Dr. Tom Deneire is software ontwikkelaar bij Anet en oud-conservator Bijzondere Collecties.
'Goed begonnen is half gewonnen,' zo luidt het spreekwoord. Toen ik in 2013 startte als Conservator Bijzondere Collecties bij de Universiteitsbibliotheek Antwerpen, nam ik dan ook volgend goed voornemen. Iedere dag zou ik een kwartiertje verdwalen in het magazijn. Geen betere manier om een collectie te leren kennen. Als latinist viel mijn oog al snel op een handschrift dat lange tijd gecatalogeerd stond als het Latijnse 'Dagboek De Block', terwijl het in werkelijkheid ging om een Nederlandstalig 'familieboekje' van Pieter De Block en diens nazaten. Familieboeken zijn documenten waarin feiten, meestal data van geboorte, huwelijk en overlijden, binnen een familie zijn opgetekend. Toen een oud-collega van me met emeritaat ging en voor hem een feestbundel over 'confidentialiteit' werd samengesteld, was mijn onderwerp snel gekozen.
En zo kwam ik erbij om het hele familieboekje van Pieter De Block en aanverwanten door te lezen, en ook al was dat paleografisch soms een hele klus, het was de inspanning meer dan waard. Het handschrift is een fantastische brok privégeschiedenis die meer dan twee eeuwen beslaat (1674–1880). Natuurlijk is die niet altijd even spannend - je vindt er onder andere lijsten van wasgoed, doopselgeld en andere financiële gegevens -, maar af en toe neemt de geschiedenis ook een heel menselijk gezicht aan. Voorbeelden daarvan zijn het relaas van het huwelijksfeest van Pieter De Block (inclusief de hoeveelheden eten en drank!) of het overlijdensbericht van kleine Elenorie De Block (2 maart 1683 – 14 juli 1684), neergepend in de weifelende, stokkende hand van haar moeder Janneke.
Toen ik de bewuste pagina liet zien bij rondleidingen werd het steevast helemaal stil…
[Familyie boeck van de sayken pro memori], plaats van productie niet gekend, 1674–1880.
Universiteitsbibliotheek Antwerpen, Bijzondere Collecties, MAG-P 61.7.
Meer lezen?
- T. Deneire, ‘Het familieboekje De Block (1674–1880), teruggevonden in de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen’, in: J. Gabriëls e.a. [red.], In vriendschap en vertrouwen. Cultuurhistorische essays over confidentialiteit. Hilversum: Verloren, 2014, 130–142.