2019 - Nieuwe aanwinst

Nieuw in de collectie

De afdeling Bijzondere Collecties heeft via dr. Marcus de Schepper, jarenlang bibliograaf bij de BNTL en zelf verzamelaar, interessant onderzoeksmateriaal verworven. Deze collectie bestaat uit vroege Nederlandse, Franse en Duitse teksten, overgeleverd in fragmenten, snippers en losse bladen. Extra boeiend is het feit dat veel documenten nog geïdentificeerd moeten worden, en daarna uiteraard verder worden bestudeerd. 

Aanleiding

Een universiteitsbibliotheek is er in de eerste plaats voor studenten en docenten, en faciliteert bij onderzoek en onderwijs. Net om die reden vond Marcus de Schepper de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit Antwerpen de bewaarplaats bij uitstek voor zijn diverse collectie losbladig materiaal. Prof. Remco Sleiderink (departement Letterkunde) ging langs bij dhr. De Schepper om een welbepaald fragment uit diens collectie van naderbij te bekijken: een restant van Wapene Martijn, een dialooggedicht van Jacob van Maerlant. De identificatie van dit kleine document (ca. 14 cm hoog en 3,5 cm breed) is op zich al opmerkelijk. Het vertoont grote overeenkomsten met een dubbelblad dat in Zwitserland wordt bewaard en met een ander dubbelblad dat ooit tot de collectie van de KU Leuven behoorde, voor het verloren ging in de brand tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Een eerste werkbezoek met masterstudenten o.l.v. Remco Sleiderink leidde al tot de identificatie van een aantal andere teksten, maar heel bijzonder is ook de bijdrage van de internationale twittergemeenschap. Een foto van een Oudfrans fragment, samen met de vraag naar de herkomst hiervan, leidden in deze geglobaliseerde tijd tot snelle reacties. Het fragment is door Gauthier Grüber (Universiteit van Valenciennes) en Catherine Léglu (Universiteit van Luxemburg) herkend als een onderdeel van Anseÿs de Gascogne, een 'chanson de geste' dat in het midden van de 13^de eeuw is geschreven in het Franstalige deel van het graafschap Vlaanderen en waarvan tot nu toe vier handschriften bekend waren. Het nieuwe fragment in de UB dateert van het laatste kwart van de 13de eeuw en komt uit het noord-oosten van het Franse taalgebied.

Afb. Anseÿs de Gascogne, MAG-P 64.21

Selectie

Het enthousiasme van Remco Sleiderink, de vele onderzoeksmogelijkheden en de onmiddellijke inzetbaarheid in het universitaire onderwijs waren doorslaggevende elementen om niet alleen het Maerlantfragment, maar ook andere manuscripten over te dragen. Tot de selectie behoren: 

• drie oorkonden, o.a. over het ‘Convent van Nazareth’ en François d’Anjou (Antwerpen, 1582);
• een verzameling Middelnederlandse fragmenten uit de vijftiende eeuw waaronder een kalenderblad, gedeelten van een gebedenboek en een psalmvers op een apart blaadje; 
• Middelhoogduitse perkamenten tekstsnippers die als hartstrookjes hebben gediend;
• een map met Nederlandse en Franse gedichten en spreuken (17^de-19^deeeuw);
• een brief van Napoleon De Pauw over de ontlening van het beroemde handschrift-Van Hulthem (1889). 

Ontsluiting

De Universiteitsbibliotheek geeft prioriteit aan de catalografische beschrijving en de digitalisering van deze collectie, opdat de documenten zo snel mogelijk vindbaar en zichtbaar zijn. Raadpleging is uiteraard mogelijk, op afspraak, in de leeszaal van de Bijzondere Collecties.