Een inzicht in de gezondheidseffecten van omgevingsgeluid
Geluid heeft invloed op onze gezondheid en ons welzijn. Het beïnvloedt onze slaap en concentratie, kan rust maar ook stress veroorzaken en zelfs bepalen welke locaties we vermijden. Met andere woorden, geluid is een bepalende factor in ons leven.
In het derde deel van De Oorzaak duiken we dieper in de medische aspecten van omgevingsgeluid. Het UZA (Universitair Ziekenhuis Antwerpen) zet hiervoor een speciaal gezondheidsonderzoek op, waarin we met een kleine groep deelnemers aanvullende medische gegevens verzamelen. Hierdoor kunnen we rechtstreeks verbanden leggen tussen stressniveau, slaapkwaliteit en de geluiden waarmee we worden geconfronteerd.
Dit onderzoek bestaat uit drie delen. Met behulp van een slaapmonitor volgen we hoe vaak en hoe lang je 's nachts wakker wordt en of zulke onrustige slaap verband houdt met externe geluiden. Via speekselnames meten we nauwkeurig stressniveaus op basis van hormonen als cortisol. Aan de hand van een audiologisch onderzoek verzamelen we informatie over je gehoor en welke geluidsniveaus jij al (on)prettig ervaart.
Update: jezelf kandidaat stellen voor het gezondheidsonderzoek is helaas niet meer mogelijk.
Impact van geluid op onze slaap via een slaapstudie
In combinatie met de data van de slimme sensoren geeft de grote geluidsbevraging ons veel waardevolle informatie over de invloed van geluid op de kwaliteit van onze slaap. Om deze dataset verder te verstevigen, voert het Slaapcentrum van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) met honderd deelnemers een slaapstudie uit om de impact van geluid op slaapkwaliteit te meten.
De deelnemers worden bezocht door een medewerker van het UZA, die een EEG-apparaat aansluit op de hoofdhuid van de deelnemer. EEG staat voor "elektro-encefalogram," een medische test die de elektrische activiteit in de hersenen van een persoon meet en ons veel kan vertellen over de slaapkwaliteit. Gedurende één nacht vangen de elektroden elektrische signalen op die worden gegenereerd door de hersenactiviteit. Deze signalen worden vastgelegd en weergegeven als golven op een grafiek, waardoor de onderzoekers meer te weten komen over de slaapkwaliteit. Ze kunnen onder andere vaststellen wanneer en hoe vaak iemand wakker wordt en of er periodes van diepe slaap zijn. Deze gegevens worden tot op de seconde nauwkeurig gemeten.
Tijdens dezelfde nacht plaatst de onderzoeker ook een geluidssensor in de slaapkamer van de deelnemer. Samen met de geluidssensor die al twee maanden buiten op de vensterbank staat, hebben we nu alle benodigde informatie om de invloed van geluid op de slaapkwaliteit gedetailleerd in kaart te brengen. De geluidssensor op de vensterbank meet omgevingsgeluid nauwkeurig tot op de seconde. De geluidssensor in de slaapkamer meet op zijn beurt hoeveel van dit omgevingsgeluid in de slaapkamer doordringt.
De EEG-data wordt gekoppeld aan de sensormetingen en de vragenlijsten waarin de deelnemers hun geluidsbeleving delen. Op deze manier krijgen we een uniek inzicht in de invloed van geluid op de slaapkwaliteit, tot op de seconde nauwkeurig.
Omwille van een huisbezoek door een medewerker van het UZA nemen we voor dit deel van de studie enkel inwoners van grootstedelijk Antwerpen aan.
Impact van geluid op ons stressniveau
Een ander belangrijk aspect van ons leven waar geluid een aanzienlijke invloed op heeft, is ons stressniveau. Dit is vaak sterk gekoppeld aan de kwaliteit van onze slaap - vermoeidheid leidt tot meer stress, wat op zijn beurt kan leiden tot slechtere slaap. Echter, stress heeft ook zijn eigen dynamiek. We verkennen uitgebreid de stressniveaus in Vlaanderen via de Grote Geluidsbevraging, maar voeren ook objectieve stressmetingen uit.
Dezelfde honderd Antwerpse deelnemers die de gedetailleerde slaapstudie ondergaan in het UZA-gezondheidsonderzoek, worden ook gevraagd om een speekselmonster af te staan. Dit monster wordt in de laboratoria van de Universiteit Antwerpen geanalyseerd op cortisolniveaus. De concentratie van cortisol in je speeksel staat direct in verband met de mate van stress die je ervaart. Ook bekijken we het zogenaamde 'microbioom' van de speekselstalen: de kleine organismen die in ons lichaam leven en een cruciale rol spelen in onze gezondheid. Als wij stress ervaren, heeft dit invloed op hen, en omgekeerd. De Oorzaak zoekt een antwoord op de vraag: kunnen we de impact van geluid op onze microscopische metgezellen vaststellen?
Impact op ons welzijn via ons gehoor
Het laatste deel van het UZA gezondheidsonderzoek bestaat uit een audiologisch onderzoek. Het team van UZA onderzoekt de gehoordrempels van de deelnemers. Welke geluiden worden bijvoorbeeld als ‘te luid’ ervaren? We bekijken of er een verband bestaat tussen de gevoeligheid voor geluid, de plaats waar je woont en de objectieve en subjectieve slaapparameters. Omdat dit op verplaatsing in het ziekenhuis in Edegem gebeurt, is dit onderdeel van het gezondheidsonderzoek optioneel.
Impact van geluid op onze slaap via slimme horloges
Sommige deelnemers monitoren hun eigen slaap al jaren via hun slimme horloge. Deze horloges, ookwel 'wearables' genoemd, geven inzicht in de slaapkwaliteit. Bij het wakker worden presenteren ze een overzicht van de nachtrust, inclusief momenten van diepe slaap en periodes van wakker zijn.
Iedereen in Vlaanderen ouder dan 18 jaar met een Apple Watch en iPhone kan in maart en april '24 meedoen aan een extra gezondheidsonderzoek op afstand. Kandidaten voor een geluidssensor in Antwerpen, Gent en Leuven met een Apple Wath en iPhone kunnen zich ook aanmelden voor dit deelonderzoek. Het Apple Watch-onderzoek valt in dat geval samen met de periode waarin zij een sensor op hun vensterbank hebben staan.
Door je Apple Watch zes weken achtereen dag én nacht te dragen -en je iPhone te gebruiken zoals je dat gewoonlijk zou doen- kan je ons inzicht verschaffen in jouw persoonlijke, dagelijkse ervaringen met geluid. Dit deel van het onderzoek wordt uitgevoerd door de onderzoeksgroep Media, ICT en interpersoonlijke relaties in Organisaties en Samenleving (MIOS) aan de Universiteit Antwerpen.