Beste allen
Het debat over dekolonisering leeft in de brede samenleving, ook aan deze universiteit, de Universiteit Antwerpen. Uiteraard, want wie roots heeft in de migratie, uit Afrika of elders, krijgt wel eens te maken met structureel racisme, micro-agressie, vooroordelen – soms ook aan onze universiteit zelf.
Eigenlijk is ‘dekolonisering’ vooral een debat over de wereld die we wensen, de wereld die we willen. In dat debat gaat het dikwijls ook over het verleden. Want de manier waarop we met ons verleden omgaan, geeft aan hoe we de wereld van morgen willen.
Campus Middelheim van de Universiteit Antwerpen heeft een directe link met het Belgische koloniale verleden in Congo, Rwanda en Burundi.
Op deze campus was tot in 1962 de Belgische Koloniale Hogeschool gevestigd, waar mannen een eliteopleiding kregen om nadien de kolonies te besturen. Bekijk een filmopname uit 1939 over de opleiding. Het rectoraat zelf is gevestigd in het koloniale hoofdgebouw.
Campus Middelheim van de Universiteit Antwerpen
De personeelsdienst huist in een bijgebouw, een repliek van de koloniale woning van de Belgische gouverneur in Léopoldville, nu Kinshasa.
Het bijgebouw waar de personeelsdienst zich bevindt
Rechts van het rectoraat is een klein overwoekerd monument, totaal vergeten, ter nagedachtenis van Belgen uit de regio Antwerpen gestorven in de Congo Vrijstaat, dus voor 1908.
Als rector wil ik die erfenis meer expliciet bespreekbaar maken. Op 31 maart werd de ceremoniële aula van het koloniale hoofdgebouw plechtig benoemd als ‘Aula Patrice Lumumba’.
De aula die de naam ‘Aula Patrice Lumumba’ kreeg
Lumumba werd in 1960 de eerste premier van het onafhankelijke Congo en werd op 17 januari ‘61 vermoord, 62 jaar geleden. Die moord gebeurde in samenwerking met Belgen en met medeweten van de Belgische overheid.
Lumumba heeft aangeklaagd wat ook een Belgische parlementaire commissie onlangs heeft vastgesteld: “de koloniale overheersing en uitbuiting, het geweld en de gruweldaden, de individuele mensenrechtenschendingen en het racisme en de discriminatie”.
In de decennia na zijn dood is Lumumba zichzelf als het ware overstegen en uitgegroeid tot een belangrijk symbool dat staat voor emancipatie, respect, gelijkwaardigheid, mensenrechten.
Met deze ceremonie van naamgeving werd op 31 maart, in aanwezigheid van familie van wijlen premier Lumumba, in een voormalig Belgisch officieel gebouw een aula naar hem genoemd. Als eerbetoon. En als baken van reflectie over de wereld die we willen.
Elk jaar zal de Universiteit Antwerpen in maart bijzondere activiteiten organiseren rond inclusie en diversiteit voor de brede doelgroep van studenten en personeelsleden.
Symbolische acties zijn sterk en belangrijk, maar niet genoeg om aan de slag te gaan met de koloniale erfenis van onze universiteit. Er zijn vooral ook structurele acties nodig, om onze cultuur en opdracht kritisch onder de loep te nemen en waar nodig bij te sturen.
Ik nodig alvast elke student en elk personeelslid uit om die maand maart aan te grijpen om, vanuit het debat rond dekolonisering, samen te werken aan een instelling die nog meer structureel aan de slag gaat met diversiteit en inclusie, hier en in de wereld. Oprechte dank daarvoor.