Lotte Tilborghs volgde de master geschiedenis in academiejaar 2022-2023 en werkte toen als stagiaire bij Bijzondere Collecties. Vanaf de zomer van 2023 werkt ze als tijdelijk projectmedewerker bij Bijzondere Collecties.
Voor mijn stage bij de Bijzondere Collecties heb ik gewerkt met de vele gravures die te vinden zijn in de fabelliteratuur van de collectie Gielen. De illustraties in deze boeken kunnen soms enorm variëren in stijl en compositie, en ze hebben allemaal hun eigen charme. Door de beperkte duur van mijn stage heb ik echter niet bij elke illustratie kunnen stilstaan. Daarom maakte ik voor elk boek of elke prent die mij opviel een aparte notitie voor mezelf. Zo zou ik ze later makkelijk terugvinden en op mijn eigen tempo kunnen appreciëren.
Eén werk dat mij onmiddellijk aansprak was het 19de-eeuwse Sämmtliche Fabeln und Erzählungen in drei Büchern waarin verschillende fabels van Christian Fürchtegott Gellert verzameld zijn, samen met prachtige prenten door de Duitser Georg Osterwald. Zijn illustraties in dit boek worden gekenmerkt door wat ik onderscheid als ruwweg twee verschillende stijlen. De eerste is simpeler en sierlijk door gebruik van fijne lijnen en simpele maar duidelijke poses. De tweede stijl is gedetailleerder en expressiever, en heeft zwaardere lijnen en dramatische schaduwen. Dit resulteert soms in bijna karikaturale gezichten met levendige poses.
Voor mijn favoriete gravure in het boek wordt deze tweede stijl gebruikt. Het hoort bij de fabel “Die beiden Wächter” over de vete tussen twee nachtwakers. De vijandigheid tussen de twee is duidelijk te zien in de prent door de norse uitdrukkingen en hun gekruiste armen. Dat de twee bijna dezelfde pose hebben toont ook hoe ze in realiteit eigenlijk nauwelijks van elkaar verschillen. De combinatie van de uitvergrote uitdrukkingen, de intense schaduwen en de symmetrie van de compositie zorgen ervoor dat de afbeelding de aandacht helemaal naar zich toe trekt.
Dit is slechts één voorbeeld van de prachtige gravures die in de collectie Gielen te vinden zijn. Deze staat er namelijk vol van en tot ik hier stage liep, had ik geen idee dat deze bestonden, laat staan dat ze zo gemakkelijk toegankelijk zijn. Als iemand met een voorliefde voor de beeldende kunsten was het een aangename verrassing om tijdens mijn werkdagen hier zo nauw mee in contact te komen. Het is daarom zeker een aanrader om zelf eens te speuren in de verschillende collecties die hier te vinden zijn. Je weet namelijk nooit wat je zult ontdekken.
Benieuwd naar het stageproject van Lotte? Klik hier en vergelijk de afbeelding van apen, kippen, slangen, ezels en vossen in een reeks fabelboeken uit de collectie Gielen.
Christian Fürchtegott Gellert. Sämmtliche Fabeln und Erzählungen in drei Büchern. Leipzig: Hahn, 1838.
Universiteitsbibliotheek Antwerpen, Bijzondere Collecties, MAG-P 14.888.