taye

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project behelst de studie van vocht in historische gebouwen met behulp van hyperspectrale scanners. Vocht in gebouwen wordt veroorzaakt door slagregen, opstijgend grondvocht, overstromingen, lekkende infrastructuur en condensatie. Periodische veranderingen in het vochtgehalte van materialen is de belangrijkste oorzaak voor verschillende degradatiemechanismen. Traditionele methodes voor het analyseren van vocht in gebouwen, zoals gravimetrische of elektrische methodes, zijn typisch arbeidsintensief, invasief en hebben een beperkte omvang. De ontwikkeling van hyperspectrale scanners laat in-situ analyse van anomalieën in grootschalige structuren zoals gebouwen toe. Deze anomalieën zijn onder meer het gevolg van de aanwezigheid van water, wat resulteert in een specifieke absorptie van bepaalde delen van het korte golf infrarode spectrum. Deze toepassing bouwt verder op recente ontwikkelingen in hyperspectrale data-analyse, van waaruit afleidingen van het vochtgehalte van poreuze media, zoals baksteen en natuursteen, te maken zijn. De ontwikkelingen worden gevalideerd op testsites. Deze benadering zal de methodologie van de conservatie- en restauratiepraktijk fundamenteel veranderen, omdat de analyse van volledige gebouwen leidt tot een vollediger beeld van de situatie, uiteindelijk leidend tot een accuratere en meer gedetailleerde staalname voor verder onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim
• Co-promotor: De Kerf Thomas
• Co-promotor: Koirala Bikram
• Mandaathouder: Sunil John

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Ons stenen patrimonium is sterk onderhevig aan kortstondige en langdurige omgevingsinvloeden zoals het klimaat en luchtvervuiling die leiden tot degradatie. The mechanismen die aan de grondslag liggen van deze degradatie zijn complex en een functie van de veranderende omgevingscondities. Steenachtige oppervlakken dragen de gevolgen van vaak eeuwenlange degradatie terwijl ze aan steeds nieuwe omgevingsfactoren worden blootgesteld. Het monitoren en determineren van oppervlaktedegradatie is cruciaal om enerzijds historische degradatie en de toestand van het materiaal te begrijpen en anderzijds een betere inschatting te kunnen maken van toekomstige noden met betrekking tot hun bescherming. Dit project focust op de detective van verweringsfactoren met een reeks van conventionele technieken zoals SEM-EDX en innovatieve niet- of micro-destructieve technieken. De focus ligt op het uitwerken van nieuwe strategieën voor het detecteren en monitoren van (lucht)vervuiling (zoals zware metalen) en zouten in relatie tot vochtbelastingen, om historische degradatie te kunnen reconstrueren en toekomstige interventies te onderbouwen op een duurzame, veilige en gezonde manier.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit project is om naast de reeds bestaande Master Heritage and Museum Studies aan Bahir Dar University een opleiding conservatie-restauratie (C-R) uit te bouwen. Er worden twee Ethiopische doctoraatsstudenten aangenomen om de opleiding uit te bouwen naar Ethiopische normen. Binnen dit project willen we een duurzamen samenwerking ontwikkelen tussen de Universiteit Antwerpen en de Universiteit van Bahir Dar.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ortega Saez Natalia
• Co-promotor: De Kock Tim
• Co-promotor: De Vis Kristel
• Co-promotor: Verreyke Hélène

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Groeninitiatieven in stedelijke context zijn een hulpmiddel in het halen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen en ondersteunen van de Europese Green Deal. Dit project onderzoekt de synergie tussen groene infrastructuur en de conservatie van ons onroerend erfgoed volgens de kwaliteitsprincipes van monumenten- en landschapszorg. Het doel is om een afwegingskader te bieden dat erfgoedzorgers ondersteunt in het nemen van kwalitatieve beslissingen bij de implementatie van groene infrastructuur in een erfgoedomgeving. Dit moet ervoor zorgen dat onroerend erfgoed dat verankerd is in de kern van onze gemeenschappen en steden bijdraagt aan een duurzame en milieubewuste ontwikkeling van steden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim
• Mandaathouder: Kale Eda

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het CLIMPACTH project heeft de ambitie om de impact van klimaatverandering op erfgoedgebouwen te bestuderen en richtlijnen te ontwikkelen voor de praktijk. Het consortium bestaat uit KIK (Monuments Lab), KMI (Modelling), UAntwerpen (ARCHES, Visionlab) en UGent (Atmospheric Physics, Building Physics, PProGRess). Specifiek zal een atlas ontwikkeld worden die de risico's van klimaatsverandering op de gebouwschil in kaart brengt, door het optimaliseren van klimaatdata en -projecties voor de gebouwde omgeving, karakterisatie van erfgoedmaterialen in de gebouwschil voor hygrothermische modellering, en hygrothermische modellering voor het inschatten van degradatieprocessen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Steeds meer steden ontwikkelen een groenbeleid om de levenskwaliteit voor hun bewoners te verbeteren. Enkele veelbesproken voorbeelden zijn autoluwe centra, lage emissie zones, uitbreiding van groene zones en groenbekleding en de heropening van waterlopen. Deze initiatieven in onze historische steden bevinden zich in de onmiddellijke nabijheid van ons bouwkundig erfgoed. Dit patrimonium dat bestaat uit traditionele materialen als natuursteen, baksteen en mortel bepaalt het stadsgezicht en draagt bij aan het mentale welzijn van de gemeenschap. Door continue blootstelling aan het de lokale omgevingscondities is ons patrimonium echter niet gevrijwaard van degradatie. De factoren die degradatie in de hand werken zijn dezelfde als degene die beïnvloedt worden door groene stadsinitiatieven. Dit project onderzoekt de (positieve en negatieve) gevolgen voor de duurzaamheid van erfgoedgebouwen. De focus ligt hierbij hoe omgevingscondities op de gebouwschil lokaal beïnvloed worden door de verschillende initiatieven. Met zowel laboratoriumexperimenten als de evaluatie van bestaande initiatieven nabij erfgoed wil dit project niet enkel de huidige impact bestuderen, maar ook kijken naar hoe deze impact geacht wordt te evolueren tegen het einde van de 21e eeuw.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Aanvraag bij het onderzoeksprogramma HORIZON-CL2-2021-HERITAGE-01-01: Green technologies and materials for cultural heritage binnen het Horizon Europe programma van 2021. Het onderzoeksvoorstel wordt uitgewerkt rond reiniging van historische oppervlakken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit onderzoeksvoorstel wordt er een nieuwe ontwikkeling in de restauratiesector gepresenteerd. Deze ontwikkeling bestaat uit de toepassing van 3D geprinte geopolymeren in stenen erfgoed. Zowel in het verleden als in de huidige maatschappij speelt stenen erfgoed een grote rol. Er zijn talloze bouwwerken, sculpturen en andere decoraties vervaardigd in steen, die variëren van louter functionele structuren tot structuren met hoge historische en culturele waarden. Steen heeft kwantitatieve eigenschappen, zoals duurzaamheid, en daarom wordt het geassocieerd met een lange levensduur. Toch is steen geen inert materiaal. Het ondergaat veranderingen in uiterlijk en functionele capaciteit die kunnen worden opgevat als oppervlakteprocessen die leiden tot degradatie, uiteindelijk met een algeheel waardeverlies (schade). Tegenwoordig is de meest toegepaste restauratiemethode het gebruik van restauratiemortels. Restauratiemortels zijn een efficiënte manier voor conservering, waarbij een maximaal behoud van het oorspronkelijke materiaal wordt beoogd. Echter kennen ze ook veel nadelen, waarbij de belangrijkste het gebrek aan compatibiliteit met het originele materiaal is. Hierdoor zal er op termijn schade ontstaan aan de ondergrond. Dit is een zeer gegronde reden om verder te kijken dan de gekende en geijkte producten en methodes uit de restauratiesector en dus een multidisciplinair onderzoek uit te voeren. Door de ingenieurswetenschappen en materialenkunde te combineren met de restauratiewetenschappen kunnen we nieuwe methodes ontwikkelen. Een nieuwe methode die hieruit kan vloeien, is de toepassing van 3D geprinte geopolymeren. Geopolymeren zijn steenachtige materialen die worden geplaatst tussen bindmiddelen, zoals cementen en keramische materialen. Daarnaast kunnen de eigenschappen van geopolymeren sterk worden beïnvloed. Er bestaan verschillende typen van geopolymeren, afhankelijk van het systeem waardoor ze worden geactiveerd. In deze studie zouden we de nadruk willen leggen op alkali-geactiveerde geopolymeren, omdat dit type van geopolymeren vervaardigd kunnen worden uit afvalstoffen. Op deze manier is dit een circulair materiaal en daardoor wordt de CO2-productie sterk verlaagd. Een bijkomend voordeel hiervoor is dat er al printapparatuur bestaat dat geschikt is om dit type geopolymeren 3D te printen (maar we sluiten het mogelijke gebruik van andere typen geopolymeren in de toekomst niet uit). Door dit onderzoek uit te voeren, kan er een nieuwe en innovatieve werkmethode worden ontwikkeld voor de restauratiesector. Deze zal het proces van restaureren verbeteren, waardoor ons stenen erfgoed voor latere generaties goed bewaard kan blijven, ondanks de degradatieprocessen van steen. Tegelijkertijd levert dit onderzoek ook een duurzame methode op, wat voor de latere generaties cruciaal zal zijn om het erfgoed te kunnen blijven bewonderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Kock Tim
• Co-promotor: Blom Johan

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject