Nieuw meetstation onderzoekt impact natuurherstel op broeikasgassen in Hedwige-Prosperpolder
Op 27 februari 2025 werd in het nieuw aangelegde natuurgebied in de Hedwige-Prosperpolder een geavanceerd koolstofmeetstation geïnstalleerd. Deze meetopstelling zal permanent de uitwisseling meten van de broeikasgassen CO₂ en CH₄ (methaan) tussen het natuurgebied en de atmosfeer. Het is de eerste installatie van dit type in een nieuw aangelegd slikken- en schorrengebied. De meettoren biedt een unieke kans om te onderzoeken hoe natuurherstel van getijdengebieden kan bijdragen aan de opslag van koolstof.
Het nieuwe meetstation maakt deel uit van WETCOAST, een recent gestart project waarin de Universiteit Antwerpen, KU Leuven en de Vrije Universiteit Brussel onderzoeken wat de rol is van getijdengebieden in klimaatregulatie. Langs de Schelde gingen in het verleden grote slikken- en schorrengebieden verloren door inpoldering. Vandaag worden die gedeeltelijk weer hersteld in het kader van het Vlaamse Sigmaplan en het Nederlandse Natuurpakket Westerschelde. Het grootste natuurherstelproject vinden we in de 465 hectare grote Hedwige-Prosperpolder. Hier worden vloed en eb weer toegelaten in de voormalige polders, waardoor de slikken- en schorrennatuur zich langzaam kan herstellen.
Een blik op de meettoren
Projectcoördinator Stijn Temmerman (Universiteit Antwerpen, Global Change Ecology Centre): “Dit nieuwe gebied biedt een unieke kans voor kennisontwikkeling, want er blijven grote vragen: hoe snel herstellen de natuurlijke processen zich die essentieel zijn voor de opname van broeikasgassen en vastlegging van koolstof? En hoe kunnen we dit nauwkeurig en op grote schaal meten?"
Efficiëntste ecosystemen ter wereld
Het nieuwe meetstation moet antwoorden bieden op deze vragen. Op de 6 meter hoge constructie staan sensoren die permanent de uitwisseling van koolstofdioxide (CO2) en methaan (CH4) meten. Ook de omgevingsfactoren zoals wind, temperatuur, neerslag, lichtintensiteit en het getij worden nauwkeurig gemeten. De hele installatie wordt aangedreven door zonne-energie. De grote hoeveelheid aan data wordt automatisch doorgestuurd naar de campus van UAntwerpen voor analyse. Het ontwerp en de plaatsing van de draagstructuur van het meetstation werd begeleid door Jan De Nul, het baggerbedrijf dat ook meewerkte aan de natuurinrichting van het onderzochte gebied.
Stijn Temmerman: "Met WETCOAST willen we te weten komen hoeveel koolstof er kan opgenomen en vastgelegd worden in herstelde getijdengebieden. Schorren in ons klimaat en mangrovebossen in de tropen behoren tot de meest efficiënte ecosystemen ter wereld om koolstof vast te leggen en de klimaatopwarming terug te dringen. Maar die functie is voor veel getijdengebieden verloren gegaan doordat ze werden drooggelegd voor menselijk ruimtegebruik zoals landbouw. Recent worden schorren en mangroves weer hersteld. Naast overstromingspreventie en verbetering van de waterkwaliteit en biodiversiteit wordt koolstofopslag vaak aangehaald als motivatie voor hun herstel. Maar hoe snel wordt die koolstof opgeslagen? Dat is een belangrijke vraag. ”
Nauwkeurig in kaart brengen
Het onderzoek omvat zowel manuele metingen in het veld, die onder uitdagende omstandigheden plaatsvinden, als continue metingen door geavanceerde instrumenten. Daarnaast wordt ook een drone ingezet om de ontwikkeling van het gebied op te volgen.
Stijn Temmerman: "Door al deze gegevens samen te brengen, ontwikkelen we efficiënte methodes om koolstofopslag in getijdengebieden nauwkeurig in kaart te brengen. Binnen WETCOAST willen we deze data integreren in een nieuw computermodel, waarmee we de toekomstige en huidige koolstofopslag in deze schorgebieden, en dus hun bijdrage aan klimaatregulatie, veel nauwkeuriger kunnen berekenen.”
Voor de fluxtoren bouwt WETCOAST voort op de expertise van de Universiteit Antwerpen met soortgelijke meetopstellingen. In het kader van ICOS, een Europese onderzoeksinfrastructuur voor monitoring van broeikasgassen, beheert de Universiteit Antwerpen reeds 4 soortgelijke meetstations in heide, bos en akkerland.
Vergelijken met mangroves
WETCOAST bestudeert niet alleen schorren maar ook mangroves, de tropische tegenhangers van onze schorgebieden. Daarom wordt er parallel onderzoek uitgevoerd in het AquaForest-project. Jan De Nul legde in de Guayas-delta in Ecuador een nieuw mangrove-eiland aan. Het project dient als een blauwdruk voor mangroveherstel wereldwijd. Voor de onderzoekers biedt AquaForest een unieke kans om koolstofvastlegging in zowel gematigde als tropische getijdengebieden te vergelijken.
Vicky Stratigaki, projectingenieur bij Jan De Nul: “We zijn ervan overtuigd dat het herstellen van waardevolle natuurgebieden een relevant antwoord is op de klimaatverandering. Zowel mangrovebossen als slikken en schorren leveren diverse ecosysteemdiensten. Daarom investeren wij graag mee in onderzoek dat de impact van natuurherstelprojecten gedetailleerd in kaart brengt. Dat we dit in samenwerking met WETCOAST ook wereldwijd kunnen doen, kan de impact alleen maar vergroten.”
WETCOAST wordt gefinancierd door De Blauwe Cluster, de Vlaamse innovatiecluster rond de blauwe economie. Het onderzoek wordt ondersteund door een adviesgroep van bedrijven zoals Jan De Nul, Econopolis, Mantis Consulting, iFlux, Basaltex, Dronematrix, Haedes en ORG.
Foto tijdens installatie