2015

GEZONDER KLIMAAT ALS SPIL VOOR ANDERE MAATSCHAPPIJ

Schep een klimaat voor verandering

Behalve een getroffen stad is Parijs ook de stad waar binnenkort een cruciale klimaattop plaatsvindt. Onze (wereld)leiders gaan voorbij aan wat daar echt op het spel staat, schrijven WETENSCHAPPERS VAN UANTWERPEN. Een beter klimaatbeleid is maar een deel van een grotere omslag: die naar een duurzame economie in een duurzame samenleving.

"It’s the end of the world as we know it, and I feel fine." De liedjestekst van R.E.M. vat het klimaatnieuws van de voorbije weken goed samen. We lezen bijna dagelijks dat de aarde in sneltempo verandert. Talloze streken worden nu al geconfronteerd met almaar krachtiger stormen en orkanen, bosbranden die in enkele dagen meer CO2 de lucht insturen dan de Duitse economie in een heel jaar, overstromingen op de ene plaats, recorddroogtes en waterschaarste op de andere. Daarnaast is er de sluipende en dagelijkse verandering, zoals in de biodiversiteit. Geen wonder dat heel wat mensen pessimistisch worden over de toekomst en klimaatverandering zien als een symbool voor collectief falen.

Maar wanneer lieten wij laatst nog onze slaap voor de klimaatverandering? Het antwoord op die vraag is misschien de echte ongemakkelijke waarheid van de hele klimaatzaak. Onderzoek toont aan dat doemberichten die onze angst voor klimaatverandering proberen aan te wakkeren vooral passiviteit in de hand werken. We denken dan dat het kalf al verdronken is, of passen informatie zodanig aan dat ze minder bedreigend aanvoelt en ondersteunt wat we toch al geloofden.

Ook onze politici kijken liever weg. Het recente nieuws dat de productie van groene stroom in Vlaanderen daalt, suggereert dat de toestand hier voorlopig hopeloos, maar voor de beleidsmakers nog niet echt ernstig is.

Crisis van de verbeelding

De klimaatcrisis is daarom evenzeer een crisis van onze verbeelding. We weten vaak niet hoe het beter kan en geloven zelden in collectieve oplossingen. Het communautaire getouwtrek tussen onze regeringen over abstracte emissiereductiedoelstellingen, zou ons bijna doen vergeten dat de aankomende klimaattop eigenlijk gaat over hoe onze samenleving er morgen uit zal zien.

Op die vraag kunnen wetenschappers nochtans hoopvolle antwoorden aanreiken. Tussen droom en daad van een klimaatneutrale samenleving staan eigenlijk geen economische of technologische bezwaren. Ons land kan in zijn eentje de stijging van de zeespiegel niet tegenhouden, maar kan tegen 2050 wel volledig op hernieuwbare energie overschakelen en kan er ook consequent voor ijveren dat onze handelspartners hetzelfde doen. Zo’n collectieve keuze vergt meer dan vijf minuten politieke moed, maar alleen met moed bouw je toekomst.

Laten we vooral ook letten op een aantal andere redenen om over te schakelen: een energie-omslag is ook onze beste kans om die dertien maanden leven te recupereren die we nu verliezen door luchtvervuiling, of om een nieuwe innovatiegeest in de economie te stuwen. Misschien is een van de grootste drijfveren om onze ecologische voetafdruk te verkleinen wel de wens om meer tijd te hebben. We zouden ervoor kunnen kiezen om, in tegenstelling tot het grootste deel van de 20ste eeuw, productiviteitswinsten niet langer te investeren in koolstofintensieve consumptie en beleggingen, maar in relaties, activiteiten en plekken die minder van onze aarde kosten.

Rode draad

Wetenschappers proberen studenten op te leiden tot kritische burgers en reiken inzicht aan over onder meer natuurfenomenen en duurzame strategieën. Hoewel ze niet alle onzekerheid of onenigheid kunnen wegnemen, kunnen ze wel de voor- en nadelen van bepaalde keuzes aangeven. Het is nu zaak om de juiste keuzes te maken. Daarom deze uitgestoken hand naar politici: laten we hier een positief verhaal van maken en samenwerken aan een transitie naar een duurzame samenleving en economie. Laten we daar vooral niet mee wachten. Beleidsverklaringen over klimaatneutraliteit en klimaatweerbaarheid mogen geen dode letter blijven, maar moeten een rode draad worden door elke toekomstige politieke beslissing heen.

Want hoewel de alternatieven voor het doemscenario soms onrealistisch lijken, weet wie zijn geschiedenis een beetje kent dat realisme een rekbaar begrip is. Wie dertig jaar geleden had voorspeld dat roken in de openbare ruimte maatschappelijk onaanvaardbaar zou worden, zou voor gek zijn verklaard. Dezelfde handelaars in twijfel die de relatie tussen roken en longkanker jarenlang ontkenden, hebben dit ook geprobeerd voor de relatie tussen fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Maar het zijn niet alleen de rabiate klimaatontkenners die een gevaar voor ons welzijn betekenen. Evengoed de zwijgende meerderheid in onze samenleving: zij die de feiten erkennen, maar de implicaties ervan niet doordenken en hun verbeelding vergeten aan te spreken. Laten we samen het stilzwijgen te doorbreken.

Ondertekend door natuur- en sociale wetenschappers van UAntwerpen: Johan Bastiaensen, Lieven Bervoets, Carola Betzold, Jan Beyers, Ronny Blust, Reinhart Ceulemans, Hans De Boeck, Tom De Herdt, Marcel Eens, Ivan Janssens, Herwig Leirs, Ilse Loots, Pieter Maeseele, Erik Matthysen, Patrick Meire, Wendt Müller, Ivan Nijs, Yves Pepermans, Rianne Pinxten, Marilyn Roland, Jonas Schoelynck, Jan Staes, Eric Struyf, Kristof Titeca, Frederic Vandermoere, Gert Van Hecken, Marijke Verpoorten, Gert Verschraegen en Sara Vicca

Misschien is een van

de grootste drijfveren

om onze ecologische voet­afdruk te verkleinen

wel de wens om

meer tijd te hebben

Dit jaar bundelen we, in de aanloop naar de klimaattop in Parijs, opnieuw onze krachten om klimaatonderzoek en klimaatdebat in de kijker te zetten tijdens de Klimaatweek van UAntwerpen van 23 tot 27 november 2015.

Tijdens die week zetten we een aantal sensibiliserende acties op poten die iedereen die studeert of werkt aan de Universiteit Antwerpen tot denken en handelen willen aanzetten. De vice-rector, de voorzitter van de onderwijsraad en de stuurgroep Maatschappelijk Verantwoord Organiseren schaarden zich alvast enthousiast achter dit initiatief.

Eén van de acties is het organiseren van ‘open colleges’ waarin docenten het college dat zij normaal doceren voor de gelegenheid toespitsen op de klimaatproblematiek. Die colleges zijn toegankelijk voor elke geïnteresseerde en kunnen indien nodig naar een groter lokaal worden verplaatst.

Een andere optie is dat docenten een gastspreker uitnodigen voor hun college tijdens de klimaatweek, bijvoorbeeld een docent die tijdens het tweede semester geen opleidingsonderdeel doceert maar wel een interessant college zou kunnen geven. Met deze actie willen we het in de eerste plaats mogelijk maken dat studenten een college kunnen volgen dat klimaatverandering verbindt met hun eigen studies. Wie dat wil, kan echter evengoed bij andere opleidingen te rade gaan, de lessen staan ook open voor personeelsleden en geïnteresseerde buitenstaanders. Ook op BlackBoard zullen alle colleges te samen te zien zijn in een virtueel gebundelde case.

Docenten die door praktische omstandigheden niet tijdens de normale college uren kunnen lesgeven, kunnen opteren om ’s middags hun uiteenzetting te geven.

Daarnaast willen we ook voor en door doctorandi enkele middagsessies organiseren waar dieper wordt ingegaan op hun (klimaat)onderzoek, hiervoor deden we al een oproep via de nieuwsbrief van de Antwerp Doctoral School.

Het zou mooi zijn dat elke faculteit enkele open colleges aanbiedt. Ongetwijfeld zijn er ook binnen uw faculteit boeiende sprekers te vinden die de problematiek vanuit hun eigen expertise kunnen belichten. Daarom zouden we u willen vragen of u deze oproep wil behartigen en zou willen verspreiden onder de collega’s binnen uw faculteit.

Docenten die geïnteresseerd zijn, kunnen contact opnemen met duurzaamheidscoördinator Carla Uwents.

Wie een andere rol op zich wil nemen of een aansluitend idee heeft, is natuurlijk ook welkom om het in te passen in het geheel, alle inbreng is welkom!

Deze oproep is bedoeld voor alle onderzoekers in UAntwerpen die hier mee aan willen bouwen.

Ook studenten en alumniverenigingen, en centrale diensten zullen mee op de kar springen om er die week iets groots van te maken.

Ik kijk uit naar jullie reacties en voorstellen, en hoop om er dank zij jullie medewerking een mooi geheel van te kunnen maken.

Alvast bedankt!

Met vriendelijke groeten

Carla Uwents
duurzaamheidscoördinator

Woensdag 18 november

Kick-off Climate express
Studentenactiviteit COMAC
Stadscampus R.007
19.30 - 22.00 u
meer info en inschrijven via Facebook-event
 

Vrijdag 20 november

Belgische première van This Changes Everything, een documentaire gebaseerd op het revolutionaire boek van de bekende journaliste en activiste Naomi Klein, met nabespreking
Studentenactiviteit JongGroen
Stadscampus R.007
19.30 - 22.00 u
toegang gratis, inschrijven verplicht

Maandag 23 november

How sustainable are SDG’s?
middaglezing (in het Engels) door Jan Vandemoortele - Carola Betzold (IOB)
Stadscampus C.204
12.00 - 14.00 u
meer info op het kalenderitem
 

Rechten en vrijheden: ‘klimaat en mensenrechten’
open college door Wouter Vandenhole
Stadscampus R.001
16.00 - 17.00 u

Merchants of Doubt: documentaire over klimaatontkenning + nabespreking
Faculteit Sociale Wetenschappen.
M.002. Sint-Jacobsstraat 2, 2000 Antwerpen.
17.00 - 19.00 u
Inschrijven bij Yves.Pepermans@uantwerpen.be of via het facebookevent

Megacities: lands of opportunities or cities of disappointments?
USOS Debating Development - lezingencyclus (Engels)
Stadscampus R.014
19.00 - 21.00 u

Duurzame steden: van materialen en energie naar stedelijke complexiteit, en terug
Studium Generale
Stadscampus lokaal R.001
19.30 - 21.15 u
meer info op kalenderevent

Dinsdag 24 november

Heet van de naald
Kekulé-cyclus
Campus Drie Eiken - Aula Fernand Nedée
19:45 - 22:00 u.

Klimaatclash: de klimaattop in Parijs: Wat gaat daar gebeuren? Wat maakt deze conferentie zo bijzonder? Wat mogen we verwachten? Wat mogen we hopen? Wat is de rol en de houding van België in de klimaatkwestie? Hoe zit het met internationale afspraken met grootmachten als de VS en China? Wat zijn de implicaties voor de machtsverhoudingen?

studentenorganisatie CDS Antwerpen organiseert en nodigt prof.Dirk De Bièvre uit om te modereren
Stadscampus - R.013
19:45 - 22:00
meer info op het facebookevent

Woensdag 25 november

Global Change, vooral over de oorzaken van klimaatverandering en de impact ervan op ecosystemen

Open college bachelor biologie door Ivan Nijs
Campus Groenenborger - U244
10:45 - 12.45 u.

Disasters, Global (Climate) Change and the Problem of Modernity

Open college master geschiedenis door Franz Mauelshagen in de les van Tim soens
Stadscampus - R.225
15:00 - 17:00 u.
Graag aanmelden via tim.soens@uantwerpen.be om genoeg plaats te voorzien

Filmvertoning Cowspiracy

Studentenactiviteit FILOSOFA
Stadscampus - R.002
19:00 - 22:00 u.
Ism EVA en BiteBack
Inschrijven via Facebook-event

Donderdag 26 november

Theorieën van de internationale betrekkingen, internationale milieusamenwerking

Open college master internationale betrekkingen en diplomatie door Dirk De Bièvre
Stadscampus - M.005
9:30 - 11:30 u.
aan te raden literatuur op voorhand:
Verweij, Marco (2003). 'Curbing Global Warming the Easy Way: An Alternative to the Kyoto Protocol', Government and Opposition 38(2): 139-161.
MacKay, David J. C., Peter Cramton, Axel Ockenfels, and Steven Stoft (2015). 'Price carbon — I will if you will', Nature 526(7573): 315-316.

handouts van deze les.

Vrijdag 27 november

Van klimaatverandering tot een klimaat voor verandering. Media en de (de)politisering van het duurzaamheidsdebat.

Open college communicatiewetenschappen door Yves Pepermans in de les van Pieter Maeseele
Stadscampus - M.005
13:00 - 15:00 u.

Using sunlight for air cleaning: plasmonic photocatalysis

Lezingenreeks voor honoursstudenten FWET door Sammy Verbruggen
Enkel voor honoursstudenten FWET

Maandag 30 november

Zullen Vlaamse steden tegen 2030 duurzaam en slim zijn? En welke rol voor ondernemers?

CIFAL-Flanders organiseert in samenwerking met UAntwerpen: Action Learning Seminar
Stadscampus: Klooster Grauwzusters, Lange Sint-Annastraat 7
13.45 - 18.30 u

gratis voor studenten en UAntwerpen-collega's, inschrijven verplicht

Woensdag 2 december

Vervolg: Global Change, vooral over de oorzaken van klimaatverandering en de impact ervan op ecosystemen.

Open college  bachelor biologie door Ivan Nijs
Campus Groenenborger - U244
10:45 - 11.45 u.

Maandag 7 december

open college "Lucht en Klimaat vanuit rechtsperspectief"

Open college rechten/milieuwetenschappen door Ann Carette, faculteit rechten
Stadscampus R.013
10.00 - 13.00u

Maandag 14 december

open college "Lucht en Klimaat vanuit rechtsperspectief"

Open college rechten/milieuwetenschappen door Ann Carette, faculteit rechten
Stadscampus R.013
10.00 - 13.00u

<p><a href="http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.41953?video=1.2511938" target="_blank">Cocncrete tips van Low Impact Man Steven Vromman.</a></p>

<p>Klimaatweek <a href="http://www.dwars.be/artikel/dagen-zonder-vrees">op website DWARS</a>.</p>

<p><a href="http://www.standaard.be/cnt/dmf20151126_01992138">Uitblijven Klimaatakkoord is een regelrechte schande.</a></p>

<p><a href="http://www.standaard.be/cnt/dmf20151123_01985017">Klimaattop in Parijs is nog belangrijker geworden door terreurdreiging.</a></p>

<p><a href="http://www.standaard.be/cnt/dmf20151122_01983229">Klimaatmars wijkt uit naar Oostende.</a></p>

<p><a href="https://www.facebook.com/events/964217613629479/" target="_blank">10 000 belgen in Oostende op het strand?!</a></p>

<p><a href="http://www.standaard.be/tag/klimaat">Klimaatpagina&#39;s op De Standaard.</a></p>

<p><a href="http://klimaatzaak.eu/nl/">De Klimaatzaak.</a></p>

<p>Klimaattop in de les verwerken? <a href="http://djapo.be/actua-klimaatzaak/">Djapo</a><a href="http://djapo.be/aarde-aan-de-top/"> </a>helpt voor lager en secundair onderwijs.</p>

<p>&nbsp;</p>
 

USOS en IOB en IMDO organiseren een Masterclass Duurzame Ontwikkeling, een blijvertje!