Het onderzoek
In het bedrijfsleven is het al jaren een 'hot item' en ook in andere not-for-profit sectoren zoals de gezondheidssector, het Hoger Onderwijs en wetenschappelijk onderzoek de gezondheidssector is het onderwerp actueel. Het belang van 'corporate governance', of goed bestuur, staat echter ook hoog op de agenda van de Vlaamse cultuursector.
Is een culturele organisatie efficiënt georganiseerd? Is de taakverdeling tussen enerzijds bestuur en anderzijds directie helder? Is de besluitvorming binnen de instelling controleerbaar en transparant? Het zijn vragen die iedere culturele organisatie zichzelf zou moeten stellen. Om de weg voor te bereiden, heeft het Bilsen Fonds in augustus 2011 een governance-werkgroep opgestart, die bestaat uit een mix van academici, bedrijfsmensen en mensen uit de cultuursector in Vlaanderen en Nederland.
De discussies en het denkwerk mondden uit in een Leidraad cultural governance, die tijdens het colloquium van het Fonds, op 26 maart 2012, overhandigd werd aan de minister van Cultuur, Joke Schauvliege. Aan de hand van vijf basisprincipes deed de werkgroep 25 aanbevelingen om het bestuur van culturele organisaties te screenen en indien nodig te verbeteren.
Van januari 2012 tot mei 2012 hebben prof. dr. Annick Schramme en Joke Schrauwen van de Universiteit Antwerpen een onderzoek uitgevoerd naar de bestuurspraktijken in de Vlaamse cultuursector, in opdracht van het Departement Cultuur Jeugd Sport en Media. De resultaten van hiervan kan u lezen in het onderzoeksrapport.
Acht jaar later dringt een herziening zich op. De context verandert immers permanent en de uitdagingen zijn alleen maar toegenomen. Organisaties moeten niet alleen flexibel zijn, maar ook robuust, duurzaam, professioneel en innovatief. Er is ook behoefte aan een houvast, een duidelijk kader. De culturele sector is de afgelopen halve eeuw fors gegroeid. De impact van de Corona crisis zal zich nog lang laten voelen. Het dwingt ons er toe te zoeken naar een meer kwalitatieve groei. Onze manier van leidinggeven en besturen dient zich hieraan aan te passen.
Dit traject werd opnieuw langdurig voorbereid. In de zomer 2019 is een onderzoek uitgevoerd naar de praktijk van het cultural governance door het centrum Cultuurmanagement en -beleid (UAntwerpen). In het najaar van 2019 is een werkgroep van het Fonds Cultuurmanagement gestart om de Leidraad van 2012 onder de loep te nemen. De vernieuwde Code telt 8 principes waarbij gestreefd is naar convergentie met de Nederlandse code en is sectorbreed getoetst.
De nieuwe Vlaamse regering wil alvast aan de slag met de nieuwe Code. In zijn visienota van 3 april 2020 kondigt Vlaams minister-president Jambon, ook bevoegd voor Cultuur, het zelf aan: ‘Het is mijn ambitie om tijdens mijn regeerperiode de nodige aandacht te besteden aan good governance. Het fonds voor Cultuurmanagement (Universiteit Antwerpen) zal in samenwerking met Cultuurloket en deBuren in het voorjaar 2020 een nieuwe leidraad Cultural governance lanceren. Ik zal nagaan of inzichten uit deze nieuwe leidraad een aanpassing vereisen van de huidige regelgeving.[…](p. 13)
Van 'Leidraad Goed bestuur voor Cultuur' (2012) naar 'Bestuurscode Cultuur' (2020)
De Leidraad Goed Bestuur voor Cultuur uit 2012 kwam tot stand door vele discussies en denkwerk binnen een werkgroep van het Bilsen Fonds voor Cultuurmanagement. In augustus 2011 trokken we voor deze werkgroep verschillende vertegenwoordigers uit de cultuursector, het bedrijfsleven en de academische wereld aan. Samen werkten we 5 principes en 25 aanbevelingen over cultural governance uit. Op het jaarlijkse colloquium voor cultuurmanagement, op 26 maart 2012, overhandigde de werkgroep de Leidraad cultural governance aan Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege.
Acht jaar later was het tijd voor herziening en werd een nieuw traject opgestart waarbij de code van 2012 opnieuw onder de loep werd genomen. Het Fonds voor Cultuurmanagement vond hierin twee geëngageerde partners in het Vlaams-Nederlandse Huis deBuren en Cultuurloket. Voor de eigenlijke herziening van de Code konden we een beroep doen op de expertise van een mix van Vlaams-Nederlandse experten en peers. Wij zijn hen dankbaar voor hun onverdroten inzet en enthousiasme, zelfs na de lockdown. Tot slot hebben we in het voorjaar 2020 ons ontwerp van nieuwe Code onderworpen aan een consultatie van de sector en een aantal experts. Dit alles resulteerde in een nieuwe code met 8 principes waarbij gestreefd werd naar convergentie met de Nederlandse code, maar met de Vlaamse context op de voorgrond.
Bestuurscode Cultuur 2020
26 juni 2020 - Live overhandiging Bestuurscode Cultuur
Op 26 juni organiseerden het Fonds voor Cultuurmanagement, deBuren en Cultuurloket een officieel moment waarop de code aan minister Jan Jambon werdoverhandigd. De minister sprak ook de sector toe.
Herbekijk de overhandiging van de Bestuurscode Cultuur
