UAntwerpen op Oostende voor Anker

UAntwerpen (Global Change Ecology, Ecosphere en GEOBIO) is van 1-4 juni2023  te gast in het blauwe innovatiedorp in Oostende, een initiatief van de Blauwe Cluster ter gelegengheid van 'Oostende voor Anker'. We stellen hier op een toegankelijke manie, onze innovatieve projecten voor rond de blauwe economie. Hierbij gaan we steeds voor ‘natuur-gebaseerde oplossingen’: dat betekent dat we ecosystemen herstellen, opwaarderen of stimuleren. Zo zorgen we voor nieuwe opportuniteiten voor de natuur, terwijl we ook maatschappelijke en economische waarde creëren. Een overzichtje.

Schorren, duinen en mangroves 

Heel wat van onze projecten zijn gericht op de herinrichting van schorren en mangroves. Dit zijn gebieden die periodiek overstromen door de werking van eb en vloed. Deze systemen zijn kampioenen in koolstofopslag! Zo dragen ze hun steentje bij aan het aanpakken van de klimaatverandering. Elke molecule CO₂ die uit de atmosfeer wordt opgenomen, is immers een stap dichter naar duurzame klimaatoplossingen. Bovendien beschermen ze ook nog eens zeer efficiënt tegen de gevolgen van zeespiegelstijging: ze vangen de energie van golven die gepaard gaan met superstormen op, en beschermen zo de achterliggende steden en dorpen. We stellen enkele projecten voor waar we actief aan de slag zijn: mangroves in Ecuador, en schorgebieden langs de Schelde, zoals de Hedwigepolder. Wist je trouwens dat UAntwerpen ook een eigen onderzoekscentrum heeft, de Mesodrome, waar herstelprojecten op voorhand kunnen getest worden op kleinere oppervlakte? 

Ook ‘duin-voor-dijk’ is zo’n innovatieve oplossing. Door een nieuwe duin aan te leggen op het strand, nog voor de dijk, creëren we niet alleen een extra bescherming tegen golfslag, maar geven we ook de typische duinnatuur een nieuwe kans. In onze projecten gaan we op zoek naar duurzame manieren om zand te winnen voor deze innovatie. We willen immers geen nieuwe problemen creëren door ergens overvloedig zand te winnen. Dit kunnen we bereiken door de enorme kennis die we hebben opgebouwd rond ecosysteemdiensten (diensten die natuur levert aan de mens, zoals kustbescherming, koolstofopname, waterzuivering, recreatie, …) en de rekenmodellen die we hiervoor maken. We brengen van al onze ingrepen de brede impact in kaart, zoeken naar mogelijkheden voor hergebruik van zand (bijvoorbeeld van baggerwerken) en kiezen voor een inrichting die zowel biodiversiteit en functionaliteit optimaliseert.

Rotsen als klimaatoplossing 

Een andere oplossing is de directe koolstofopname in zeewater, door ‘alkalinisatie’. Dat is een moeilijk woord, maar de techniek is eigenlijk eenvoudig. Door tijdens baggerwerken of andere grote kustwerken bepaalde gemalen gesteenten of rotsen (vb. olivijn, silicaten) aan de zeebodem toe te voegen, gaan we de zuurtegraad van de kustzone licht minder zuur maken. Daardoor verschuift de koolstofbalans, en kan het water CO₂ extra opnemen uit de atmosfeer. Zo versterken we de koolstofkracht van de oceaan en de kust, die nu al zorgt voor de opname van een kwart van alle CO₂ die we uitstoten door fossiele brandstoffen. UAntwerpen heeft al jarenlang onderzoek achter de rug in gecontroleerde zeebodems, en staat op het punt om de techniek voor het eerst op grote schaal uit te rollen tesamen met andere kustspelers. Zo wordt de Noordzee een echt innovatielab.

 Krabben 

Niet schrikken! Op onze stand vertellen we je ook alles over de Chinese wolhandkrab. De Chinese wolhandkrab (Eriocheir sinensis) is niet meer weg te denken uit onze rivieren. Jaarlijks worden er honderdduizenden gevangen op de Kleine Nete – een fractie van alle krabben in de Vlaamse waterlopen, door een unieke en innovatieve val die we samen met VMM ontwikkelden. Zo brachten we voor de eerste keer in beeld hoe groot het probleem ondertussen wel is: onze aanpak dient als voorbeeld voor een nieuw Europees project om gelijkaardige vallen uit te rollen in Europa. 

In de laatste decennia kent de wolhandkrabbenpopulatie, die hun naam te danken hebben aan hun harige klauwen, een ongeziene toename. Sinds de jaren 90 is er een gestage voortgang van de waterkwaliteit, wat die toename kan verklaren, samen met de klimaatverandering en het feit dat de krab zich almaar beter aanpast aan de specifieke omstandigheden in onze rivieren. Ons onderzoek toonde voor het eerst aan dat de krabben zich ook genetisch hebben aangepast aan hun nieuwe leefomgeving. 

Actief 

Je komt op onze stand niet alleen veel te weten. Je kan ook zelf een kustoverstroming in het klein creëren, en ondervinden waarom die natuur zo belangrijk is. De dapperen onder ons kunnen misschien wel een krab de hand reiken? Er is zoveel te doen dat het bijna spijtig is om niet langs te komen.