Onderzoek Tom Paulus

Abstract

Dit project beoogt een historiseren van de ontologische traditie in moderne cinema van de films van Godard tot de cinema van Abbas Kiarostami. Centraal staat de idee van 'revelationisme' - het geloof in de indexalt kracht van het beeld om de werkelijkheid te reveleren dat voorbijgaat aan elke vorm van visueel scepticisme. Het onderzoek zal dit evolutionistisch potentieel plaatsen in zowel de romantisch-filosofische traditie, de Franse Christelijke revival van de na-Oorlogse periode, en het materialistisch-historisch opzet van de moderne cinema van de jaren zestig en zeventig. Tot slot zal deze traditie worden geëxtrapoleerd naar de niet-Westerse cinema, waar een dialectiek wordt getraceerd tussen Westerse fenomenologie-ontologie en Oosterse mystiek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Pletinck Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project behandelt wat ik zal benoemen als de 'reductieve' cinema van Chantal Akerman en Marguerite Duras middels een studie naar de filosofische, politieke en artistieke relaties die het werk van deze multidisciplinaire artiesten hebben bepaald. Hun experimenten met reductie in geluid en beeld worden gekenmerkt door een inperking van visuele betekenaars en toegenomen afhankelijkheid van de geluidstrack (met name voice-overs, nadrukkelijke stiltes en een anti-naturalistische spreekstijl), overeenkomstig de elliptische, anti-dramatische verhaallijnen en gedepsychologiseerde karakterisering en acteerstijl. De antikapitalistische, self-made kunst van Akerman en Duras getuigt van een voorkeur voor autofictie en ascetisch, reductief modernisme en vormt hiermee een radicale esthetische uitdrukking van het anti-institutionele en anti-autoritaire klimaat post-1968. De verwante wijzen waarop de films van Akerman en Duras zich verhouden binnen wat doorgaans benoemd wordt als 'minimalisme', faciliteert een herdefiniëring en -situering van deze willekeurig gebruikte term binnen hedendaagse filmstudies. Mijn comparatieve en genealogische onderzoek met nadruk op de katalytische heroriëntatie op negativiteit en transcendentie binnen de continentale filosofie, zal leiden tot een analyse van de oorsprong en aard van reductie in de cinema van Akerman en Duras in relatie tot opvattingen van negatieve esthetiek in de kunst, literatuur, kritiek en filosofie van de bestudeerde periode.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Wynant Charlotte

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Wang's cinema verkennen op het niveau van zijn specifieke esthetische keuzes en ten tweede deze kerneigenschappen verduidelijken in de context van een waargenomen 'nieuwe realistische' wending in de hedendaagse kunstcinema en door vergelijking met twee filmmakers, de eerste Europees de tweede Chinees, Belgische cinéaste Chantal Akerman en Wang's hedendaagse Jia Zhangke. De mate waarin deze filmmakers hun vertrouwen stellen in de werkelijkheid en waarde hechten aan materialiteit en getuigenis, brengt ons terug naar de theorie van Marxistische filosoof en literair historicus Georg Lukács over de representatie van een 'sociale totaliteit' zoals gevonden in 19e-eeuwse realistische romans van Tolstoj en Balzac. Om deze wending te begrijpen voor de werkelijkheid in de hedendaagse film en in Wang's werk in het bijzonder, zal ik het concept van 'kritisch realisme' heroverwegen zoals het oorspronkelijk door Lukács naar voren werd gebracht, terwijl het tegelijkertijd zijn oorspronkelijke inzichten tegen de recente geschriften over politiek in film en kunst door de Franse post-marxistische filosoof Jacques Rancière.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Bourgeus Camille

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt een beter begrip van het esthetische paradigma dat aan het werk is in de cinema van Abbas Kiarostami en wijlen Jean-Luc Godard. Dit paradigma - in wezen een antwoord op de vraag van André Bazin over wat cinema is - wil ik 'openbaring' noemen. Het is terug te voeren op de 'ontologische traditie' in de Franse filmtheorie uit de jaren vijftig. Als een nieuwe kunstvorm gebaseerd op de unieke representatieve eigenschappen van het fotografische beeld, meende Bazin dat cinema in staat was de werkelijkheid te onthullen. De 'semiotische traditie' daarentegen benadrukte het gemedieerde karakter van het beeld en bekritiseerde de ontologie van Bazin - en de 'long-take'-stijl die hij prefereerde - voor het aanmoedigen van 'mystiek '. Ondanks hun associatie met de Baziniaanse esthetiek, vertrouwen de films van Kiarostami en wijlen Godard grotendeels op Eisensteiniaanse constructivistische tactieken van 'montage' die de directe reproduceerbaarheid van 'realiteit' in twijfel trekken. Uitgaande van deze schijnbare discrepantie, is mijn voorstel georganiseerd rond drie centrale vragen: ten eerste, hoe het openbaringsisme als historisch paradigma het werk van deze hedendaagse filmmakers informeert. Ten tweede zal ik vragen welke audiovisuele strategieën en stilistische vormen door Kiarostami en Godard worden gebruikt om deze theoretische vooronderstellingen te actualiseren of opnieuw te onderzoeken. En ten derde zal ik vragen op welke manieren hun constructivistische benadering van openbaringsesthetiek gezien kan worden als een synthese tussen 'ontologische' en 'semiotische' tradities in de filmtheorie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Pletinck Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project wil de hedendaagse Chinese filmmaker Wang Bing centraal stellen in het debat over nieuwe vormen van realisme in film. Wang Bing wordt wereldwijd gevierd als de belangrijkste documentaire-filmmaker van het afgelopen decennium, maar zijn werk moet nog steeds een goede academische studie in het Westen ontvangen. Zijn stijl is gericht op een gedetailleerde en trage documentatie van mensen die in de marge van de Chinese post-socialistische samenleving leven. Mijn doel is dubbel: de kritische betekenis van Wang's cinema verkennen op het niveau van zijn specifieke esthetische keuzes en ten tweede deze kerneigenschappen verduidelijken in de context van een waargenomen 'nieuwe realistische' wending in de hedendaagse kunstcinema en door vergelijking met twee filmmakers, de eerste Europees de tweede Chinees, Belgische cinéaste Chantal Akerman en Wang's hedendaagse Jia Zhangke. De mate waarin deze filmmakers hun vertrouwen stellen in de werkelijkheid en waarde hechten aan materialiteit en getuigenis, brengt ons terug naar de theorie van Marxistische filosoof en literair historicus Georg Lukács over de representatie van een 'sociale totaliteit' zoals gevonden in 19e-eeuwse realistische romans van Tolstoj en Balzac. Om deze wending te begrijpen voor de werkelijkheid in de hedendaagse film en in Wang's werk in het bijzonder, zal ik het concept van 'kritisch realisme' heroverwegen zoals het oorspronkelijk door Lukács naar voren werd gebracht, terwijl het tegelijkertijd zijn oorspronkelijke inzichten tegen de recente geschriften over politiek in film en kunst door de Franse post-marxistische filosoof Jacques Rancière.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Bourgeus Camille

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

"From New Stagecraft to New Cinema: Silent Film Performs the Avant-Garde" is een intermediaal project dat gericht is op het herdefiniëren van de evolutie van cinema met het oog op de ontwikkelingen in de historische avant-garde in het theater. Het project onderzoekt waarom er een schijnbare historiografische kloof ligt tussen de opkomst van de historische avant-garde in het theater - vaak beschreven als "nieuw" of "modern" vanaf de jaren 1880 (Knopf 2001) - en in cinema, waar nieuwe verschijningsvormen niet als dusdanig te boek gesteld staan tot vanaf 1919 met het Duitse Expressionisme, het Franse Impressionisme en de Soviet Montage Beweging (Hagener 2007). Deze drie stromingen worden vaak beschreven als een reactie op de verwoestende effecten van de Grote Oorlog die cinema de moderniteit in katapulteerde (Kaes 2009). Dit idee is echter niet alleen ahistorisch, in zulk een stelling worden de vele reeds bestaande relaties genegeerd tussen cinema en theater, waarvan vele nog bestudeerd moeten worden. Dit door archiefonderzoek gedreven project zal de historiografische kloof tussen de twee media adresseren en proberen te sluiten door deze relaties te onderzoeken in 6 case studies. Vooreerst vertrekt het onderzoek vanuit een concept van nieuwe theaterstijlen die theaterhistoricus Kenneth Macgowan groepeerde als "New Stagecraft" (1921), opgebouwd rond het toonaangevende en populaire werk van Edward Gordon Craig, Max Reinhardt en Adolphe Appia. De invloed van deze New Stagecraft op vroege cinema (1910-1927) zal scenografisch en discursief gedefineerd worden door archiefonderzoek in New York aan Columbia University.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Adriaensens Vito

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt een centrale positie te creëren voor de hedendaagse Chinese filmmaker Wang Bing in het discours van mondiale en Chinese bioscopen en binnen recente kritische discussies over realisme in film. Wang Bing wordt wereldwijd gevierd als de belangrijkste documentairemaker van het decennium, maar zijn werk moet nog steeds een degelijke academische studie krijgen. Zijn stijl is gericht op gedetailleerde documentatie van mensen die in de marge van de Chinese post-socialistische samenleving leven. Het wordt gekenmerkt door lange takes die tegelijkertijd afstandelijk en meeslepend zijn. Mijn doel is dubbel: de kritische betekenis van Wang's cinema verkennen op het niveau van zijn specifieke esthetische keuzes, en ten tweede, licht werpen op Wang's cinema in de context van een waargenomen kritisch-realistische draai in de hedendaagse cinema. De mate waarin Wang zijn geloof in de werkelijkheid stelt, doet ons terugkeren naar Lukács' theorie van de representatie van een totaliteit zoals gevonden in 19e-eeuwse realistische romanschrijvers als Tolstoj en Balzac die de lichamelijke en psychologische vervreemding onder het kapitalisme tegengaan. Om de terugkeer van de werkelijkheid in de hedendaagse film en in het werk van Wang in het bijzonder te begrijpen, zal ik het concept van 'mapping totality' opnieuw toepassen, zoals het oorspronkelijk werd voorgesteld door marxistische theoretici als Lukács en Jameson, en tegelijk hun inzichten afwegen ten opzichte van de concrete hedendaagse artistieke praktijk.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Mandaathouder: Bourgeus Camille

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bij de restauratie van stille films met vertaalde tussentitels worden filmarchieven geconfronteerd met etische, esthetische en praktische problemen. Bij gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar de status van de vertaalde ondertitels zijn de restauratieprocedures vaak ad hoc, waarbij een uniforme of wetenschappelijke benadering ontbreekt. Dit onderzoek wil door het beschrijven, categoriseren en analyseren van bestaande stille films en hun vertaalde tussentitels, procedures ontwikkelen die een verantwoorde restauratie van het beeld- én tekstmateriaal mogelijk maken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Paulus Tom
• Co-promotor: Remael Aline

Onderzoeksgroep(en)

• Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Project type(s)

• Onderzoeksproject