Een brede kijk op het onderwijs aan de universiteit
De Universiteitsbibliotheek doet weer mee aan Erfgoeddag. Met de tentoonstelling 'Alles uit de kast! Een brede kijk op het onderwijs aan de universiteit' laten we de bezoekers kennismaken met het school(s)erfgoed dat onze universiteit rijk is. De expo wordt georganiseerd door het Universiteitsarchief, in nauwe samenwerking met studenten van de opleiding Conservatie-Restauratie (Faculteit Ontwerpwetenschappen).
De tentoonstelling loopt van 24 april tot 3 juni in de inkomhal van de Universiteitsbibliotheek en wordt op vrijdagnamiddag 22 april feestelijk geopend door rector Herman Van Goethem.
Organisatie
Deze expo is het resultaat van een praktische oefening voor het vak Educatieve Erfgoedontsluiting. 24 studenten bouwen mee aan de tentoonstelling en nemen de ontsluiting van de objecten op zich. Hun missie? Elk met één object jong en oud aanspreken! Daarvoor gebruiken ze zowel tekst als audioverhalen die moeten prikkelen, beklijven, inspireren en informatie bieden.
De objecten zijn gekozen door erfgoedzorgers verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Zij gingen in hun collecties op zoek naar verrassende stukken die de eeuwenoude geschiedenis van het schoolverleden opnieuw tot leven zullen wekken.
Benieuwd hoe deze synergetische Erfgoeddag eruit zal zien? Kom vooral langs op 24 april en ontdek het zelf.
2021
Nocturne - Balsem voor de ziel - Livestream
Erfgoeddag wordt 20 in 2020... en dat vieren we in 2021! Speciaal voor deze verjaardag pakken we uit met een niet te missen nocturne. Uitgelezen vertellers lezen voor over de vele facetten van de nacht. Zij worden geïntroduceerd en geïnterviewd door prof. em. Frank Willaert.
Schrijver en alumnus Hans Bogaert leest voor uit zijn debuutroman Echo. Hij neemt je mee naar het nachtelijke Berlijn, Rome en Amsterdam.
Prof. dr. Veerle Fraeters laat je kennismaken met twee middeleeuwse vrouwen voor wie de nacht een spirituele betekenis had.
Schrijver, oud-stadsdichter en alumnus Maarten Inghels leest voor uit eigen werk. Laat je vooral meevoeren door de veelzijdigheid van zijn teksten en zijn sociale engagement.
Dichter en alumna Moya De Feyter sluit de avond af met een gloednieuwe tekst die ze hier voor het eerst zal brengen. Hoe duister is de nacht tegenwoordig nog?
Muzikante Aline Hopchet voorziet de avond van passende muziek.
Heel graag laten we je meegenieten van dit betoverende programma, van de geweldige voorlezers en de nachtelijke muziek.
Alle sprekers hebben een nauwe band met onze universiteit. Hans, Maarten en Moya zijn alumni van de Faculteit Taal- & Letterkunde. Veerle Fraeters werkt er als hoogleraar, verbonden aan het Ruusbroecgenootschap. Frank Willaert werkte van 1984-2017 als docent, hoogleraar en later gewoon hoogleraar Oude Nederlandse Letterkunde aan de UAntwerpen.
Praktisch
Dit evenement is gratis te volgen via livestream. Vooraf aanmelden hoeft niet.
Wat? - Balsem voor de ziel. Een literair slaapmutsje. Online nocturne.
De literaire nocturne was oorspronkelijk bedoeld als pendant bij een fysieke tentoonstelling over de nacht. Julie Hardy, toen masterstudente Geschiedenis, liep stage bij de afdeling Bijzondere Collecties en stelde een expo samen over het uitgestrekte niemandsland tussen dromen en waken. Zij selecteerde unieke verhalen, boeken en prenten om de veelzijdigheid van de nacht in de verf te zetten. Voor sommigen leidt de nacht tot spanning en avontuur, tot ondeugd en geheimdoenerij, voor anderen brengt de nacht veiligheid, geborgenheid en liefde.
Corona doorkruiste de plannen, maar de fysieke expo kreeg een digitale vertaalslag. Die expo staat sinds Erfgoeddag 2020 online en is nog steeds te bekijken.
Een fysieke tentoonstelling voor een ruim publiek is momenteel nog steeds niet mogelijk, maar studenten en personeel van de UAntwerpen kunnen wel een kijkje komen nemen in de inkomhal van de bibliotheek (CST). Daar wordt een beperkte selectie gepresenteerd.
Hou je het graag helemaal coronaproof? Bekijk dan de online tentoonstelling. Klik hier
Colofon
Dit project is een initiatief van de afdeling Bijzondere Collecties (Universiteitsbibliotheek), in samenwerking met de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap.
Concept en uitwerking: Kara Verboven, i.s.m. Maartje De Wilde en Erna Van Looveren
Livestream: Production Office
Sponsors
We konden dit project niet realiseren zonder de warme steun van onze sponsors.
Met dank aan:
Commissie Cultuurbeleid, UAntwerpen
Faculteit Letteren & Wijsbegeerte, UAntwerpen
Literatuur Vlaanderen
Ruusbroecgenootschap, UAntwerpen
Stichting Jezuïetenerfgoed, UAntwerpen
Universiteitsbibliotheek Antwerpen
2018
2018
Keuzes uit de Collectie Thijs: gewone mensen en hun geloof
De Collectie Thijs bevat ongeveer 1100 uitzonderlijke devotieprenten van de 17de tot de 20ste eeuw en vaak van Antwerpse origine. Ze werpen een uniek beeld op de alledaagse geloofspraktijk van gewone mensen. Voor Erfgoeddag stellen de Universiteitsbibliotheek en de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap een ruime keuze uit deze unieke collectie tentoon.
Organisatie
Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap
Bijzondere Collecties Universiteitsbibliotheek Antwerpen
Historicus Alfons K.L. Thijs (1944-2014) van de Universiteit Antwerpen verzamelde zijn hele leven lang volksboekjes, handschriften, bedevaartvaantjes en devotieprenten. Kort voor zijn overlijden in 2014 selecteerde hij, samen met zijn vrouw, ongeveer 1100 devotieprenten die een uitzonderlijk onderdeel vormden van zijn uitgebreide verzameling. Deze objecten – zowel prenten als korte teksten van de 17de tot 20ste eeuw – zijn vaak van Antwerpse origine en hebben vooral betrekking op plaatsgebonden devoties, zoals de verering van de Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel.
Gevraagd naar het waarom van zijn verzameling, antwoordde Fons Thijs graag met de kwinkslag “parce que ça m’amuse”. Maar het plezier dat hij erin vond, gaat verder dan puur hobbyisme. Het gaat, zoals hij zelf schreef, om ‘het onnoemelijk grote plezier van het zoeken en soms ook effectief vinden van ontbrekende stukjes uit de grote puzzel van het verleden’. Als folklorist was Fons bovendien vooral geïnteresseerd in het doen en laten van doodgewone mensen uit het verleden. En daarvoor zijn deze devotieprenten, die een licht werpen op de alledaagse geloofspraktijk van gewone mensen, een uitstekende bron.
Als Erkende Erfgoedbibliotheek ontbreekt het niet aan gelegenheden om interessant materiaal aan te kopen. Maar uiteraard zijn de middelen beperkt en kan je niet lukraak verzamelen: een goed bewaakt collectieprofiel is de basis van verantwoord erfgoedbeheer. De Universiteitsbibliotheek Antwerpen koos er dan ook heel bewust voor om Fons' eigen selectie aan te kopen en ze met zijn medeweten in langdurige bewaargeving onder te brengen in de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap. Fons was immers jarenlang betrokken bij de ontsluiting van de prentenverzameling van het Ruusbroecgenooschap, kende die collectie zeer goed en liet geen kans onbenut om prenten die in deze collectie ontbraken aan te schaffen voor zijn privécollectie. De aankoop van de collectie Thijs was dan ook een gedroomde kans om de bestaande collectie devotieprenten met deze unieke stukken aan te vullen.
Voor Erfgoeddag stellen de Universiteitsbibliotheek en de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap een ruime keuze van deze aanwinsten tentoon. Daarbij kom je bijvoorbeeld meer te weten over de relatie die de gewone man had met de verschillende heiligen uit de collectie, zoals de Heilige Lucia tot wie men zich richtte bij oogziektes of de Heilige Donatus, beschermer tegen onweer. Of, je krijgt er een beeld van het internationale karakter van de handel in dit materiaal, waarbij Antwerpse drukkers bijvoorbeeld de Spaanse, Poolse of zelfs Amerikaanse markt bedienden. Tot slot maak je in de tentoonstelling ook kennis met de prachtige esthetiek van deze ‘gewone’ objecten, die soms met bladgoud of borduursel versierd zijn of in heldere tinten ingekleurd werden.
2017
Erfgoedzorg en zorgerfgoed aan de Universiteit Antwerpen
Als Erkende Erfgoedbibliotheek zet de Universiteit Antwerpen zich in voor kwaliteitsvolle erfgoedzorg. Tegelijk werpen haar collecties ook een fascinerend licht op het erfgoed van de zorgsector. Denken we maar aan de armenzorg of de geschiedenis van de geneeskunde. Tijdens een rondleiding achter de schermen krijgt u een unieke inkijk in dit dubbele perspectief van erfgoedzorg en zorgerfgoed.
Datum
Zondag 23 april 2016
Rondleidingen: 10u30 (Ruusbroecgenootschap), 11u30 (Bijzondere Collecties), 13u30 (RG), 14u30 (BC), 15u30 (RG), 16u30 (BC)
Begeleiding: Erna Van Looveren (RG), Tom Deneire (BC)
Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap
Bijzondere Collecties Universiteitsbibliotheek Antwerpen
2016
Erfgoeddag 2016: Tradities van weleer. Rituelen van het Westen en “uit den vreemde” in de erfgoedcollecties van de Universiteit Antwerpen (24.04.2016)
Rituelen zijn niet alleen bakens in een mensenleven, het zijn ook stapstenen door de geschiedenis. Gewoontes, tradities, gebruiken en wetten verschillen dan wel van volk tot volk en van tijd tot tijd, maar ze hebben ook altijd iets gemeen. Ze gaan ze terug naar de essentie van het leven: leven en dood, vreugde en verdriet, mens en maatschappij. Het is dit historische verhaal van gelijkenissen en verschillen dat de Universiteit Antwerpen wil vertellen op Erfgoeddag. Een sfeervolle audiovisuele presentatie werpt een blik op het thema “rituelen” in de bijzondere collecties van haar erfgoedbibliotheken. Een selectie van het materiaal is echter ook fysiek tentoongesteld, zodat u op een gevarieerde manier kan proeven van dit rijke aanbod.
De tentoonstelling vindt plaats in de inkomhal van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen (Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen), op zondag 24 april 2016, doorlopend tussen 10u en 18u, en blijft te bezichtigen tot en met zaterdag 7 mei tijdens de openingsuren van de bibliotheek. U kan het filmpje ook hier bekijken.
Het archief van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap van Antwerpen (1876-1970): digitale ontsluiting en webtentoonstelling
In de vroege jaren ’90 kreeg de Universiteitsbibliotheek Antwerpen het archief van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap van Antwerpen (kortweg KAGA) in handen. Het KAGA was een wetenschappelijke vereniging die zich vooral in de periode 1880-1970 bezighield met het aantrekken van ontdekkingsreizigers, geografen en andere wetenschappers om voordrachten te houden over hun expedities en vondsten. Enkele grote namen die de revue passeerden, waren de Noor Roald Amundsen, de Ier Ernest Shackelton, of onze eigen Adrien de Gerlache, de eerste ontdekkingsreiziger die met zijn expeditie overwinterde in het zuidpoolgebied.
In 2012 begon de Universiteisbibliotheek een project voor de wetenschappelijke ontsluiting van dit archief. Projectmedewerker Lieselot Cornelis van de afdeling Bijzondere Collecties inventariseerde en registreerde zo’n 9000 archiefstukken in een databank. De dienst voor bibliotheekautomatisering Anet converteerde deze later naar een archiefmodule in het bibliotheeksysteem Brocade. Op die manier kun je gericht zoeken in de verschillende types objecten (brieven, administratie, documenten en documentatie), en ook het archiefschema van het KAGA raadplegen (ISAD). Onlangs werd ook een begin gemaakt van de digitalisering van de belangrijkste objecten.
Om de roemrijke personages en fascinerende verhalen die dit archief herbergt, beter in de kijker te plaatsten maakte de dienst Bijzondere Collecties ook een webtentoonstelling van dit materiaal onder de titel Geographical Initiatives in Antwerp. Dit initiatief sluit aan bij de International Conference on the History of Cartography, die in juli aan de UAntwerpen plaatsvindt (ICHC 2015), en de lopende tentoonstellingenreeks Antwerpen in de ban van de cartografie. Het KAGA is zelf namelijk een logisch gevolg van dit cartografisch congres, wat in de tentoonstelling belicht wordt in samenwerking met het FelixArchief, dat op zijn beurt de archieven van het eerste Congrès International des Sciences géographiques, cosmographiques et commerciales (1871) bezit.
Wie dus meer wil te weten komen over de ontstaansgeschiedenis van het KAGA, over De Gerlache’s poolexpeditie met zijn schip de ‘Belgica’, of over de band tussen het KAGA en beroemde personages als autoconstructeur Citroën of de visionaire Paul Otlet, moet zeker een kijkje nemen op:
Het Jezuïetenerfgoed van de Stadscampus: op bezoek bij de Erfgoedbibliotheek van de Universiteit Antwerpen
Voor deze editie van Erfgoeddag nodigt de Universiteit Antwerpen u uit een blik te werpen achter de schermen van de historische Stadscampus en de kostbare collecties die daar gehuisvest zijn. Naast een eigentijdse, wetenschappelijke instelling is de Universiteit Antwerpen namelijk ook een Erkende Erfgoedbibliotheek met als deelverzamelingen de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek en de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap.
In een unieke rondleiding, die start in de Sint-Ignatiuskapel op het Hof van Liere, krijgt u de kans dit Jezuïetenerfgoed te bezichtigen onder deskundige leiding van de collectiebeheerders. Zij nemen u mee door de historische architectuur en vertellen onder meer over het eerste gedrukte boek van België (Ruusbroecgenootschap) of de bundel toneelprogramma’s die onlangs opgenomen werd op de Topstukkenlijst van de Vlaamse Gemeenschap (Bijzondere Collecties). Tot slot maakt u kennis met het dagelijks beheer van de uitzonderlijke culturele erfenis waar de Universiteit Antwerpen zorg voor draagt.
Rondleidingen om 10u30 (Ruusbroecgenootschap), 11u30 (Bijzondere Collecties), 13u30 (RG), 14u30 (BC), 15u30 (RG), 16u30 (BC). Startpunt: Sint-Ignatiuskapel, Prinsstraat 13b, 2000 Antwerpen. Begeleiding: Erna Van Looveren (RG), Tom Deneire (BC).
2014
Erfgoeddag: “The Book of Life”. Leven en dood te boek gesteld in Antwerpen (27.04.2014)
In 2014 vindt de veertiende editie van Erfgoeddag plaats met als thema Grenzeloos. Traditiegetrouw participeert de Universiteitsbibliotheek, met name Bijzondere Collecties en de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap, met een tentoonstelling van haar collectie. Ze koos voor een activiteit in het teken van de grenzen van leven en dood: een reis door het leven zoals mensen die vanaf de 16de eeuw beleefden in boeken en handschriften. Medische encyclopedieën, filosofische geschriften, prijsboeken van de Latijnse school, brieven of bidprentjes – allemaal vertellen ze een uniek verhaal van leven en dood. Tegelijk overstijgen deze verhalen via hun zorgvuldig bewaarde historische dragers de grenzen van tijd en ruimte, en worden ze meer dan ooit grenzeloos…
De tentoonstelling vindt plaats in de Universiteitsbibliotheek Antwerpen (Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen), op zondag 27 april 2014, doorlopend tussen 10u en 18u, en blijft te bezichtigen van maandag 28 april tot zaterdag 24 mei tijdens de openingsuren van de bibliotheek.
SHARP (17.09.14 - 21.09.2014)
De jaarlijkse congres van de Society for the History of Authorship, Reading & Publishing (SHARP) gaat deze keer door in Antwerpen. De afdeling Bijzondere Collecties zal onder meer participeren in de voorbereidende summer school met een workshop over eerstelijnsconservering.
In het najaar van 2014 lanceren de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het MAS I Museum aan de Stroom, samen met andere partners in Antwerpen, het tentoonstellingsproject 'Heilige Boeken - Heilige Plaatsen. Jodendom, Christendom, Islam'. De afdeling Bijzondere Collecties en haar partner, de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap, zal bijdragen aan de digitale kaart die door het MAS I Museum aan de Stroom zal aangeboden worden om het Antwerps erfgoed verder te verkennen.
Tijdens deze rondleiding, een gezamenlijk initiatief van de afdeling Bijzondere Collecties en de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap, nemen wij u mee achter de schermen van de erfgoedbibliotheek en maakt u kennis met onze erfgoedzorgers en de inspanningen die zij dagelijks leveren om de ‘knagende tand des tijds’ een halt toe te roepen.
Erfgoeddag – Stop de tijd!
21.04.2013
Erfgoed in de steigers
De afdeling Bijzondere Collecties van de universiteitsbibliotheek Antwerpen en de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap presenteren Erfgoed in de steigers.
Zorg dragen voor bijzondere collecties, daar komt heel wat bij kijken!
Tijdens de erfgoeddag maakt u kennis met onze erfgoedzorgers en de inspanningen die zij dagelijks leveren om de ‘knagende tand des tijds’ een halt toe te roepen. Via een parcours doorheen de bibliotheek loopt u langs verschillende ateliers waar zowel bibliotheekmedewerkers als vrijwilligers druk in de weer zijn. Maak van dichtbij mee hoe een handschrift digitaal ontsloten wordt, hoe er behoedzaam met archief en prenten wordt omgegaan en ontdek hoe eenvoudige EHBO-ingrepen de levensduur van een boek kunnen verlengen.
Ons erfgoed staat voortdurend in de steigers!
2012
100 dictionnaires (de) français insolites issus des collections UA 1634 – 2012 / 100 bijzondere woordenboeken Frans uit de UA-collecties 1634 – 2012
25.09.2012 – 19.10.2012
Ter gelegenheid van het Frankrijkjaar 2012 exposeert de Universiteitsbibliotheek Antwerpen 100 bijzondere Franse woordenboeken uit haar collecties, daterend van 1634 tot vandaag.
Erfgoeddag – Helden
22.04.2012 – 28.04.2012
Ere wie ere toekomt
De afdeling Historische Collecties van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen en de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap presenteren Ere wie ere toekomt.
Elke tijd heeft zo zijn helden. Er zijn bekende en onbekende helden, dode en levende helden, heiligen en idolen, volkshelden en persoonlijke helden. De tentoonstelling wil niet enkel deze helden in de kijker zetten, maar ook de verschillende manieren belichten waarop bekende en minder bekende figuren in het verleden gehuldigd en herdacht werden. In de erfgoedcollecties van de Universiteit Antwerpen gingen wij op zoek naar de helden van weleer en aan de hand van allerlei gelegenheidsdrukwerk zoals huldedichten, prijsboeken, grafredes, bruiloftzangen, bidprentjes, ... krijgen deze helden op Erfgoeddag de kans hun moment de gloire nogmaals te beleven.
2011
Erfgoedbibliotheken – fototentoonstelling
13.12.2011 – 27.01.2012
Dertig verrassende beelden van de hand van fotograaf Stefaan Tavernier onthullen de verborgen kantjes en schatten van twaalf erfgoedbibliotheken in Vlaanderen en Brussel. De tentoonstelling zal de komende maanden op verschillende locaties gratis te bezoeken zijn. Met dit initiatief wil de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheek het brede publiek laten kennis maken met de rijkdom en diversiteit van erfgoedbibliotheken.
De afdeling Historische Collecties van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen en de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap presenteren Zalig de armen.
De kerk heeft altijd een belangrijke invloed gehad op armenzorg en liefdadigheid. Zij hechtte een groot belang aan naastenliefde en zette gelovigen aan tot het schenken van aalmoezen. ‘Goede werken’ waren immers een uitgelezen middel om het zielenheil af te kopen. Kerkgangers werden niet alleen vanuit de preekstoel aangemoedigd tot liefdadigheid, maar ook via een ruim aanbod aan devotionele prenten en lectuur (gebedsboeken, catechismussen, meditatieboeken, …). Deze dienden als hulpmiddel bij het leiden van een godvruchtig en deugdelijk leven. De tentoonstelling illustreert aan de hand van oude drukken en iconografisch materiaal hoe de kerk haar gelovigen trachtte aan te sporen tot armenzorg en liefdadigheid.
Bladeren door het oudste boek: eerste druk van Dirk Martens geconserveerd en digitaal beschikbaar
In 1473 drukte Dirk Martens het eerste boek dat in ons land van de pers kwam. Het enige volledig bewaarde exemplaar in Belgisch bezit berust in de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap en is eigendom van de jezuïetengemeenschap van Antwerpen. Het zeldzame kleinood werd in 2011 gerestaureerd en is nu ook in digitale vorm beschikbaar. De restauratie en digitalisering zijn het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen de verschillende instellingen, gesteund door privésponsoring (vzw M.E. Belpaire).
In samenwerking met de universiteitsbibliotheek Antwerpen werd deze ‘oudste druk’ gedigitaliseerd. Digitalisering speelt niet enkel een rol bij het behoud van collecties, maar maakt erfgoed ook toegankelijk en bereikbaar voor een ruim publiek. De gedigitaliseerde werken zijn immers via de online catalogus overal en altijd te raadplegen. Via de online catalogus van de bibliotheek kan u het werk van Dirk Martens integraal digitaal doorbladeren!
2010
Erfgoeddag – Fake
25.04.2010
FAK(E)SIMILE?
Al eeuwenlang worden facsimile’s gemaakt van zeldzame manuscripten en bijzondere drukken. FAK(E)simile? wil het publiek laten kennismaken met het fenomeen facsimile.
Wat verstaan we juist onder een facsimile en met welk doel worden ze gemaakt? Door originele stukken te confronteren met hun papieren en digitale replica, willen we de bezoeker laten stilstaan bij de waarde van facsimile’s. Kan men een facsimile als fake beschouwen of is het meer dan slechts een nabootsing van het origineel?
Cookie consent
De UAntwerpen maakt gebruik van cookies en daarmee vergelijkbare technieken voor het functioneren, meten en optimaliseren van de website. Ook worden er cookies geplaatst om b.v. YouTubefilmpjes te kunnen tonen en voor marketingdoeleinden. Deze laatste categorie betreffen de tracking cookies. Uw internetgedrag kan worden gevolgd door middel van deze tracking cookies Door op 'Accepteer alle cookies' te klikken gaat u hiermee akkoord. Lees ook het UAntwerpen Privacy statement
